22 એપ્રિલ 2025ના રોજ જમ્મુ-કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલામાં 26 પ્રવાસીઓના મોત બાદ ભારતે પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદી માળખા પર ચોકસાઈપૂર્વકનો હુમલો કર્યો. આ હુમલો, જેને ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ નામ આપવામાં આવ્યું, ભારતીય સેના, નૌકાદળ અને વાયુસેનાના સંયુક્ત પ્રયાસોનું પરિણામ હતું. આ લેખમાં ઓપરેશનની વિગતો, ત્રણેય સેનાઓની ભૂમિકા અને તેના લક્ષ્યોનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું છે.
ઓપરેશનનો પૃષ્ઠભૂમિ અને ઉદ્દેશ
પહેલગામ હુમલામાં પાકિસ્તાન સ્થિત આતંકવાદી સંગઠનો હિઝબુલ મુજાહિદ્દીન, જૈશ-એ-મોહમ્મદ અને લશ્કર-એ-તૈયબાની સંડોવણી હોવાનું ભારતની ગુપ્તચર એજન્સીઓએ જણાવ્યું હતું. નેશનલ ઇન્વેસ્ટિગેશન એજન્સી (NIA)ની તપાસમાં ખુલાસો થયો કે આ હુમલામાં પાકિસ્તાની હથિયારોનો ઉપયોગ થયો હતો અને 20થી વધુ સ્થાનિક સહાયકો (ઓવર ગ્રાઉન્ડ વર્કર્સ)એ આતંકવાદીઓને મદદ કરી હતી. આ ઘટનાએ ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોમાં તણાવ વધાર્યો, જેના જવાબમાં ભારતે ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ શરૂ કર્યું. ઓપરેશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ આતંકવાદી તાલીમ કેન્દ્રો, હેડક્વાર્ટર્સ અને લોન્ચપેડ્સને નષ્ટ કરવાનો હતો, જે ભારત વિરુદ્ધ હુમલાઓનું આયોજન કરતા હતા.
ઓપરેશનનું સ્થળ
ભારતીય સશસ્ત્ર દળોએ પાકિસ્તાન અને પાકિસ્તાન-અધિકૃત કાશ્મીર (PoK)માં 9 સ્થળોને નિશાન બનાવ્યા. આ સ્થળોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- કોটલી: હિઝબુલ મુજાહિદ્દીનનો મુખ્ય તાલીમ કેમ્પ.
- બહાવલપુર: જૈશ-એ-મોહમ્મદનું સૌથી મોટું હેડક્વાર્ટર.
- મુઝફ્ફરાબાદ: લશ્કર-એ-તૈયબાનું લોન્ચપેડ અને ફંડિંગ સેન્ટર, જે અલ-કાયદા સાથે જોડાયેલું હતું. આ સ્થળોની ચોક્કસ માહિતી ભારતની ગુપ્તચર એજન્સીઓ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવી હતી.
ત્રણેય સેનાઓની ભૂમિકા
ઓપરેશન સિંદૂર ભારતની ત્રણેય સેનાઓનું સંયુક્ત અને સુસંગઠિત પ્રદર્શન હતું. દરેક સેનાએ ચોક્કસ ભૂમિકા ભજવી, જે નીચે મુજબ છે:
1. ભારતીય સેના (Indian Army)
- ભૂમિકા: ભારતીય સેનાએ નિયંત્રણ રેખા (LoC) પરથી ચોક્કસ હુમલાઓ હાથ ધર્યા અને ગ્રાઉન્ડ ઓપરેશનનું નેતૃત્વ કર્યું.
- કાર્ય:
- પુંછ, કુપવાડા અને બારામુલ્લા વિસ્તારોમાં આવેલા આતંકવાદી લોન્ચપેડ્સ પર લોરિંગ મ્યુનિશન્સ (કામિકાઝે ડ્રોન)નો ઉપયોગ કર્યો.
- પેરા-સ્પેશિયલ ફોર્સિસે PoKમાં ઘૂસણખોરી કરી અને હિઝબુલના તાલીમ કેમ્પને નષ્ટ કર્યા.
- નિયંત્રણ રેખા પર પાકિસ્તાની સેનાના ગોળીબારનો જડબાતોડ જવાબ આપ્યો.
- ઉપયોગમાં લેવાયેલા હથિયારો: આર્ટિલરી ગન, ડ્રોન-આધારિત હથિયારો અને ચોકસાઈવાળા મોર્ટાર.
2. ભારતીય વાયુસેના (Indian Air Force)
- ભૂમિકા: વાયુસેનાએ હવાઈ હુમલાઓનું નેતૃત્વ કર્યું અને દૂરના લક્ષ્યોને નષ્ટ કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી.
