Latest News

મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં અભૂતપૂર્વ અને અણધાર્યાં પરિણામ પાછળ ખરેખર શું થયું તે અંગે જ્યુરી હજી પણ કારણ શોધવાની તપાસની કોશિશમાં છે. હરિયાણાનો કોયડો હજી ઉકેલાવાનો બાકી છે, જ્યાં કૉંગ્રેસે સમાન અણધારી હારનો સામનો કર્યો હતો, પરંતુ મહારાષ્ટ્રની જેમ ઝટકો લાગ્યો ન હતો, સિવાય કે ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીનો (ઈવીએમ)ને ખલનાયક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, સંકટ વધી ગયું હોય તેવું લાગતું હતું.

હા, મહારાષ્ટ્રની ચૂંટણીમાં જે આશ્ચર્ય ફેલાયું હતું તે જાહેર થતાં જ ઈવીએમની અસરકારકતા પરની ચર્ચાએ વધુ જોર પકડ્યું છે. જો કે, મહારાષ્ટ્રની વાર્તામાં માત્ર ઈવીએમની કથિત હેરાફેરી કરતાં વધુ હોય તેવું લાગે છે. મતદાન મશીનોની ખરાબ કાર્યપ્રણાલી અને બીજેપીની આગેવાની હેઠળના મહાયુતિ ગઠબંધનની શાનદાર જીત માટે જવાબદાર અન્ય પરિબળો બંને માટે મજબૂત નિષ્કર્ષ પર પહોંચતાં પહેલાં વધુ તપાસ અને ઊંડા વિશ્લેષણની જરૂર છે.

આ ચર્ચા અને સંબંધિત પરિબળો સિવાય કે જેમાં ભાજપ મુખ્ય ભૂમિકામાં છે અથવા સમારોહના માસ્ટર તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. અલબત્ત, ચૂંટણી કુરુક્ષેત્રના કેન્દ્રમાં બીજું વધુ મહત્ત્વનું પાસું કોંગ્રેસ છે. મધ્ય પ્રદેશ, હરિયાણા, જમ્મુ ક્ષેત્ર (જમ્મુ અને કાશ્મીરનો) અને હવે મહારાષ્ટ્ર, રાજકીય રીતે બીજું મહત્ત્વનું રાજ્ય-  – 48 લોકસભા બેઠકો સાથે દેશનું નાણાંકીય હબ સાથે, ઉત્તર પ્રદેશ પછી. એક પછી એક પરાજયે પક્ષ માટે મુશ્કેલી ઊભી કરી દીધી છે, જેની પ્રતિક્રિયા આ બધા મહિનાઓમાં અપર્યાપ્ત રહી છે. એક ક્ષણ માટે ‘ઈવીએમ અને અન્ય છેડછાડના સિદ્ધાંતો’ બાજુ પર રાખો. આ કોંગ્રેસના મોટા નેતાઓ અને વ્યૂહરચનાકારો દ્વારા ઝડપી આત્મમંથન કરવાનો આ સમય છે. પક્ષના નેતૃત્વમાં મલ્લિકાર્જુન ખડગે દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવેલ પરિપક્વ નેતૃત્વ અને  રાહુલ ગાંધીની ઇમેજમાં સુધારા સિવાય, ખાસ કરીને દેશભરમાં તેમના ટ્વીન વોકથોન પછી અને લોકોની કલ્પનાને આકર્ષિત કર્યા પછી, પાર્ટીમાં સંગઠનાત્મક નેટવર્કને કાયાકલ્પ કરવા અથવા સુધારવા માટે કંઈ થયું નથી.

આ પરિબળો દ્વારા સર્જાયેલી તકો, હકીકતમાં, વેડફી નાખવામાં આવી છે. વાસ્તવમાં, સંગઠનાત્મક રીતે કોંગ્રેસની હાલત ખરાબ છે, ખાસ કરીને રાજ્યોમાં. વ્યૂહરચના અને સેટ-અપ બંને દૃષ્ટિએ સમગ્ર બોર્ડમાં ફેરફાર કરીને સંગઠનને નવજીવન આપવા માટે અસ્પષ્ટ કારણોસર, કોઈ સ્પષ્ટ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો નથી. નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયા એટલી જ નકામી અને ઢીલી છે અને અમુક સમયે તે સંપૂર્ણપણે ખૂટે છે, જેવી ખડગેએ ચાર્જ સંભાળ્યો એ પહેલાં અથવા ગાંધી તેમની પદયાત્રાઓ પર નીકળ્યા તે પહેલાં હતી.

