કોરોના(corona) રોગચાળાને કારણે સર્જાયેલી પરિસ્થિતિને કારણે ભારતે તેની 16 વર્ષની જૂની નીતિ બદલવી પડશે. કોરોના સંકટ પછી ઓક્સિજન ( oxygen ) અને અન્ય આરોગ્ય માળખાં ક્ષીણ થઈ ગયાં બાદ ભારતે વિદેશમાંથી ભેટો, દાન અને સહાય સ્વીકારવાનું શરૂ કર્યું છે. બાહ્ય દેશોની મદદ લેવાની બાબતમાં ઘણા વધુ બદલાવ કરવામાં આવ્યા છે. એક અખબારે એક સરકારી સ્ત્રોતને ટાંકીને જણાવ્યું છે કે ભારતને હવે ચીનથી ઓક્સિજન સંબંધિત ઉપકરણો અને જીવન બચાવવાની દવાઓ ખરીદવામાં વૈચારિક સમસ્યા નથી.
તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે નવી દિલ્હી પાકિસ્તાનની મદદ લેવા માનસિક રીતે તૈયાર નથી. જોકે, એવું માનવામાં આવે છે કે ભારત પાકિસ્તાનની મદદ સ્વીકારશે નહીં. આ સિવાય, રાજ્ય સરકારો પણ વિદેશી એજન્સીઓ પાસેથી જીવન બચાવ ઉપકરણો અને દવાઓ ખરીદવા માટે મુક્ત છે, અને કેન્દ્ર સરકાર આ માર્ગ પર આવશે નહીં. મોદી સરકારનું આ પગલું એ વર્ષો જૂની નીતિની વિરુદ્ધ છે, જેના હેઠળ ભારત પોતાની આત્મનિર્ભરતા અને સત્તાની સ્વ-ઉભરતી છબી પર ભાર મૂકે છે. મનમોહનસિંઘની આગેવાની હેઠળની યુપીએ સરકારે વિદેશી સ્રોતોની મદદ નહીં લેવાનો નિર્ણય કર્યો હોવાથી છેલ્લા 16 વર્ષોની નીતિમાં આ નોંધપાત્ર ફેરફાર થયા છે.
ભારત સોળ વર્ષ પહેલાં સુધી વિદેશી સરકારોની મદદ સ્વીકારે છે. ઉત્તરકાશી ભૂકંપ (1991), લાતુર ભૂકંપ (1993), ગુજરાત ભૂકંપ (2001), બંગાળ ચક્રવાત (2002) અને બિહાર પૂર (જુલાઈ 2004) દરમિયાન ભારતે અન્ય દેશોની મદદ સ્વીકારી છે . જો કે, ડિસેમ્બર 2004 ની સુનામી પછીના તત્કાલીન વડા પ્રધાન મનમોહનસિંહે ( manmohan singh) કરેલું નિવેદન ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે, જેમાં તેમણે કહ્યું હતું કે, “અમને લાગે છે કે હવે આપણે આપણી જાતે કોઈ પણ પરિસ્થિતિનો સામનો કરી શકીએ છીએ અને જરૂર પડે ત્યારે જ આપણે મદદ માગી શકીશું.” ભારતની આપત્તિ સહાય નીતિ વિશે તે ‘ઐતિહાસિક ક્ષણ’ હતી.
જો કે તે દરમિયાન, ડો.મનમોહનસિંહ વડા પ્રધાન હતા ત્યારે આ નીતિનો નિર્ણય લીધો હતો કે અમે વિદેશી મદદ નહીં લઈશું. છેલ્લા 16 વર્ષોમાં, ભારત 2013 માં ઉત્તરાખંડ પૂર, 2005 માં કાશ્મીર ભૂકંપ અને 2014 માં કાશ્મીર પૂર દરમિયાન વિદેશી સહાય લેવાનો ઇનકાર કરી રહ્યા હતા. મોદી સરકારના આગમન પછી પણ આ નીતિનો અમલ ચાલુ રહ્યો. પરંતુ કોરોના સંકટની વચ્ચે ભારતને તેની નીતિ બદલવાની ફરજ પડી છે.
જ્યારે ઓગસ્ટ 2018 માં કેરળનું પૂર આવ્યું હતું ત્યારે રાજ્ય સરકારે કહ્યું હતું કે સંયુક્ત આરબ અમીરાત (યુએઈ) એ 700 કરોડની રાહત આપી હતી, જ્યારે કેન્દ્રએ કોઈ આંતરરાષ્ટ્રીય સહાય લેવાનો ઇનકાર કર્યો હતો અને તે સ્પષ્ટ હતું કે તે પોતે રાજ્યની જરૂરીયાતોને પૂર્ણ કરશે. “ઘરેલું પ્રયત્નો” દ્વારા રાહત અને પુનર્વસન માટે. આને કારણે કેરળ અને કેન્દ્ર સરકાર વચ્ચે પણ મતભેદ જોવા મળ્યા હતા.