- કાર્ય:
- બહાવલપુરમાં જૈશ-એ-મોહમ્મદના હેડક્વાર્ટર પર ચોકસાઈવાળા લેસર-ગાઇડેડ બોમ્બ દ્વારા હુમલો કર્યો.
- મુઝફ્ફરાબાદમાં લશ્કર-એ-તૈયબાના ફંડિંગ સેન્ટરને નષ્ટ કરવા માટે રાફેલ અને સુખોઈ-30 MKI ફાઇટર જેટનો ઉપયોગ કર્યો.
- હવાઈ નિરીક્ષણ અને રિયલ-ટાઇમ ઇન્ટેલિજન્સ પૂરું પાડવા માટે MQ-9 રીપર ડ્રોનનો ઉપયોગ.
- ઉપયોગમાં લેવાયેલા હથિયારો: સ્પાઇસ-2000 બોમ્બ, બ્રહ્મોસ મિસાઇલ અને હવાઈ ડ્રોન.
3. ભારતીય નૌકાદળ (Indian Navy)
- ભૂમિકા: નૌકાદળે દરિયાઈ નાકાબંધી અને સહાયક હુમલાઓની જવાબદારી લીધી.
- કાર્ય:
- કરાચી અને ગ્વાદર બંદરો નજીક પાકિસ્તાની દરિયાઈ માર્ગોની નજર રાખી અને આતંકવાદીઓના સંભવિત દરિયાઈ પુરવઠા માર્ગોને અટકાવ્યા.
- INS વિક્રમાદિત્ય અને INS વિરાટથી ઉડાન ભરતા ફાઇટર જેટ્સે દરિયાકાંઠે આવેલા આતંકવાદી લોન્ચપેડ્સ પર હુમલો કર્યો.
- નૌકાદળની માર્કોસ (મરીન કમાન્ડો) ટીમે દરિયાકાંઠે ગુપ્ત ઓપરેશન હાથ ધરી, જેમાં પાકિસ્તાની હથિયારોના ડેપો નષ્ટ કરાયા.
- ઉપયોગમાં લેવાયેલા હથિયારો: નૌકાદળ-આધારિત મિસાઇલ, સી હરિયર ફાઇAMAN, અને અદ્યતન સોનાર સિસ્ટમ.
ઓપરેશનની સફળતા અને પરિણામો
ઓપરેશન સિંદૂરમાં ભારતે પાકિસ્તાનના 9 આતંકવાદી કેન્દ્રોને સફળતાપૂર્વક નષ્ટ કર્યા, જેમાં હિઝબુલનો તાલીમ કેમ્પ, જૈશનું હેડક્વાર્ટર અને લશ્કરનું ફંડિંગ સેન્ટરનો સમાવેશ થાય છે. ભારતીય સેનાઓએ અત્યાધુનિક હથિયારો અને ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને ચોકસાઈપૂર્વક હુમલા કર્યા, જેના કારણે નાગરિકોને નુકસાન ન થાય. પાકિસ્તાને આ હુમલાને ‘યુદ્ધનું કૃત્ય’ ગણાવ્યું, પરંતુ ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું કે આ ઓપરેશન આતંકવાદી માળખા સામે હતું, નહીં કે પાકિસ્તાની સેના સામે.
આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિક્રિયા
- સંયુક્ત રાષ્ટ્ર (UN): UNએ બંને દેશોને સંયમ રાખવા અને વાતચીત દ્વારા મુદ્દો ઉકેલવા અપીલ કરી.
- અમેરિકા: ભારતીય સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ અને અમેરિકી સંરક્ષણ પ્રધાન પીટ હેગસેથ વચ્ચે થયેલી વાતચીતમાં અમેરિકાએ પહેલગામ હુમલા પર સંવેદના વ્યક્ત કરી અને ભારતના આતંકવાદ વિરોધી પગલાંને ટેકો આપ્યો.
- તુર્કી: તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ તૈયપ એર્દોગને બંને દેશોને તણાવ ઘટાડવા અપીલ કરી, પરંતુ પાકિસ્તાનને લશ્કરી સામગ્રી પૂરી પાડવાના અહેવાલો સામે આવ્યા.
નિષ્કર્ષ
ઓપરેશન સિંદૂર ભારતની ત્રણેય સેનાઓની શક્તિ, સંકલન અને આતંકવાદ સામેની પ્રતિબદ્ધતાનું પ્રતીક બન્યું. આ ઓપરેશનથી ભારતે આતંકવાદી સંગઠનોને મોટો ફટકો આપ્યો અને વિશ્વ સમક્ષ પોતાની સૈન્ય શક્તિનું પ્રદર્શન કર્યું. જોકે, આ હુમલાથી ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોમાં તણાવ વધ્યો છે, જે ભવિષ્યમાં રાજદ્વારી પડકારો ઉભા કરી શકે છે.
