નવી દિલ્હી: આજે વિશ્વનો (World) દરેક દેશ વિકાસ ઈચ્છે છે અને આગળ વધી રહ્યો છે. જો કે વિકાસના (Development) કારણે વિશ્વ ગંભીર પ્રદૂષણના (Pollution) કારણે ઝઝૂમી રહ્યો છે. પ્રદૂષણને લઈને એક નવો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં જાણવા મળ્યું છે કે વિશ્વભરમાં પ્રદૂષણના કારણે દર વર્ષે લાખો લોકોના મોત થઈ રહ્યા છે. અભ્યાસમાં રજૂ કરાયેલાનો આંકડો કોરોનાના કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યા કરતા ગણો વધારે છે. અને આ દેશની લિસ્ટમાં ભારત પણ ખૂબ ઉંચા સ્થાને છે. જે ભારત માટે એક ગંભીર અને ચિંતાજનક વાત છે.
તમામ પ્રકારના પ્રદુષણના કારણે વિશ્વભરમાં લાખો લોકોના મૃત્યુ થઈ રહ્યા છે અને આ આંકડો છેલ્લા બે વર્ષમાં કોરોનાના કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોની સંખ્યા કરતા વધારે છે. અગ્રણી જર્નલ ધ લેન્સેટ પ્લેનેટરી હેલ્થ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા નવા અભ્યાસમાં આ દાવો કરવામાં આવ્યો છે. 2000 થી અત્યાર સુધીમાં વાહનો અને ઉદ્યોગોના ધૂમાડાને કારણે વાયુ પ્રદૂષણને કારણે મૃત્યુઆંકમાં 55 ટકાનો વધારો થયો છે. આ અભ્યાસના અહેવાલ મુજબ ભારતમાં વાયુ પ્રદૂષણને કારણે થયેલા મૃત્યુ પૈકી 9.8 લાખ મૃત્યુ પણ હવામાં જન્મેલા ધૂળના કણો (PM2.5)ના પ્રદૂષણને કારણે થયા છે.
વર્ષ 2019 માં ભારતમાં તમામ પ્રકારના પ્રદૂષણને કારણે વિશ્વમાં 23.5 લાખથી વધુ અકાળ મૃત્યુ થયા છે. તેમાંથી 16.7 લાખ મૃત્યુ માત્ર વાયુ પ્રદૂષણને કારણે થયા છે. હવામાં હાજર આ નાના પ્રદૂષણના કણો 2.5 માઇક્રોન અથવા તેનાથી ઓછા પહોળાઈના હોય છે. વાયુ પ્રદૂષણને કારણે બાકીના 6.1 લાખ મૃત્યુ ઘરેલું વાયુ પ્રદૂષણને કારણે થયા છે.
પ્રદુષણના મામલામાં ભારત અને ચીનમાં સૌથી વધુ મૃત્યુ થાય છે
ધ લેન્સેટ પ્લેનેટરી હેલ્થ જર્નલ’માં પ્રકાશિત થયેલા નવા અભ્યાસ અનુસાર, પ્રદૂષણથી થતા મૃત્યુના સંદર્ભમાં ટોચના 10 દેશોમાં અમેરિકા એકમાત્ર એવો દેશ છે, જે સંપૂર્ણપણે ઉદ્યોગ પર નિર્ભર છે. તે 2019 માં 142,883 પ્રદૂષણ સંબંધિત મૃત્યુ સાથે વિશ્વમાં 7મા ક્રમે છે, ત્યારબાદ બાંગ્લાદેશ અને ઇથોપિયા આવે છે. પ્રદૂષણથી થતા મૃત્યુમાં ભારત અને ચીન વિશ્વમાં સૌથી આગળ છે. ભારતમાં દર વર્ષે લગભગ 2.4 લાખ લોકો અને ચીનમાં લગભગ 2.2 લાખ લોકો મૃત્યુ પામે છે. પરંતુ બંને દેશોમાં વિશ્વની સૌથી વધુ વસ્તી પણ છે. જો આપણે વસ્તી દીઠ મૃત્યુ દર પર નજર કરીએ, તો અમેરિકા નીચેથી 31મા સ્થાને આવે છે. અહીં પ્રતિ 100,000 વસ્તીએ પ્રદૂષણના કારણે મૃત્યુઆંક 43.6 છે. ઉલ્લેખનીય છે કે આ અભ્યાસ વાસ્તવમાં સિએટલ સ્થિત ‘ગ્લોબલ બર્ડન ઑફ ડિસીઝ’ અને ‘ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર હેલ્થ મેટ્રિક્સ એન્ડ ઇવોલ્યુશન’ના ડેટા પર આધારિત છે.
