6 માર્ચના રોજ દિલ્હીમાં ખેડૂત આંદોલનના સો દિવસ પૂરા થઈ ગયા છે. સો દિવસના આંદોલનનું પરિણામ આજ સુધી મળ્યું નથી. સરકાર અને આંદોલનકારી ખેડુતો માત્ર એક ફોન કોલથી દૂર છે, પરંતુ એવી તો કઇ કંપનીના નેટવર્ક પરથી સરકાર કોલ કરી રહી છે કે કોલ કનેક્ટ થઈ રહ્યો નથી.
બંને તરફ આંદોલનનું રાજકારણ ચાલુ છે. લાલ કિલ્લા પર 26 જાન્યુઆરીએ ત્રિરંગાનું અપમાન થયું હોવાની ઘટના બાદ આંદોલનકારીઓએ 100 દિવસના પ્રસંગે ફરી એક વખત ઉત્સાહ ભજવવા માટે 6 માર્ચે કુંડલી-માનેસર-પલવાલ (કેએમપી) એક્સપ્રેસ વે રાખવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.
જો કે, ટેકો મેળવવાનો એક પ્રયાસ હતો. શનિવારે દિલ્હી-એનસીઆર બોર્ડર મુવમેન્ટ સ્થળો પર જામના દ્રશ્યો સર્જાયા હતા. 8મી માર્ચે મહિલા દિવસ પર મહિલાઓનો મેળો થશે. 9 માર્ચે યુનાઇટેડ મોરચો આગળની રણનીતિ નક્કી કરશે.
સરકાર હજી પણ તેની જૂની દરખાસ્તો સાથે ઉભી છે. સરકારના આંદોલનકારી નેતાઓ અને ખેડુતો તરફથી આંદોલનકારી નેતાઓથી માત્ર કોલ અંતર છે. આંદોલનકારી ખેડુતોનું કહેવું છે કે, જ્યારે સરકારને જરૂર પડે ત્યારે તે પોતાને વાટાઘાટો માટે બોલાવે છે.
આંદોલનકારી ખેડૂત નેતાઓ એ ગામડાઓના ખેડુતોથી માત્ર એક કોલ દૂર છે. જ્યારે કોલ કરવામાં આવશે, ત્યારે મોટી સંખ્યામાં ખેડુતો આવશે. તે ખેતી માટેનો સમય છે. આ પટ્ટામાં મોટી સંખ્યામાં ઘઉંની ખેતી કરવામાં આવશે.
એપ્રિલ મહિનો ખેડૂતો માટે મહત્વનો છે. પાકના દ્રષ્ટિકોણથી અને રાજકીય પાકના દ્રષ્ટિકોણથી પણ. આ પહેલા હોળી માર્ચના અંતમાં છે. ભાકયુના મનજીતસિંહ ધાનેરે દાવો કર્યો છે કે અમે લાંબા સંઘર્ષ માટે તૈયાર છીએ. ટિકરી સહિતના આંદોલનની સરહદ પર હીટ-રેઝિસ્ટન્ટ પેન્ડલ લગાવવામાં આવી રહ્યા છે.
શરૂઆતમાં, આંદોલનકારીઓએ દાવો કર્યો હતો કે તેમનો રાજકીય જોડાણ નથી, પરંતુ હવે બધું જાણી શકાય છે. ચારેય રાજ્યો અને એક કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશમાં આંદોલનકારીઓએ ભાજપ સામે વ્યૂહરચના ઘડી છે.
9 માર્ચે સંયુક્ત મોરચાની બેઠકમાં ચૂંટણી રાજ્યો માટે આંદોલનકારી ખેડૂત સંગઠનોની ફરજો નક્કી કરવામાં આવશે. સરકાર આ માટે પહેલેથી જ તૈયાર છે. તાજેતરની નાગરિક ચૂંટણીઓનું પરિણામ એ પંજાબ અને ગુજરાતના પરિણામ વચ્ચેનો તફાવત છે. ચળવળ પ્રભાવિત હરિયાણામાં પંચાયતની ચૂંટણી મોકૂફ રાખવામાં આવી છે.
યુપીમાં પંચાયતની ચૂંટણીનો બ્યુગલ વાગી ગયું છે. એક પછી એક કિસાન પંચાયતો રાજસ્થાનના હરિયાણા, યુપીમાં થઈ રહી છે. નાગરિક ચૂંટણીઓ ઉપરાંત બંગાળ વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપનું ટોચનું નેતૃત્વ ખુદ ખેડૂતનો મુદ્દો ઉઠાવી રહ્યો છે. મમતા બેનર્જીના નિશાન પર કેન્દ્ર સરકાર છે.
