આધુનિક વિશ્વમાં વિશ્વની સૌથી વિકસિત અને સૌથી જૂની લોકશાહી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 6 જાન્યુઆરીએ જે બન્યું તે ફક્ત અમેરિકા જ નહીં, વિશ્વના તમામ લોકશાહી દેશો માટે ચિંતાનો વિષય છે. સમગ્ર દેશને લોકશાહી અને બંધારણીય પ્રણાલીનો ઉપદેશ આપતો દેશ ત્યાં જે બન્યું તે કોઈ પણ લોકશાહી દેશમાં કલ્પના કરી શકાય નહીં.
યુએસ કોંગ્રેસના પરિસરમાં ટ્રમ્પ સમર્થકોની હિંસક ભીડ તૂટી પડતાં કેપીટલ હિલ્સ, જેને લોકશાહીનું મંદિર પણ કહેવામાં આવે છે, તોડફોડ અને હિંસા કરવામાં આવી. સુરક્ષા દળોએ મોરચો સંભાળવો પડ્યો અને ચાર લોકોનું મૃત્યુ થયું. આ ઘટનાથી અમેરિકાની લોકશાહી પદ્ધતિ અને તેનાં મૂલ્યોને ઘણું નુકસાન પહોંચ્યું છે.
યુ.એસ. માં 1814 પછી, કેપિટલ હિલ્સમાં હિંસાની આવી ઘટના આવી, જેની અપેક્ષા રાખી શકાતી નથી. આખી દુનિયાએ આ ઘટનાની નિંદા કરી હતી અને ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પોતે જ પોતાના દેશમાં એકલા પડી ગયા હતા, કારણ કે તેમની પાર્ટી રિપબ્લિકનનો મોટો વર્ગ પણ આ ઘટનાની સામે આવ્યો છે. ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ બિલ ક્લિન્ટન, જ્યોર્જ બુશ, બરાક ઓબામા સહિતના ઘણાં લોકોએ પણ તેની નિંદા કરી છે અને તેને અમેરિકન લોકશાહી માટે શરમજનક ગણાવી છે.
અમેરિકા માત્ર આધુનિક વિશ્વનો સૌથી જૂનો લોકશાહી જ નથી, પરંતુ બે વિશ્વ યુદ્ધો પછી પણ તેણે વિશ્વમાં લોકશાહીની સ્થાપનામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા નિભાવી છે અને આજે પણ આખા વિશ્વનાં લોકશાહી મૂલ્યોના વિકાસ અને સુરક્ષામાં તેની મહત્ત્વની ભૂમિકા છે. યુ.એસ. માં, આવી ઘટના વિશ્વભરની લોકશાહી શક્તિઓ માટે એક પડકાર છે.
આપણા દેશના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ આ ઘટના અંગે દુ:ખ વ્યક્ત કર્યું છે અને તેની નિંદા કરી છે. કારણ કે અમેરિકા ભારતનું મિત્ર છે અને અમેરિકાની જેમ, ભારતમાં લોકશાહી ખૂબ મજબૂત છે. આ ઘટનાએ અમેરિકન કાયદો અને વ્યવસ્થા અંગે પણ મોટો સવાલ ઊભો કર્યો છે. 740 અબજ ડોલરથી વધુના સંરક્ષણ બજેટ ધરાવતા દેશ માટે અને આધુનિક સંદેશાવ્યવહાર અને માહિતી તકનીકની આગળ, ઘરની અંદર અસ્તવ્યસ્ત અને હિંસક ભીડ અને તેની તોડફોડ પણ સમગ્ર સિસ્ટમની નિષ્ફળતા દર્શાવે છે.
પરંતુ આ કાર્યક્રમ ખૂબ જ ખુશ નિષ્કર્ષ સાથે સમાપ્ત થયો કે યુએસ કોંગ્રેસ (સેનેટ અને હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સ) ના બંને ગૃહોના સંયુક્ત સત્રએ જો બિડેનની ચૂંટણીને રાષ્ટ્રપતિપદની ઔપચારિકતા આપી. જો કે તે માત્ર કાનૂની ઔપચારિકતા છે અને દરેક વખતે ખૂબ જ શાંતિપૂર્ણ રીતે કરવામાં આવે છે.
