The Latest
-
SportsICCએ ચેમ્પિયન્સ ટ્રોફી ટૂરનું નવું શેડ્યૂલ જાહેર કર્યું, આ તારીખે ભારતમાં આવશે ટ્રોફી
-
Nationalઝાંસી હોસ્પિટલ અગ્નિકાંડ: 10 નવજાત જીવતા ભૂંજાયા, સાંજે જ મળી ગયા હતા મોટા અકસ્માતના સંકેત
-
Sportsરોહિત શર્મા બીજીવાર બન્યો પિતા, પત્ની રિતિકાએ દીકરાને આપ્યો જન્મ
-
Nationalપંજાબમાં રાજકીય હલચલ: સુખબીર સિંહ બાદલનું શિરોમણી અકાલી દળના અધ્યક્ષ પદેથી રાજીનામું
-
Vadodaraવડોદરા : માતેલા સાંઢની ગતિએ દોડતા ભારદારી વાહનો પર લગામ ક્યારે લાગશે ? ટ્રકના તોતિંગ પૈડાં ફરી વળતા યુવકનું મોત,ટ્રક ચાલક ફરાર
-
Charotarચારુસેટ યુનિવર્સિટીએ ભારત બ્લોકચેઇન શૈક્ષણિક શ્રેષ્ઠતા એવોર્ડ પ્રાપ્ત કર્યો..
-
Sportsરણજીમાં નવો ઈતિહાસ રચાયો, હરિયાણાના બોલરે કેરળની 10 વિકેટ લીધી
-
Nationalઆતંકવાદીઓ હવે પોતાના ઘરોમાં પણ સુરક્ષિત નથી- પાડોશી દેશનો ઉલ્લેખ કરતા બોલ્યા PM મોદી
-
WorldPM મોદી નાઈજીરિયા સહિત 3 દેશોના પ્રવાસે: 17 વર્ષ પછી ભારતીય PM નાઈજીરિયાની મુલાકાત લેશે
-
Nationalરામ મંદિરને બોમ્બથી ઉડાવી દેવાની ધમકી: અયોધ્યામાં ભારે સુરક્ષા બંદોબસ્ત લદાયો
-
Nationalમણિપુરમાં જે 6 મહિલાઓનું અપહરણ થયું હતું તેમાંથી 3ની લાશ નદીમાં તરતી મળી
-
Vadodaraવડોદરા : અક્ષય પાત્ર સંસ્થાના કર્મચારીઓએ હડતાલનું શસ્ત્ર ઉગામ્યુ,જૂના કોન્ટ્રાકટના 200થી વધુ કર્મચારીઓને છૂટા કરી દેવાયા
-
SURATમહારાષ્ટ્રમાં મતદાન જાગૃતિ માટે સુરતનાં વેપારીની અનોખી ઓફર, સાડી ભેંટમાં આપશે
-
Businessએલપી સવાણી રોડ પર 120 બેડની નિર્મલ સુપર સ્પેશિયાલિસ્ટ હોસ્પિટલ શરૂ
-
Sportsમાઈક ટાયસન 20 વર્ષ બાદ બોક્સિંગ રિંગમાં ઉતર્યો, 30 વર્ષ નાના બોક્સર સામે ફાઈટ લડ્યો
-
Nationalઝાંસીમાં ભયાનક દુર્ઘટનાઃ નર્સે માચીસ સળગાવી અને હોસ્પિટલમાં આગ ભડકી ઉઠી, 10 બાળકોના મોત
-
Entertainmentશું છે દોગલાપન, સલમાન ખાને બિગ બોસના સ્ટેજ પર અશ્નીર ગ્રોવરની હેકડી ઉતારી, જાણો શું કહ્યું…
-
Commentsમહારાષ્ટ્ર: વર્તમાનમાં તમામ રાજકીય લડાઈઓની જનની
-
Vadodaraવીએમસી એ ખોદેલા ખાડામાં બાઈક ચાલક પટકાયો, સ્થાનિકો દ્વારા રેસ્કયુ કરી સારવાર અર્થે હોસ્પિટલ ખસેડાયો
-
Columnsદિલ્હીમાં વધી રહેલા પ્રદૂષણ માટે કિસાનો નહીં પણ ઉદ્યોગપતિઓ જવાબદાર છે
-
Commentsબદલાતા ભારતની બદલાતી તસવીર
-
Charchapatra
ઔરંગઝેબ હજુ જીવે છે?
-
Charchapatra
અંધકાર યુગ તરફ લઈ જતી ફેશન?