ખેડૂતોના પ્રશ્ને ત્યાં ત્રિકોણાકાર સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે. એક તરફ કેન્દ્ર સરકાર રાજ્ય સરકારને ખેડૂત વિરોધી ગણાવી રહી છે. બીજી તરફ, આંદોલનકારી ખેડુતો કેન્દ્ર સરકારના ખેડૂત વિરોધીને પકડી રહ્યા છે. ખેડૂત કોની જમીન પર પાક આપે છે તેના પરિણામો પરથી સ્પષ્ટ થશે.
ભાજપનું કહેવું છે કે મમતાને કારણે બંગાળના 70 લાખ ખેડુતોને પીએમ સન્માન નિધિનો લાભ મળ્યો નથી. કેરળના ડાબેરી કિલ્લામાં ખેડૂત આંદોલનના ડાબેરી સંબંધો કેન્દ્ર-વિરોધી પવનને તીવ્ર બનાવી શકે છે. પહેલાં, ખેડૂત સંગઠનોએ રાજકીય નેતાઓને સ્પર્શવા જેવું અંતર રાખ્યું હતું, પરંતુ હવે યુપીની જુદી જુદી કિસાન પંચાયતો ચાલી રહી છે.
આરએલડી આમાંથી અલગ છે, કોંગ્રેસ સપાથી અલગ છે. પ્રિયંકા, જયંત અને અખિલેશ ક્યાંક નજરે પડે છે પરંતુ સાથે આવવાં માટે હજી કોઇ તૈયાર નથી કારણ કે આમાં જમીન ખસકી જવાનો મોટો ડર છુપાયો છે. યુપી વિધાનસભાની ચૂંટણી પહેલા પંચાયતની ચૂંટણીમાં તેનો પ્રયાસ કરવાની યોજના છે.
બીજી તરફ, આંદોલનકારી ખેડૂત સંગઠનોમાં રાજકારણ ચાલુ છે. અગાઉ નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે પંજાબમાં ખેડૂતોની મહાપંચાયત નહીં થાય. કિસાન પંચાયતો માત્ર પંજાબમાં જ ચાલુ રહી ન હતી, પરંતુ ગેંગસ્ટર સિધનાએ પંચાયત બોલાવી હતી. ભાકયુના ઉગ્ર જૂથે પંચાયતો હાથ ધરી હતી, જેનાં બેનરો હેઠળ જેલમાં બંધાયેલા વિચારકો અને તોફાનોના આરોપીઓ દીપ સિદ્ધુ સહિતનાઓને છૂટા કરવા માગ કરાઇ હતી.
પંજાબના ખેડૂત સંગઠનો કહે છે કે હકીકતમાં પંજાબમાં મહાપંચાયતની જરૂર નથી. જ્યાં જરૂરિયાત મુજબ પંચાયતો દ્વારા વિસ્તરણ આપવામાં આવી રહ્યું છે. જો કે, અંદરની વાત એ છે કે 26 મી જાન્યુઆરીની ઘટના બાદ રાકેશ ટીકૈતના ઉદભવ બાદ પંજાબના ખેડૂત સંગઠનોમાં નારાજગી છે. જો કે, આ અશાંતિ જોઇને રાકેશ ટીકૈત વારંવાર નિવેદન આપી રહ્યા છે કે સ્ટેજ બદલાશે નહીં, પંચ નહીં, નિર્ણયો સંયુક્ત મોરચાના બેનર હેઠળ લેવામાં આવશે.
હરિયાણામાં, ગુરનમ સિંહ ચધુનીએ હરિયાણાના ખેડૂત સંગઠનોમાં જોડાઇને પોતાનો મોરચો બનાવ્યો છે. યુપીના પંજાબ, હરિયાણા, ખપ અને રાજસ્થાનના જાટની સંસ્થાઓ ઉપરાંત નરમ અને ગરમ વિચારોવાળા ખેડૂત સંગઠનો જુદી જુદો વિરોધ નોંધાવી રહ્યા છે. જોકે સંયુક્ત મોરચાની લગામ સંભાળનારા છ નેતાઓમાંથી ઘણાનું માનવું છે કે જો આંદોલનકારી ખેડૂત સંગઠનો એક નહીં રહે તો નુકસાન થશે.
બીજી તરફ, સરકાર તરફી ખેડૂત સંગઠનો પણ સુપ્રીમ કોર્ટની પેનલ સમક્ષ પોતાનાં મંતવ્યો રજૂ કરી રહ્યા છે. ખેડૂતોનો અભિપ્રાય પણ સતત ચાલુ છે. સુપ્રીમ કોર્ટની પણ નજર છે. આવી સ્થિતિમાં સરકાર અને આંદોલનકારીઓ વચ્ચેનું અંતર યથાવત્ છે અને હજી પણ એક કોલનો ઇંતેજાર છે.
