દુનિયામાં લાખો લોકો કેન્સરથી પીડાય છે. કેન્સર આજના જમાનાની સૌથી વિકરાળ બીમારી બની ગઈ છે. કેન્સરના કારણે વર્ષે એક કરોડથી વધુ લોકોનાં મોત થઈ જાય છે. કેન્સરની જુદી જુદી સારવાર પદ્ધતિ છે અને ઘણાં લોકો સાજા થાય છે છતાં અક્સિર ઈલાજ હજુ સુધી મળ્યો નથી. આવી સ્થિતિમાં અમેરિકામાંથી આશા જન્માવતો અહેવાલ આવ્યો છે. અમેરિકાની ફ્લોરિડા યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ કેન્સરની વેક્સિન પર સફળ પ્રયોગ કર્યો છે. સાયન્સ જર્નલ નેચર બાયોમેડિકલ એન્જિનિયરિંગમાં પબ્લિશ થયેલા અહેવાલ પ્રમાણે ફ્લોરિડા યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ કેન્સરની યુનિવર્સલ વેક્સિન વિકસાવી છે. mRNA એટલે કે મેસેન્જર RNA ટેકનિકનો ઉપયોગ કરીને વૈજ્ઞાનિકોએ બનાવેલી કેન્સરની વેક્સિન બધા પ્રકારના કેન્સરમાં કારગત નીવડે તેમ છે. ઉંદરો પર પ્રયોગ થયો એનું પરિણામ ખૂબ ઉત્સાહવર્ધક છે. વેક્સિન આપ્યા બાદ ઉંદરોના શરીરમાં કેન્સરની ગાંઠ ગાયબ થઈ ગયાનું જણાયું હતું. વેક્સિનની ખાસિયતો જાણતા પહેલાં mRNA ટેકનિક વિશે જાણી લઈએ.
mRNA એટલે આપણાં જેનેટિક કોડનો નાનકડો હિસ્સો. જે શરીરની કોશિકાઓમાં પ્રોટીન બનાવવાનું કામ કરે છે. આ પદ્ધતિથી વેક્સિન બને એનો અર્થ એ કે જ્યારે શરીરમાં કોઈ વાયરસ કે બેક્ટેરિયાનો હુમલો થાય ત્યારે mRNAથી બનેલી વેક્સિન શરીરમાં પ્રોટીન બનાવવાનો મેસેજ મોકલે છે. એટલું જ નહીં, આ ટેકનિકથી શરીરમાં એન્ટીબોડી પણ બને છે. પ્રોટીન મળે એટલે શરીરની ઈમ્યૂન સિસ્ટમ મજબૂત થાય છે, સાથોસાથ એન્ટીબોડી બને છે એટલે ખરાબ થયેલા કોશો નાશ પામે છે.
આ વેક્સિન મૂળભૂત રીતે શરીરની રોગ પ્રતિકારક શક્તિને કેન્સરની ગાંઠ પર હુમલો કરવા પ્રેરિત કરે છે. શરીરમાં જે સ્થળે ટ્યૂમર હોય એ સ્થળે તે સીધો એટેક કરે છે. ઘણાં ઉંદરોમાં કેન્સર ટ્યૂમર સદંતર નાબૂદ થયાનું જણાયું હતું તો ઘણાં ઉંદરોમાં ગાંઠ નબળી પડી હોવાનું ધ્યાનમાં આવ્યું હતું. આ વેક્સિન કોઈ એક પ્રકારના કેન્સરમાં જ ઉપયોગી નથી, બધા જ પ્રકારના કેન્સરમાં તે અસર કરે છે, તેથી યુનિવર્સલ કેન્સર ટ્રિટમેન્ટ માટે આ વેક્સિન ભવિષ્યમાં બહુ મોટી ભૂમિકા ભજવશે.
સંશોધકોએ સ્કીન, હાડકાં અને બ્રેન કેન્સર ધરાવતા ઉંદરોને આ વેક્સિન આપીને જોયું તો વેક્સિનથી તેમના શરીરમાં પાવરફૂલ રોગ પ્રતિકારક શક્તિ જનરેટ થઈ હતી.
એ રોગ પ્રતિકારક શક્તિએ જ કેન્સર સામે મજબૂત લડાઈ આપી હતી. ડૉ. એલિયાસ સયૂરના માર્ગદર્શનમાં તૈયાર થયેલી આ વેક્સિનથી કેન્સર ઈમ્યુનોથેરપીની પદ્ધતિને સાયન્ટિફિકલી વધારે સમર્થન મળશે.
ડૉ. એલિયાસ સયૂરના કહેવા પ્રમાણે આ વેક્સિન નિષ્ક્રિય થયેલા સેલને ફરીથી એક્ટિવ કરે છે. તેનાથી શરીરની કેન્સર સામેની લડાઈ વધારે સ્ટ્રોંગ બની જાય છે.
અત્યારે કેન્સરની ટ્રિટમેન્ટ થાય છે તેમાં મ્યુટેશન્સ પર ફોકસ કરવામાં આવે છે. એટલે કે શરીરના DNAમાં સ્થાઈ પરિવર્તન કરવામાં આવે છે. ટૂંકમાં અત્યારની પ્રચલિત સારવારથી સ્થાઈ પરિવર્તન થાય છે, પરંતુ ફ્લોરિડા યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ બનાવેલી વેક્સિન શરીરમાં વાયરસ સામે લડવાની પદ્ધતિની કોપી કરે છે. વેક્સિન સ્વયં શરીરમાં ટ્યૂમરને ઓળખી કાઢે છે અને માત્ર એના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
આ વેક્સિન વિકસાવવામાં સાયન્સની ભૂમિકા તો ચાવીરૂપ છે જ પરંતુ ટેકનોલોજી પણ એટલી જ ઉપયોગી બની છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ વેક્સિન બનાવવામાં અને mRNAને સમજવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કર્યો છે. એના એનાલિસિસમાં પણ AI ટેકનોલોજી મદદરૂપ બની રહી છે.
•આનંદ ગાંધી
