શુક્રવારે (4 જુલાઈ, 2025) ચીને કેન્દ્રીય લઘુમતી બાબતોના મંત્રી કિરેન રિજિજુની ટિપ્પણીનો વિરોધ કર્યો હતો કે દલાઈ લામાએ તેમની ઇચ્છા મુજબ તેમના અનુગામીની પસંદગી કરવી જોઈએ. ચીને ભારતને તિબેટ સંબંધિત મુદ્દાઓ પર કાળજીપૂર્વક કામ કરવા હાકલ કરી હતી જેથી તે દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં સુધારાને અસર ન કરે.
રિજિજુની ટિપ્પણી વિશે પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્નના જવાબમાં ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા માઓ નિંગે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું હતું કે ભારતે 14મા દલાઈ લામાના ચીન વિરોધી અલગતાવાદી સ્વભાવ વિશે સ્પષ્ટ રહેવું જોઈએ અને શિઝાંગ (તિબેટ) સંબંધિત મુદ્દાઓ પર તેની પ્રતિબદ્ધતાઓનું સન્માન કરવું જોઈએ. ચીન તિબેટને શિઝાંગના નામથી ઓળખે છે.
ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તાએ ભારત સામે વાંધો વ્યક્ત કર્યો
માઓએ કહ્યું કે ભારતે તેના શબ્દો અને કાર્યોમાં સાવધાની રાખવી જોઈએ. શિઝાંગ સંબંધિત મુદ્દાઓ પર ચીનના આંતરિક બાબતોમાં દખલ કરવાનું બંધ કરવું જોઈએ અને ચીન-ભારત સંબંધોના સુધારણા અને વિકાસને અસર કરતા મુદ્દાઓ ટાળવા જોઈએ.
લઘુમતી બાબતોના મંત્રી કિરેન રિજિજુએ ગુરુવારે (3 જુલાઈ) કહ્યું હતું કે ફક્ત સ્થાપિત સંસ્થા અને દલાઈ લામા જ આગામી દલાઈ લામા નક્કી કરશે. તેમણે કહ્યું કે આ નિર્ણયમાં બીજું કોઈ સામેલ નહીં થાય. દલાઈ લામા દ્વારા તેમના ઉત્તરાધિકારી અંગે કરવામાં આવેલી ટિપ્પણી પર આ એક વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીની પહેલી પ્રતિક્રિયા છે. ચીન દ્વારા નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર વિજેતા દલાઈ લામાની ઉત્તરાધિકાર યોજનાને નકારી કાઢવામાં આવ્યા બાદ અને ભાવિ ઉત્તરાધિકારીને તેની મંજૂરી મળવાનો આગ્રહ રાખ્યા બાદ રિજિજુની આ ટિપ્પણી આવી છે.
તિબેટીયન આધ્યાત્મિક નેતા દલાઈ લામાએ બુધવારે (2 જૂન) કહ્યું હતું કે દલાઈ લામા સંસ્થા ચાલુ રહેશે અને ફક્ત ‘ગાદેન ફોડરંગ ટ્રસ્ટ’ને જ તેમના ઉત્તરાધિકારીને માન્યતા આપવાનો અધિકાર રહેશે. બૌદ્ધ કેન્દ્રીય મંત્રી કિરેન રિજિજુ અને તેમના સાથી કેન્દ્રીય મંત્રી રાજીવ રંજન સિંહ 6 જુલાઈએ ધર્મશાળામાં દલાઈ લામાના 90મા જન્મદિવસની ઉજવણીમાં ભારત સરકારનું પ્રતિનિધિત્વ કરશે. રિજિજુએ કહ્યું કે જન્મદિવસની ઉજવણી એક ધાર્મિક ઘટના છે અને તેનો રાજકારણ સાથે કોઈ સંબંધ નથી.
બીજી તરફ માઓએ ચીનના વલણને પુનરાવર્તિત કર્યું કે દલાઈ લામા અને તિબેટીયન બૌદ્ધ ધર્મના બીજા સર્વોચ્ચ ધાર્મિક નેતા પંચેન લામાના ઉત્તરાધિકારી માટેની સ્થાનિક પ્રક્રિયા કડક ધાર્મિક વિધિઓ અને ઐતિહાસિક પરંપરાઓ અનુસાર, સુવર્ણ કળશમાંથી દોરેલા ભાગ્ય પત્ર અને કેન્દ્ર સરકારની મંજૂરી અનુસાર હોવી જોઈએ.
તેમણે કહ્યું કે વર્તમાન 14મા દલાઈ લામા આ પ્રક્રિયામાંથી પસાર થયા હતા અને તત્કાલીન કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા તેમને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. માઓએ કહ્યું કે દલાઈ લામાના ઉત્તરાધિકારીની પસંદગી કરતી વખતે તે સિદ્ધાંતો જાળવી રાખવા જોઈએ અને ધાર્મિક વિધિઓ, ઐતિહાસિક પરંપરાઓ, ચીની કાયદાઓ અને નિયમોનું પાલન કરવું જોઈએ.
ભારત-ચીન સંબંધોમાં સુધારો અને વિકાસ અંગે માઓની ટિપ્પણીઓ પૂર્વ લદ્દાખ મડાગાંઠ પછી ચાર વર્ષથી વધુ સમયના મડાગાંઠ પછી ભારત અને ચીન બંને દ્વારા સંબંધોને સામાન્ય બનાવવાના પ્રયાસોનો ઉલ્લેખ કરે છે. ગયા વર્ષે રશિયાના કઝાનમાં બ્રિક્સ સમિટ દરમિયાન વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચે થયેલી મુલાકાત બાદ બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો પુનઃસ્થાપિત થયા હતા ત્યારબાદ ઘણી ઉચ્ચ-સ્તરીય બેઠકો યોજાઈ હતી.