રોજના 6400 મૃત્યુ, ચોંકાવનારો આંકડો
ભારતમાં પ્રદુષણના કારણે 23.5 લાખ લોકોના મૃત્યુ થયા છે. અને વાયુ પ્રદુષણના કારણે 23 લાખમાંથી 16 લાખ લોકોના મૃત્યુનો આંકડો સામે આવ્યો છે. જો આપણે એક વર્ષમાં 23.5 લાખ મૃત્યુના આધારે સરેરાશ દૈનિક મૃત્યુને ધ્યાનમાં લઈએ, તો આ સંખ્યા 6400 છે. એટલે કે પ્રદૂષણથી થતા રોગોને કારણે દરરોજ 6400 લોકોના મોત થઈ રહ્યા છે. આ સંખ્યા કોરોના રોગચાળાના આંકડા કરતા અનેક ગણી વધારે છે. લગભગ અઢી વર્ષમાં કોરોનાને કારણે દેશમાં 524293 લાખથી વધુ લોકોના મોત થયા છે. તેથી અભ્યાસમાં પ્રદૂષણને કારણે મૃત્યુનો આંકડો ચોંકાવનારો છે.
વિશ્વભરમાં 9 મિલિયન લોકોના થયા મૃત્યુ
વિશ્વભરમાં પ્રદુષણના કારણે થયેલા મૃત્યુનો આંકડો જોઈએ તો 2019માં 9 મિલિયન લોકો મૃત્યુ પામયા છે. દુનિયાભરમાં 6માંથી એક વ્યક્તિની મોત પ્રદુષણના કારણે થાય છે. 90 લાખ મૃત્યુમાંથી 66.70 લાખ મૃત્યુ ઘરેલું પ્રદૂષણ અને પર્યાવરણીય પ્રદૂષણને કારણે થયા છે.
પ્રદૂષણને કારણે ભારતમાં રોજના 6500 લોકોના થાય છે મૃત્યુ
આ આંકડો ચોંકાવનારો અને ચિંતામાં વધારો કરનાર છે, પરંતુ લેન્સેટના અભ્યાસ મુજબ ભારતમાં પ્રદૂષણને કારણે થતા રોગોને કારણે દરરોજ 6500 લોકોના મોત થઈ રહ્યા છે. વિશ્વમાં દર છઠ્ઠું મૃત્યુ વિવિધ પ્રકારના પ્રદૂષણને કારણે થઈ રહ્યું છે. આ રિપોર્ટમાં ભારત માટે રાહતની વાત છે કે 2015ની સરખામણીમાં 2019માં મૃત્યુની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે. 2015માં 25 લાખ લોકોના મોત થયા હતા જ્યારે 2019માં 23.5 લાખ લોકોના મોત થયા હતા.
ચીનમાં મૃત્યુ વધ્યા
2015માં ચીનમાં પ્રદૂષણને કારણે 1.8 મિલિયન લોકોના મોત થયા હતા. 2019માં તે વધીને 21.7 લાખ થઈ ગઈ છે. ભારતમાં હવા પ્રદુષણ સૌથી ઘાતક છે. દિલ્હી જેવા શહેરીની હવામાં સૌથી વધુ પ્રદુષણ જોવા મળે છે. ભારતમાં 2019માં હવાના પ્રદૂષણને કારણે 16 લાખ, જળ પ્રદૂષણને કારણે 5 લાખ અને વ્યવસાયિક પ્રદૂષણને કારણે 1.6 લાખ મૃત્યુ થયા હતા.
