દિલ્હી: દિલ્હી પોલીસે (Delhi Police) નવેમ્બર 2020 થી જાન્યુઆરી 2021 દરમિયાન પંજાબ અને હરિયાણામાં ટ્રેક્ટર વેચાણ (Tractor Sales)માં અસામાન્ય ઉછાળા પર કેન્દ્ર સરકારના ત્રણ નવા કૃષિ કાયદાઓનો વિરોધ (farmer protest) કરવા માટે ‘આયોજિત કાવતરું’ તરીકે તેની ચાર્જશીટનો આધાર બનાવ્યો છે.
જો કે, આંકડાઓ પણ પુષ્ટિ કરે છે કે વેચાણમાં ઉછાળો માત્ર આ બે રાજ્યોમાં જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર દેશમાં જોવા મળ્યો છે. જ્યારે આ પણ કિસાન આંદોલન (Kisan Andolan) શરૂ થવાના ઘણા સમય પહેલા છે. દિલ્હી પોલીસે અહેવાલ (report) આપ્યો છે કે નવેમ્બર 2020 માં પંજાબ (Punjab)માં ટ્રેક્ટર વેચાણમાં વૃદ્ધિ 43.53 ટકા, ડિસેમ્બર 2020 માં 94.30 ટકા અને જાન્યુઆરી 2021 માં 85.13 ટકા હતી. જ્યારે હરિયાણામાં આ આંકડા અનુક્રમે 31.81 ટકા, 50.32 ટકા અને 48 ટકા હતા, પરંતુ ટ્રેક્ટર અને મિકેનાઇઝેશન એસોસિએશન (TMA) ના ડેટા જેના આધારે દિલ્હી પોલીસે આધાર રાખ્યો છે, તે જ આંકડા દર્શાવે છે કે સમગ્ર દેશમાં ટ્રેક્ટરનું વેચાણ વધ્યું છે. અને આ સરેરાશ ઉછાળો નવેમ્બર 2020માં 51.25 ટકા, ડિસેમ્બર 2021 માં 43.09 ટકા અને જાન્યુઆરી 2021 માં 46.75 ટકા હતો.
શું ખેડૂતોના આંદોલન સાથે કોઈ સંબંધ છે?
ટ્રેક્ટર વેચાણ વૃદ્ધિને વિવાદાસ્પદ કૃષિ કાયદાઓ સામે આંદોલન સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. તે હકીકત પરથી પણ તારણ કાઢી શકાય છે કે પંજાબ અને હરિયાણામાં ટ્રેક્ટરનું વેચાણ સમગ્ર દેશમાં માંડ 7 ટકા વેચાણ કરે છે. 2019-20 દરમિયાન કુલ 8.8 લાખ એકમોમાંથી પંજાબનો હિસ્સો માત્ર 21,399 અને હરિયાણાનો 38,705 હતો. આ આંકડા ઉત્તરપ્રદેશ (1.21 લાખ), મધ્યપ્રદેશ (87,621), રાજસ્થાન (68,563), મહારાષ્ટ્ર (61,871), ગુજરાત (55,411) અને બિહાર (43,246) કરતા ઘણા પાછળ હતા. એટલું જ નહીં, નવેમ્બર 2020 અને જાન્યુઆરી 2021 વચ્ચેના કથિત કાવતરાના સમયગાળા દરમિયાન પણ પંજાબ અને હરિયાણામાં માત્ર 15,670 ટ્રેક્ટર વેચાયા હતા, જે સમગ્ર દેશમાં 2,21,924 ટ્રેક્ટરના વેચાણની તુલનામાં માત્ર 7 ટકા છે.
ટ્રેક્ટરના વેચાણ માટે આ ત્રણ કારણો હોઈ શકે છે
પ્રથમ કારણ: રવિ સીઝન 2020 (એપ્રિલ-જૂન), ખરીફ 2020 (ઓક્ટોબર-ડિસેમ્બર) અને રવિ 2021 (એપ્રિલ-જૂન) દરમિયાન સારા ચોમાસાને કારણે બેક-ટુ-બેક બમ્પર પાક ઉત્પાદન થયું. હકીકતમાં, કૃષિ, મત્સ્યઉદ્યોગ અને વનીકરણ એકમાત્ર એવા ક્ષેત્રો હતા જેણે નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં 3.6% નો સકારાત્મક વિકાસ દર હાંસલ કર્યો હતો. વધુ ટ્રેક્ટર વેચાણ માટેનું અન્ય સંભવિત કારણ એ છે કે તમામ કૃષિ પ્રવૃત્તિઓને કોવિડ -19 ની પ્રથમ અને બીજી તરંગમાં સરકારી લોકડાઉન પ્રતિબંધોમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી હતી. તેથી ખેડૂતો તેમના ઉત્પાદન માટે તેમજ તેમના વિક્રમી અનાજ અને અન્ય પાક માટે ઉત્તમ ચોમાસાના વરસાદનો લાભ લઈ શકે છે.
ત્રીજું કારણ સરકારી ખરીદી હતી. લોકડાઉન પછીના સમયગાળા દરમિયાન, સરકારી એજન્સીઓએ માત્ર ઘઉં અને ડાંગર જ નહીં, પણ કપાસ, રેપસીડ-સરસવ અને કઠોળની રેકોર્ડ/વિશાળ માત્રામાં ખરીદી કરી હતી.