-
Editorialઆઝાદી બાદની તમામ સરકારો માટે શરમજનક, દેશમાં 18 ટકા લોકોનો વાંચતા-લખતાં આવડતું નથી
-
Charchapatra
ભગવાન માન્યા પણ શેતાન નીકળ્યા
-
Vadodaraવડોદરાની અંજના હોસ્પિટલનો વધુ એક વિડીયો વાયરલ
-
Vadodaraવડોદરા : સસ્પેન્ડેડ ઓફિસર ચીફ ફાયર ઓફિસર બનવાની દોડમાં વીએમસીની કચેરીમાં પ્રગટ થયા
-
Vadodaraસ્નેહ સંમેલન કાર્યક્રમમાં ધારાસભ્ય યોગેશ પટેલના લવારા , મહિલાઓને ખોટી સીટ મળે છે
-
Vadodara
વડોદરા : મારી નાખવાની ધમકી આપતા મકાન માલિકે ફિનાઇલ ગટગટાવ્યું
-
Vadodaraન્યુઇરા સ્કૂલ, એસએનડીટી કોલેજ અકોટાનું ભાડું મહાનગરપાલિકા ક્યારે વસુલ કરશે?
આઝાદી પછી ભારતના વિકાસનો એક ચતુષ્કોણ રચવામાં આવ્યો હતો. એક ખૂણો ઉદ્યોગપતિઓનો હતો જેણે ભારતનું ઔદ્યોગિકીકરણ કરવાનું હતું અને એ રીતે રાષ્ટ્રીય ઉત્પાદનમાં વૃદ્ધિ કરવાની હતી તેમ જ લોકો માટે રોજગારીની તક પેદા કરવાની હતી. બીજો ખૂણો ખેડૂતોનો હતો, જેણે તાત્કાલિક ધોરણે ભૂખનો મોરચો સંભાળવાનો હતો અને લાંબે ગાળે ભારતને અન્નની બાબતમાં આત્મનિર્ભર કરવાનું હતું.
ત્રીજો ખૂણો કેન્દ્ર સરકારનો હતો, જેણે ભારતના ઔદ્યોગિકીકરણનું પોષણ થાય અને વેગ મળે એ રીતના મોટાં રોકાણવાળા ઉદ્યોગો (હેવી ઇન્ડસ્ટ્રીઝ) સ્થાપવાના હતા. એમ કહી શકાય કે ઉદ્યોગોના ઉદ્યોગો. એમાં વીજળી, પોલાદ, રેલ્વે, માર્ગો, ખાણ, રીફાઇનરી, ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સ વગેરેનો સમાવેશ થતો હતો. આ સિવાય વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીમાં સંશોધનનો મોરચો પણ સંભાળવાનો હતો.
ચોથો ખૂણો કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારનો સંયુક્ત હતો જેમાં તેમણે ખેડૂતોને મદદ, માર્ગદર્શન, સબસીડી, ટેકાના ભાવ, ગોદામ, અન્ન વિતરણ વ્યવસ્થા, માર્કેટ અને કૃષિસંશોધન કરવાનાં હતાં.
પહેલાં દોઢ-બે દાયકા સુધી તો ચતુષ્કોણ સારો ચાલ્યો પણ જેવું ભારત અન્નની બાબતમાં સ્વાવલંબી થઈ ગયું એ પછી ભારતનો વિકાસનો જે ચતુષ્કોણ હતો એ ત્રિકોણમાં ફેરવાવા લાગ્યો. આનું મુખ્ય કારણ ભારતમાં બદલાયેલી રાજકીય વ્યવસ્થા હતું.
ચૂંટણીઓ ખર્ચાળ થવા લાગી, રાજકારણ સત્તાલક્ષી બની ગયું અને વહીવટીતંત્રમાં આળસ, અમલદારશાહી અને ભ્રષ્ટાચારે પ્રવેશ કર્યો, જેનો લાભ ઉદ્યોગપતિઓ લેવા લાગ્યા. એ યુગને લાયસન્સ-પરમીટ રાજ તરીકે ઓળખાતો હતો. હવે ભારતના ઉદ્યોગપતિઓ આર્થિક રીતે એટલા પુખ્ત બની ગયા હતા કે તેઓ પોતાના હિતમાં લોબિંગ કરી શકે અને ખાસ તેમના હિતનું ધ્યાન રાખે એવા નેતા કે નેતાઓને પાળી શકે.
એ યુગમાં મોડી રાતે નોટિફિકેશન નીકળતાં હતાં જેમાં ચોક્કસ ઉદ્યોગપતિને ફાયદો થાય એ રીતે કોઈ ચીજની આયાત ઉપર પ્રતિબંધ મૂકી દેવામાં આવતો હતો અથવા કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી દેવામાં આવતી હતી. ક્યારેક પ્રતિબંધ ઉઠાવવામાં આવતો હતો અથવા કસ્ટમ ડ્યુટી ઘટાડવામાં આવતી હતી.
ચોક્કસ ઉદ્યોગપતિને ફાયદો થાય એમ આબકારી જકાત ઘટાડવામાં આવતી હતી અને તેના હરીફ ઉદ્યોગપતિને નુકસાન થાય એમ આબકારી જકાત વધારવામાં આવતી હતી. આ ઉપરાંત એ જમાનામાં યાદીનો મોટો મહિમા હતો. કેટલીક ચીજો કુટીર ઉદ્યોગની યાદીમાં, કેટલીક લઘુ ઉદ્યોગની યાદીમાં, કેટલીક મધ્યમ સ્તરના ઉદ્યોગની યાદીમાં અને બાકીની મોટા ઉદ્યોગની યાદીમાં. જેમ જેમ ઉદ્યોગપતિ ધરાતો ગયો તેમ તેની નવી ભૂખ ઉઘડતી ગઈ અને યાદી ઉપર નજર કરવા લાગ્યો.