આ સમયથી જ શરૂઆતથી રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પના વલણથી યુએસ કોંગ્રેસ સમક્ષ પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા માટે એક મોટો પડકાર રજૂ થયો, જેને તેણે ખૂબ જ કન્જેક્ટ અને સંતુલિત રીતે સિદ્ધ કર્યું. ટ્રમ્પ સમર્થકોની અરાજકતા હોવા છતાં યુ.એસ. કોંગ્રેસે જે રીતે પોતાની જવાબદારી નિભાવી હતી તે અમેરિકાની લોકશાહી પ્રણાલીનાં મૂળિયાંઓની મજબૂતાઈનો પુરાવો આપે છે. ખુદ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને ખ્યાલ છે કે તેમણે મેદાન ગુમાવી દીધું છે અને 20 જાન્યુઆરીએ શાંતિપૂર્ણ પાવર ટ્રાન્સફર માટેની મંજૂરી આપી દીધી છે.
અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિના સત્તાના સ્થાનાંતરણની પ્રક્રિયા વિશ્વભરમાં એક ઉદાહરણ છે અને તમામ દેશો તેના પર નજર રાખે છે. હંમેશાં આ આખી પ્રક્રિયા શાંતિપૂર્ણ રીતે કરવામાં આવતી હતી અને ચૂંટણીમાં ગમે તેટલો વિરોધ થયો હોય, સત્તાનું પરિવહન હંમેશાં ખુશી અને હાસ્યના વાતાવરણમાં થયું છે.
હવે જ્યારે ટ્રમ્પ સત્તા સ્થાનાંતરણ માટે સંમત થયા છે, ત્યારે અપેક્ષા કરવામાં આવે છે કે બધું યોગ્ય અને શાંતિપૂર્ણ રીતે કરવામાં આવશે. આખરે, આપણે ધારવું જોઇએ કે બાયડન વહીવટ સાથે ભારતના સંબંધો ક્લિન્ટન, બુશ, ઓબામા અને ટ્રમ્પના શાસનકાળ જેટલા મજબૂત હશે.
આશા છે કે અમેરિકામાં આવી કોઈ ઘટના નહીં બને, જે ત્યાંની લોકશાહીને ધક્કો પહોંચાડશે. કારણ કે અમેરિકન સમાજ મૂળભૂત રીતે લોકશાહી અને ખુલ્લો સમાજ છે જે આ પ્રકારની હિંસા અને અરાજકતાને પસંદ નથી કરતો. વિશ્વના ઘણા લોકશાહી દેશોએ ત્યાંની સિસ્ટમની ચકાસણી અને બેલેન્સમાંથી શીખ્યા છે. અમેરિકન બંધારણ અને લોકશાહી પદ્ધતિ વિશે ભારતે પણ ઘણા સકારાત્મક અભિગમો અપનાવ્યા છે.
ચૂંટણી પછી શાંતિપૂર્ણ લોકશાહી પ્રણાલી એ પાયાની શરત છે. અમેરિકામાં જે થયું તેનાથી લોકશાહીમાં નહીં માનતા કેટલાક સરમુખત્યારશાહી ધરાવતા દેશોમાં લોકશાહીની મજાક ઉડાડવામાં ભલે આવતી હોય પરંતુ પ્રજાનું સન્માન લોકશાહીમાં જ થાય છે એ વાત ભૂલવી ન જોઇએ. લોકશાહી ધરાવતા દેશોમાં આ પ્રકારની ઘટના આ પહેલાં ક્યારે થઇ એ યાદ નહીં હોય.
લોકશાહી ધરાવતા દેશોમાં રાતોરાત સત્તા પરિવર્તનની ઘટના પણ બની છે પરંતુ તેમાં હિંસાને સ્થાન નથી. હિંસા વિના પોતાની વાત રાખી શકાય તે જ લોકશાહીનો પાયો છે. આવનારા સમયમાં જ્યારે જો બિડેન સત્તા પોતાના હાથમાં લેશે ત્યારે તેઓ આ ઘટનામાં સામેલ લોકો સાથે કેવી રીતે વર્તે છે તે જોવાનું રહેશે.
ચોક્કસપણે આવાં લોકોને પાઠ ભણાવવો જોઇએ જે લોકશાહી માટે જોખમકારક હોય છે. અમેરિકાના લોકોએ લોકશાહીમાં ન માનતા એવાં ટ્રમ્પને હરાવીને પાઠ ભણાવી દીધો છે અને દુનિયાના લોકોને પણ આહવાન કર્યું છે કે લોકશાહી મૂલ્ય જાળવી રાખે તેવા લોકોને જ લોકશાહીની ધૂરા આપવી ફાયદાકારક રહે છે.