ટોચના નિર્ણય લેનારાઓને અનુભૂતિ થઈ હોવી જોઈએ કે કોઈ પણ નેતા પક્ષને સફળ બનાવવા અથવા પાર્ટીનું સફળતાપૂર્વક નેતૃત્વ કરવા માટે એક પૂર્વશરત એ છે કે તેમની પાસે એક સંગઠનાત્મક મશીનરી હોવી જોઈએ. છેવટે, વડા પ્રધાન  નરેન્દ્ર મોદીના મજબૂત નેતૃત્વને સત્તાવાર સમર્થન સિવાય એક મજબૂત સંગઠનનો નક્કર ટેકો છે.કોંગ્રેસ સંગઠનાત્મક બાબતો પર નિર્ણય લેવા અથવા ચૂંટણી પરાજયનું પોસ્ટમોર્ટમ કરવા માટે બીજા દિવસની રાહ જોવી પોષાય તેમ નથી. તે સંપૂર્ણ પારદર્શિતા સાથે યુદ્ધના ધોરણે પ્રક્રિયા હોવી જોઈએ અને જો કોઈ આદેશ આપવામાં આવ્યો હોય તો તપાસનાં તારણોના આધારે કડક કાર્યવાહી કરવી જોઈએ. અત્યાર સુધી, એવા કોઈ સંકેતો નથી કે જે રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં તાજેતરમાં ચૂંટણીમાં હારની કોઈ તપાસ કોંગ્રેસના સંચાલકો દ્વારા આદેશ/ હાથ ધરવામાં આવી હતી. ઓછામાં ઓછા, ત્યાં કોઈ દૃશ્યમાન પુરાવા નથી. મહારાષ્ટ્રમાં તબાહી વચ્ચે પાર્ટી માટે એક આશાનું કિરણ છે.

પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાનો પ્રથમ ચૂંટણીમાં વિજય અને પ્રભાવશાળી માર્જિન સાથે સંસદમાં પ્રવેશ અને નીચેના સ્તરે, પક્ષની વિદ્યાર્થી પાંખ દ્વારા સાત વર્ષના અંતરાલ પછી પ્રખ્યાત દિલ્હી યુનિયન વિદ્યાર્થી સંઘની ચૂંટણીમાં પ્રમુખપદ જીત. ફેબ્રુઆરી 2025માં યોજાનારી દિલ્હી વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ સિવાય, નજીકના ભવિષ્યમાં કોઈ નોંધપાત્ર મતદાન જોવા મળી રહ્યું નથી. કૉંગ્રેસના વ્યૂહરચનાકારો માટે સંગઠન અને ચૂંટણી પ્રક્રિયાઓ સાથે સંબંધિત સમગ્ર મિકેનિઝમની સમીક્ષા કરવા માટે પ્રક્રિયાને ગતિમાં ગોઠવવા માટે આ પર્યાપ્ત કારણ હોવું જોઈએ, કોઈ પણ વધુ વિલંબ કર્યા વિના.

પ્રવર્તમાન પરિસ્થિતિએ રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ એકમોમાં દૂરગામી ફેરફારો સાથે રાષ્ટ્રીય સ્તરે નેતૃત્વ પરિવર્તનને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. કેરળના વાયનાડમાંથી પ્રિયંકા ગાંધીની જોરદાર જીત પછી ભવિષ્યવેત્તાઓએ પહેલેથી જ કોંગ્રેસમાં રાહુલ વિરુદ્ધ પ્રિયંકા સત્તાસંઘર્ષ અંગે ઝુંબેશ શરૂ કરી દીધી છે. આ કૉન્ગ્રેસ-વિરોધી અને નહેરુ-ગાંધી-વિરોધી પ્રચારનું વિસ્તરણ છે. પાર્ટી અધ્યક્ષ તરીકે પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા ચોક્કસપણે તાજી હવા લાવશે. બે ભાઈ-બહેનો વચ્ચે સરખામણી થઈ શકે છે. જેમની કામ કરવાની અલગ શૈલી છે, પરંતુ ટોચ પર આ પરિવર્તન હવે રાહ જોઈ શકતું નથી. તેઓ વધુ સુમેળભરી ટીમ તરીકે કામ કરી શકે છે જે અન્ય કોઈ કરતાં વધુ અસરકારક રીતે એકબીજાને પૂરક બનાવી શકે છે.

એક યુવા ટીમ બનાવવાની પ્રક્રિયા રાહુલ ગાંધી દ્વારા પહેલાંથી જ શરૂ કરવામાં આવી છે પરંતુ તે ખૂબ જ ધીમી છે અને સમય આવી ગયો છે કે એવા નેતાઓને દૂર કરવામાં આવે જે પાર્ટીને ફરીથી સક્રિય કરવામાં મદદ કરવાને બદલે અવરોધ બની રહ્યા છે. નહિતર, કોંગ્રેસ એક સંગઠન તરીકે વધુ ઊંડી ખાઈમાં સરકી જશે. પાર્ટીએ એઆઈસીસીના સ્તરે અને ખાસ કરીને રાજ્યોમાં અને તેથી વધુ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ સ્તરે ચૂંટણીના આચાર અને દેખરેખમાં એક નવું કાર્યકારી મોડલ વિકસાવવું જોઈએ. ગ્રાન્ડ ઓલ્ડ પાર્ટી તેના સમૃદ્ધ ઈતિહાસ પર ભરોસો કરીને આધુનિક સમયના પડકારો માટે પોતાની જાતને ફરીથી તૈયાર કરવી પડશે. આ પુનઃ-ઓરિએન્ટેશનની ચાવી કડક જવાબદારીના અંતર્ગત સિદ્ધાંત સાથે નવા અવતારનું સંગઠન હશે.
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.