મધ્યમ સ્તરના અને નાના ઉદ્યોગપતિઓ માટેની યાદીમાં અનામત રાખવામાં આવેલી ચીજોને ખુલ્લી કરાવવા લાગ્યો. અલબત્ત મોડી રાતનાં નોટિફિકેશનો દ્વારા, પાળેલા પ્રધાનો અને અમલદારો દ્વારા. બધું જ અનૈતિક હતું પણ કાયદેસર હતું, ગેરકાયદે કાંઈ નહોતું થતું.
ઉદ્યોગપતિઓની હજુ વધુ ભૂખ ઉઘડી એટલે તેમણે સંસદસભ્યોને તેમ જ શાસકોને પટાવવા લોબિંગ પાછળ ખર્ચ કરવાની જગ્યાએ પોતાના દલાલોને જ સંસદસભ્ય બનાવવાનું શરૂ કર્યું. જે તે રાજકીય પક્ષો રાજ્યસભાની ટીકીટ વેચવા લાગ્યા, જે ઉદ્યોગપતિઓ તેમના દલાલો માટે ખરીદતા હતા.
આમાં ફાયદો એ હતો કે સંસદસભ્યોને કેટલીક માહિતી પ્રજા કરતાં પહેલી મળતી હતી. સંસદસભ્ય બનેલો દલાલ ઝીરો અવરમાં પોતાના માલિકને ફાયદો થાય અથવા હરીફને નુકસાન થાય એવા પ્રશ્ન પૂછી શકે. સંસદસભ્ય બનેલો દલાલ પોતાનો માલિક જે ઉદ્યોગ કરતો હોય એ ક્ષેત્રની સંસદીય સમિતિઓમાં સભ્ય તરીકે ગોઠવાઈ જાય. ઉદ્યોગપતિ જો ખનીજ તેલની રીફાઇનરીનો માલિક હોય તો તેનો દલાલ સંસદસભ્ય પેટ્રોલિયમ મીનીસ્ટ્રીની સંસદીય સમિતિમાં અચૂક સ્થાન મેળવશે.
મોંઘીદાટ ચૂંટણીઓ લડવાની હતી, સત્તામાં પહોંચવું હતું, સત્તામાં ટકવું હતું, પોતાનાં વંઠેલાં સંતાનોને રાજકારણમાં ગોઠવવાનાં હતાં, હરીફોને માત કરવાના હતા, ગુંડાઓને પાળવાના હતા, પોલીસથી લઈને સીબીઆઈ સુધીના અમલદારોને તેમનો હિસ્સો આપવાનો હતો.
આખી અમલદારશાહીને મેનેજ કરવાની હતી અને આ ઉપરાંત હાઈ કમાંડને પૈસા કમાવીને આપવાના હતા. આ બધું ઉદ્યોગપતિની મહેરબાની વિના શક્ય નહોતું. ઉદ્યોગપતિઓ હોંશે હોંશે મદદ કરવા તૈયાર હતા. આખરે તેઓ એકબીજાને તો લૂંટતા નહોતા, જે લૂંટ હતી એ દેશની હતી.
હવે આમાં બાપડો ખેડૂત શું કરે? એણે તો આખેઆખો ખૂણો જ ગુમાવી દીધો અને તેની નજર સામે ચતુષ્કોણ ત્રિકોણ બની ગયો. રમત જુઓ; ઉદ્યોગપતિ બેંકમાંથી કાચી સિક્યુરિટીઝ સામે હજાર રૂપિયાનું ધિરાણ લે, એમાંથી પચાસ રૂપિયા અમલદારને આપે અને ધિરાણ પાછું નહીં વાળીને બેંકને ડુબાડે. બીજી બાજુ ગામડામાં ખેડૂત બેંકમાંથી સો રૂપિયાનું ધિરાણ લે એમાંથી ૮૦ રૂપિયા વચેટિયા ખાઈ જાય, ખેડૂતની જમીન ગીરવે રાખીને દેવાદાર બનાવે અને તે જો ધિરાણ ચૂકવી ન શકે તો જમીન હાથમાંથી જાય.
ઉદ્યોગપતિ તેને મળતી કરોડો રૂપિયાની સબસિડીનો ટકો-બે ટકો સબસિડી મંજૂર કરનારા અમલદારને ઘૂસ આપવા પાછળ ખર્ચે અને ખેડૂત દસ હજારની સબસિડીનો કમસેકમ પાંચથી સાઈઠ ટકા હિસ્સો સબસિડી મંજૂર કરનારા અમલદારને આપે. રાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં ૧૯૮૦ પછીથી ખેડૂત અને કૃષિઉદ્યોગ કેન્દ્રમાંથી હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયા અને હવે રાજ્યોમાં પણ તે હાંસિયામાં ધકેલાઈ રહ્યા છે.
–આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.