લગભગ 18 મહિનાની પ્રાથમિક તપાસ બાદ સીબીઆઈ(CBI)એ યુ.કે. સ્થિત કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા અને ગ્લોબલ સાયન્સ રિસર્ચ પર ચૂંટણીના નફાકારક અને મેનુપેલેટ માટે 5.62 લાખ ભારતીય ફેસબુક (INDIAN FACEBOOK) વપરાશકર્તાઓના ડેટાની ગેરકાયદેસર લીક કરવા માટે કેસ દાખલ કર્યો હોવાનું અધિકારીઓએ શુક્રવારે જણાવ્યું હતું. એજન્સીએ કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા અને ગ્લોબલ સાયન્સ રિસર્ચ સામે ગુનાહિત કાવતરું અને માહિતી ટેકનોલોજી અધિનિયમ કાયદાના ઉલ્લંઘન સાથે સંબંધિત ગુનાહિત કાવતરા હેઠળના ગુના હેઠળ અને કેસ દ્વારા એકત્રિત કરેલા વ્યક્તિગત ડેટાને હેન્ડલ (DATA LEAK) કરવામાં બેદરકારી અંગે કેસ નોંધ્યો હતો.
ચૂંટણીને મેનુપેલેટ (MENU PLATE) કરવા ગેરકાયદેસર ડેટા લીકના સમાચારના આધારે ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઇન્ફર્મેશન ટેકનોલોજી મંત્રાલયે 25 જુલાઈ, 2018 ના રોજ સીબીઆઈને ફરિયાદ મોકલી હતી, જેના આધારે એજન્સીએ આ મામલે પ્રાથમિક તપાસ નોંધાવી હતી, એમ તેઓએ જણાવ્યું હતું. .
એવો આક્ષેપ કરવામાં આવે છે કે જીએસઆરના કોગને ‘સંશોધન અને શૈક્ષણિક હેતુઓ’ માટે તેના વપરાશકર્તાઓના ડેટાની કેટલીક કેટેગરી એકત્રિત કરવાની ફેસબુકથી પરવાનગી ધરાવતા એક એપ્લિકેશન ‘થિસિસયોરડિજિટલલાઇફ’ બનાવી હતી.
એફઆઈઆર (FIR)માં આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો છે કે તેણે ગેરકાયદેસર રીતે એપ્લિકેશનના 335 વપરાશકર્તાઓનો જ નહીં પરંતુ ફેસબુક પર તેમના મિત્રોના નેટવર્કનો પણ વધારાનો ડેટા એકત્રિત કર્યો છે, જેની સંમતિ લેવામાં આવી ન હતી. ફરિયાદમાં આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો છે કે આ ડેટા કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકાને લાભ માટે વેચવામાં આવ્યો હતો, જેનો ઉપયોગ ભારતમાં યુઝર્સની રૂપરેખા અને ચૂંટણીને પ્રભાવિત કરવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો.
ભારતમાં આ એપ્લિકેશનના 335 વપરાશકર્તાઓ હોવા છતાં, તેને 5.62 લાખ ફેસબુક સભ્યોના ડેટા કાપવામાં સફળ રહ્યો હતો, જે તેમના મિત્રોના નેટવર્કમાં હતા, ફેસબુકે તેના જવાબમાં મંત્રાલયને જણાવ્યું હતું.
શું છે મામલો?
માર્ચ 2018 માં, ઘણા મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સે કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા (CAMBRIDGE ANALYTICA) પર ફેસબુક ડેટા ચોરી કરવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. તેમણે ભૂતપૂર્વ કર્મચારીઓ અને કંપનીના દસ્તાવેજોને ટાંકીને લખ્યું છે કે તેણે 50 કરોડથી વધુ ફેસબુક વપરાશકર્તાઓનો ડેટા ચોરી લીધો છે. આમાં વપરાશકર્તાઓની વ્યક્તિગત માહિતી સામેલ છે.3 એપ્રિલ, 2018 ના રોજ, કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકાએ જણાવ્યું હતું કે તેમાં ભારતીયનો ફેસબુક ડેટા નથી. બે દિવસ પછી, 5 એપ્રિલે ફેસબુકે ભારત સરકારને કહ્યું કે કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકાએ એપ દ્વારા લગભગ 5 લાખ 62 હજાર 455 ભારતીયોના ફેસબુક ડેટાની ચોરી કરી છે. જેને પગલે સીબીઆઈએ સપ્ટેમ્બર 2018 માં કેમ્બ્રિજ એનાલિટિકા અને ફેસબુક પરના આરોપોની તપાસ શરૂ કરી હતી.
