નવી દિલ્હી: ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલની (Ajit Doval) રશિયાના (Russia) રાષ્ટ્રપતિ પુતિન (Putin) સાથે મુલાકાતને લઈને પાકિસ્તાનમાં (Pakistan) ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે. બુધવારે ડોભાલ રશિયાની બે દિવસીય મુલાકાતે ગયા હતા જ્યાં તેમણે અફઘાનિસ્તાન (Afghanistan) પર સુરક્ષા સલાહકારોની બેઠકમાં ભાગ લીધો હતો. અફઘાનિસ્તાનના મુદ્દા પર પોતાને હંમેશા આગળ રાખનાર પાકિસ્તાન આ બેઠકમાં ગેરહાજર રહ્યું હતું. આ અંગે રાજકીય વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે ભારત અફઘાનિસ્તાનમાં પાકિસ્તાનની સ્થિતિને સાવધાનીથી નબળી બનાવી રહ્યું છે.
રશિયાએ અફઘાનિસ્તાનમાં શાંતિ અને સ્થિરતા પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે રાજધાની મોસ્કોમાં પાંચમી બેઠક બોલાવી હતી. આ બેઠકમાં ચીન, ભારત, ઈરાન, તાજિકિસ્તાન, કઝાકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન, ઉઝબેકિસ્તાન, તુર્કમેનિસ્તાન સહિતના ઘણા દેશોને બોલાવવામાં આવ્યા હતા. ભારતના NSA ડોભાલે બેઠકમાં કહ્યું કે અફઘાનિસ્તાનના લોકોની માનવતાવાદી જરૂરિયાતોને પૂરી કરવી એ ભારતની પ્રથમ પ્રાથમિકતા છે.
ડોભાલે કહ્યું કે અફઘાનિસ્તાન મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે અને જરૂરિયાતની આ ઘડીમાં ભારત ક્યારેય અફઘાનિસ્તાનના લોકોનો સાથ નહીં છોડે. તેમણે કહ્યું કે ભારતે અફઘાનિસ્તાનને 40,000 મેટ્રિક ટન ઘઉં, 60 ટન દવાઓ અને પાંચ લાખ કોવિડ રસી મોકલીને મદદ કરી છે. ભારતે આ વર્ષના બજેટમાં અફઘાનિસ્તાન માટે વિશેષ આર્થિક પેકેજની પણ જાહેરાત કરી છે. ભારત અફઘાનિસ્તાનમાં વિકાસ કાર્યો માટે 25 મિલિયન ડોલર આપશે. અફઘાનિસ્તાન પર ભારતના આ વલણથી પાકિસ્તાનને ઘણું નુકસાન થયું છે.
‘ભારત ચાલાકીથી પાકિસ્તાનને અલગ કરી રહ્યું છે’
પાકિસ્તાનના રાજકીય વિશ્લેષક કમર ચીમા કહે છે, ‘અફઘાનિસ્તાન પર ચર્ચા કરવા માટે પ્રાદેશિક દેશોના NSAsની આ પાંચમી બેઠક હતી. આ બેઠકમાં પાકિસ્તાને કેટલી સારી રીતે દૂર કરી દેવામાં આવ્યો છે. આજે પાકિસ્તાને એવી સ્થિતિ ઉભી કરી દીધી છે કે તમામ દેશો સાથે મળીને અફઘાનિસ્તાનની વાત કરી રહ્યા છે પરંતુ અમે કરી રહ્યા નથી. અમે અફઘાનિસ્તાનમાં મુખ્ય હિસ્સેદારો હતા, પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. તમને જણાવી દઈએ કે જ્યારે અફઘાનિસ્તાન પર ચર્ચા કરવા માટે પ્રાદેશિક દેશોના NSAની પ્રથમ બેઠક ભારતમાં બોલાવવામાં આવી હતી, ત્યારે પાકિસ્તાને તેમાં ભાગ લીધો ન હતો.
આ સાથે જ પાકિસ્તાનમાં ઈમરાન ખાનની સરકાર હતી અને તેમના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર મોઈદ યુસુફે ભારત આવવાની ના પાડી દીધી હતી. હવે સ્થિતિ એવી છે કે પાકિસ્તાનની રાજકીય અને આર્થિક અસ્થિરતા વચ્ચે NSAનું પદ ખાલી પડી રહ્યું છે. કમર ચીમાએ કહ્યું, ‘અન્ય દેશોના NSAs રશિયામાં બેઠક કરી રહ્યા છે. ભારતે પણ અમને એકવાર આમંત્રણ આપ્યું હતું. મોઇદ યુસુફે કહ્યું હતું કે હું ત્યાં શા માટે જાઉં? ભારત આ છે, ભારત તે છે તેમ કહીને તેઓ બેઠકમાં ગયા ન હતા. હવે પાકિસ્તાનમાં NSAનું પદ ખાલી છે કારણ કે સેના પોતાની પસંદગીના NSA લાવે છે. તેમણે નવી સરકારમાં કોઈ NSAની નિમણૂક કરી નથી.
મીટિંગમાં ન આવવા પર પાકિસ્તાને શું કહ્યું?
પાકિસ્તાનના ઉચ્ચ સત્તાવાર સૂત્રોનું પણ કહેવું છે કે પાકિસ્તાને રશિયામાં NSAની બેઠકમાં ભાગ લીધો ન હતો કારણ કે તેની પાસે NSA નથી. તે જ સમયે, પાકિસ્તાને બેઠકમાં ભાગ ન લેવાની એક અલગ વાત કહી છે. પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા મુમતાઝ ઝહરા બલોચે એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું, ‘અમે આ બેઠકમાં ભાગ ન લેવાનો નિર્ણય લીધો છે કારણ કે અમે સમજીએ છીએ કે પાકિસ્તાન અન્ય મંચોની તુલનામાં અફઘાનિસ્તાનમાં શાંતિની પુનઃસ્થાપનામાં વધુ સારું યોગદાન આપી શકે છે. અમે અમારી શ્રેષ્ઠ ક્ષમતા મુજબ તે પ્રયાસોમાં ભાગ લેવાનું ચાલુ રાખીશું અને અફઘાનિસ્તાનની શાંતિ અને સ્થિરતામાં યોગદાન આપવા માટે અમારા ભાગીદારો સાથે કામ કરીશું.
