નવી દિલ્હી: કેન્દ્રીય પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રી કિરેન રિજિજુએ (Kiren Rijiju) 21 ડિસેમ્બર ગુરુવારે જણાવ્યું હતું કે ભારત (India) 2029 સુધીમાં એન્ટાર્કટિકામાં (Antarctica) બર્ફીલા ખંડના પૂર્વ ભાગમાં મૈત્રી (Maitri) સ્ટેશન નજીક એક નવું સંશોધન કેન્દ્ર સ્થાપવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે.
રાજ્યસભામાં એક લેખિત જવાબમાં રિજિજુએ જણાવ્યું હતું કે નવા સંશોધન સ્ટેશન – મૈત્રી-II (Maitri 2) માટેની સાઇટની ઓળખ કરવામાં આવી છે અને એપ્રોચ રોડ માટે પ્રારંભિક ટોપોગ્રાફિક સર્વે ચાલુ છે. મંત્રીએ કહ્યું કે હાલનું ભારતીય રિસર્ચ સ્ટેશન (Research Station) – મૈત્રી – ઘણું જૂનું છે, એક નવું રિસર્ચ સ્ટેશન બનાવવું જરૂરી છે. પ્રસ્તાવિત પ્રોજેક્ટ એન્ટાર્કટિકા માટે પર્યાવરણીય પ્રોટોકોલનું પાલન અને દક્ષિણ ખંડમાં ભારતીય વૈજ્ઞાનિક સંશોધનની ગુણવત્તામાં સુધારણાની પરિકલ્પના કરે છે.
ભારત 2012 થી ખંડના દક્ષિણ-પૂર્વ કિનારે 40 ચોરસ કિલોમીટર બરફ-મુક્ત વિસ્તાર – લાર્ક્સમેન હિલ્સ ક્ષેત્રમાં ભારતીય સંશોધન સ્ટેશનનું સંચાલન કરી રહ્યું છે. ભારતીય મૈત્રીથી લગભગ 3,000 કિલોમીટર દૂર છે, જે 1989 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી.
નવા રિસર્ચ સ્ટેશનના નિર્માણ માટેના વિવિધ તબક્કાઓ શેર કરતાં રિજિજુએ જણાવ્યું હતું કે માસ્ટર પ્લાનનો વિકાસ, કન્સલ્ટન્ટની નિમણૂક અને ડિઝાઇન અને ટેન્ડરિંગ માટે ટેન્ડરનો મુસદ્દો તૈયાર કરવો, કોન્ટ્રાક્ટ પર હસ્તાક્ષર કરવા, કન્સલ્ટન્ટ્સ દ્વારા સાઇટનું સર્વેક્ષણ જરૂરી રહેશે.
આ પછી મુખ્ય ભૂમિ પર પ્રિફેબ્રિકેશન/પ્રોક્યોરમેન્ટ, સાઇટ પર કેપટાઉન/એન્ટાર્કટિકા/ભારતીય અવરોધ માટે પરિવહન અને બાંધકામ કંપની દ્વારા એન્ટાર્કટિકામાં બાંધકામ અનુસરવામાં આવશે; ભારતીય અવરોધથી સ્થળ સુધી અંતિમ ઘટકોનું પરિવહન અને બાંધકામ કંપની દ્વારા એન્ટાર્કટિકામાં બાંધકામ. જાન્યુઆરી 2029 સુધીમાં બાંધકામ પૂર્ણ કરવાનું લક્ષ્ય છે.
દક્ષિણ ગંગોત્રીના એન્ટાર્કટિકામાં ભારતનું પ્રથમ સંશોધન સ્ટેશન 1983માં કાર્યરત થયું હતું. જો કે 1989માં બરફમાં ડૂબી જતાં તેને છોડી દેવો પડ્યો હતો.
