શ્રીહરિકોટા: ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ 7 ઓગસ્ટ 2022ના રોજ દેશનું નવું રોકેટ (Rocket) લોન્ચ (Launch) કર્યું છે. આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટામાં સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરના (Space Center) લોન્ચ પેડ 1 પરથી પ્રક્ષેપણ સફળતાપૂર્વક કરવામાં આવ્યું હતું. EOS02 અને AzaadiSAT ઉપગ્રહોને સ્મોલ સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (SSLV)માં મોકલવામાં આવ્યા છે. રોકેટ યોગ્ય રીતે કામ કરતા હતા અને બંને ઉપગ્રહોને તેમની નિયુક્ત ભ્રમણકક્ષામાં લાવવામાં આવ્યા હતા પરંતુ આ સમયગાળા દરમ્યાન રોકેટ એકાએક ફાટી ગયું હતું. આ પછી ઉપગ્રહોના ડેટા બંધ થઈ ગયો હતો. ઈસરોના વડા એસ. સોમનાથે કહ્યું કે ISRO મિશન કંટ્રોલ સેન્ટર ડેટા લિંક મેળવવા માટે સતત પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. લિંક સ્થાપિત થતાં જ અમે દેશને જાણ કરીશું. EOS02 એ પૃથ્વી અવલોકન ઉપગ્રહ છે. જે 10 મહિના સુધી અવકાશમાં કામ કરશે. તેનું વજન 142 કિલો છે. તેમાં મધ્યમ અને લાંબી વેવલેન્થ ઈન્ફ્રારેડ કેમેરા છે. જેનું રિઝોલ્યુશન 6 મીટર છે. એટલે કે તે રાત્રે પણ મોનિટર કરી શકે છે.
PSLV એટલે કે ધ્રુવીય ઉપગ્રહ પ્રક્ષેપણ વાહન 44 મીટર લાંબુ અને 2.8 મીટર વ્યાસ ધરાવતું રોકેટ છે. જ્યારે SSLV ની લંબાઈ 34 મીટર છે. તેનો વ્યાસ 2 મીટર છે. પીએસએલવીના ચાર તબક્કા છે. જ્યારે SSLV માત્ર ત્રણ તબક્કા ધરાવે છે. પીએસએલવીનું વજન 320 ટન છે, જ્યારે એસએસએલવીનું વજન 120 ટન છે. પીએસએલવી 1750 કિગ્રા વજનના પેલોડને 600 કિમીના અંતર સુધી લઈ જઈ શકે છે. SSLV 500 કિમીના અંતર માટે 10 થી 500 કિલોગ્રામના પેલોડનું વહન કરી શકે છે. પીએસએલવી 60 દિવસમાં તૈયાર થઈ જશે. SSLV માત્ર 72 કલાકમાં તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.
SSLV ને સ્મોલ સેટેલાઇટ લોંચ વ્હીકલ (SSLV) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. એટલે કે હવે આ રોકેટનો ઉપયોગ નાના ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવા માટે કરવામાં આવશે. તે એક નાની લિફ્ટ લોન્ચ વ્હીકલ છે. આના દ્વારા 500 કિલોગ્રામ સુધીના ઉપગ્રહોને નીચલા ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવામાં આવશે એટલે કે 500 કિમીથી નીચે અથવા 300 કિલોગ્રામના ઉપગ્રહોને લોઅર અર્થ ઓર્બિટમાં સૂર્ય સિંક્રનસ ઓર્બિટમાં મોકલવામાં આવશે. સબ-સિંક્રોનસ ભ્રમણકક્ષાની ઊંચાઈ 500 કિમીથી ઉપર છે.
હાલમાં SSLVને શ્રીહરિકોટામાં સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરના લૉન્ચ પૅડ 1 પરથી છોડવામાં આવશે. પરંતુ થોડા સમય પછી, આ રોકેટના પ્રક્ષેપણ માટે અહીં એક અલગ સ્મોલ સેટેલાઇટ લોન્ચ કોમ્પ્લેક્સ (SSLC) બનાવવામાં આવશે. આ પછી, તમિલનાડુના કુલશેખરપટ્ટનમમાં એક નવું સ્પેસ પોર્ટ બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. ત્યારબાદ ત્યાંથી SSLV લોન્ચ કરવામાં આવશે. નવું સ્મોલ સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (SSV) ની લંબાઈ 34 મીટર એટલે કે 112 ફૂટ છે. તેનો વ્યાસ 6.7 ફૂટ છે. કુલ વજન 120 ટન છે. તે PSLV રોકેટ કરતા કદમાં ઘણું નાનું છે. તેના ચાર તબક્કા છે. તેના ત્રણ તબક્કા ઘન ઇંધણ પર ચાલશે. તેના બદલે, ચોથા તબક્કાને પ્રવાહી બળતણ દ્વારા ચલાવવામાં આવશે. પ્રથમ તબક્કો 94.3 સેકન્ડ, બીજો તબક્કો 113.1 સેકન્ડ અને ત્રીજો તબક્કો 106.9 સેકન્ડનો રહેશે.
SSLV રોકેટની જરૂર કેમ છે
નાના સેટેલાઇટ લોંચ વ્હીકલ (SSLV)ની જરૂર હતી કારણ કે નાના ઉપગ્રહોને પ્રક્ષેપણ માટે રાહ જોવી પડતી હતી. તેમને મોટા ઉપગ્રહો સાથે સ્પેસબસ ભેગા કરીને મોકલવાની હતી. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે નાના ઉપગ્રહો મોટી સંખ્યામાં આવી રહ્યા છે. તેમના લોન્ચિંગનું માર્કેટ વધી રહ્યું છે. એટલા માટે ઈસરોએ આ રોકેટ બનાવવાની તૈયારી કરી છે. SSLVનું એક લોન્ચિંગ કેટલું થશે (પ્રતિ યુનિટ SSLVની કિંમત) સ્મોલ સેટેલાઇટ લૉન્ચ વ્હીકલ (SSLV) રોકેટના એક યુનિટની કિંમત 30 કરોડ રૂપિયા થશે. જ્યારે પીએસએલવી પર 130 થી 200 કરોડ રૂપિયા આવે છે. એટલે કે પીએસએલવી રોકેટ જેટલું જતું હતું. હવે તે કિંમતે ચારથી પાંચ SSLV રોકેટ લોન્ચ કરી શકાશે. આનાથી વધુ આંતરરાષ્ટ્રીય ઉપગ્રહો અવકાશમાં લોન્ચ કરી શકાય છે.
