The Latest
-
Gujaratવાવમાં ભાજપનું વિજય સરઘસ જોવા ગયેલા બે યુવાનનું કેનાલમાં ડૂબી જતાં મોત
-
Vadodaraમકરપુરાની ઓક્ઝિલિયમ કોન્વેન્ટ સ્કૂલમાં સંચાલકો દ્વારા બાળકીને ભૂરા રંગનું સ્વેટર જ પહેરવા દબાણ
-
Vadodaraશું આપણે બીજા તપનની હત્યા થાય પછી દબાણો હટાવીશું?:ડો.હેમાંગ જોશી
-
Businessમહારાષ્ટ્રના નવા સીએમ કોણ? આવતીકાલે મહાયુતિની બેઠકમાં મુખ્યમંત્રીના નામને મંજુરી અપાશે
-
Nationalહેમંત સોરેન રાજ્યપાલને મળ્યા, ફરીથી સરકાર બનાવવાનો કર્યો દાવો, 28 નવેમ્બરે શપથ ગ્રહણ
-
Vadodaraતપન પરમાર હત્યા કેસ : કારેલીબાગ પોલીસ સ્ટેશનના પીઆઈ, પીએસઆઇ સહિત 10 કર્મી સસ્પેન્ડ
-
Nationalસંભલમાં મસ્જિદના સર્વે દરમિયાન ભારે હિંસા: 3 યુવાનોના મોત બાદ સ્થિતિ તનાવપૂર્ણ
-
Sportsભારતે ઓસ્ટ્રેલિયાને આપ્યો 534 રનનો ટાર્ગેટ, કોહલીની 30મી ટેસ્ટ સદી, ડોન બ્રેડમેનને પાછળ છોડી દીધો
-
Vadodaraવડોદરા : છાણી તળાવમાં દૂષિત પાણીથી ઝેરી ગેસ ઉત્પન્ન થતા લોકોનું સ્વાસ્થ્ય જોખમમાં
-
Vadodaraવડોદરા : ઉત્તરાયણ નજીક આવતા પ્રતિબંધિત ચાઈનીઝ દોરીના વેપારીઓ સક્રિય, 2 ઝડપાયા
-
Vadodaraવડોદરા : ગેરકાયદેસર બાંધેલી દુકાનોમાં ભીષણ આગ લાગી કે લગાડવામાં આવી ? તપાસનો દોર શરૂ
-
Vadodaraવડોદરા : કપુરાઈ ચોકડી પર ભયાનક અકસ્માત….
-
Nationalમહારાષ્ટ્ર: મહાયુતિની પ્રચંડ જીત પર જશ્ન, PM મોદીએ કહ્યું- ‘મહારાષ્ટ્રમાં વિકાસ અને સુશાસનનો વિજય’
-
Charotarપેટલાદના દંતેલી ગામમાં બંધુકની અણીએ રૂ.4 લાખની લૂંટ
-
Nationalમહારાષ્ટ્રમાં મહાયુતિની જીત પર PM મોદીની પહેલી પ્રતિક્રિયા, કહ્યું- આ વિકાસ અને સુશાસનની જીત
-
Vadodaraવડોદરા: પાલિકાની દબાણ શાખા ટીમની લાલ આંખ યથાવત…
-
Nationalઈન્સ્ટા પર 56 લાખ ફોલોઅર્સ પણ ચૂંટણીમાં મળ્યા માત્ર 146 વોટ, બિગ બોસના કન્ટેન્સ્ટની ભૂંડી હાર
-
Nationalઝારખંડમાં હેમંત સોરેનની સરકાર નિશ્ચિત, 56 બેઠકો પર આગળ; પત્ની કલ્પના પણ ચૂંટણી જીત્યા
-
Nationalમહારાષ્ટ્રમાં બીજેપી ગઠબંધન સરકાર બનશે, ત્રણેય પક્ષો સાથે મળીને કરશે CM નો નિર્ણય
-
SURATવરાછામાં બે બાઈક વચ્ચે જોરદાર ટક્કર, રોડ પર પટકાતા બાઈક ચાલકનું મોત
-
Sportsયશસ્વી-રાહુલની શાનદાર બેટિંગ, ભારત મજબૂત સ્થિતિમાં, લીડ 200ને પાર
-
Nationalઝારખંડ બાદ ભાજપ+ ને આ રાજ્યમાં પણ મોટો ફટકો, કોંગ્રેસે તમામ બેઠકો જીતી લીધી
-
Nationalબિહાર પેટાચૂંટણીઃ તમામ 4 બેઠકો પર NDAની જીત, CM નીતિશના ઘરે NDAના નેતાઓની બેઠક
-
Nationalદક્ષિણ ભારતે ફરી ગાંધી પરિવારને સમર્થન આપ્યું, પ્રિયંકા વાયનાડમાં 4 લાખ મતોની લીડ સાથે જીત તરફ
-
Nationalમહારાષ્ટ્રમાં CMની ખુરશી માટે રેસ શરૂ, છપાયા પોસ્ટર
-
SURATસુરત રેલવે સ્ટેશન પર 4 મહિનાથી બંધ પ્લેટફોર્મ 4 ખુલ્યું પણ આ બે પ્લેટફોર્મ 98 દિવસ માટે બંધ કરાયા
-
SURATસુરતની વિચિત્ર ઘટનાઃ શેઠે પગાર નહીં આપતા નોકરે આખી ફેક્ટરી સળગાવી દીધી!
-
Charotarગુજરાતમાં સૌપ્રથમ ચારુસેટમાં અદ્યતન ડાયાબિટીક ઓટોલેબનો આરંભ…
-
SURATહાર્ટ બાદ કેન્સરની સારવારમાં હોસ્પિટલોનું મોટું સ્કેમઃ RTIમાં મોટો ખુલાસો
-
Nationalઝારખંડમાં INDIA, મહારાષ્ટ્રમાં NDAને બહુમતીઃ સંજય રાઉતે કહ્યું, કુછ તો ગરબડ હૈ…
ગરબાને યુનેસ્કો તરફથી અમૂર્ત સાંસ્કૃતિક વારસામાં સ્થાન મળ્યું છે. ગુજરાત માટે નવરાત્રિ બહુ ખાસ તહેવાર છે. મોડી રાત સુધી સૂર તાલની વચ્ચે શહેર આખું ઉત્સવના હિલોળે ચડે. છોકરીઓને પણ રાત્રે મોડે સુધી ઘરની બહાર રહેવાની છૂટ ગરબાના નામ પર જ મળે, જેનો ગુજરાતની બહેનો મન મૂકીને ઉપયોગ કરે. મોડે સુધી ગરબા કર્યા પછી ચણિયા-ચોળી પહેરીને એક્ટિવા પર ફરતી ઘણી છોકરીઓ રસ્તા પર દેખાય.
જે એક રીતે જોઈએ તો આ ગુજરાતનું પોતાનું નોખું ફેમિનિસમ છે કારણકે, બહેનોને નવ દિવસ સુધી હરવા- ફરવા અને આનંદ કરવાની એક બારી ખોલી આપે છે – ‘રિક્લેમ ધ નાઈટ’નું એક નિયંત્રિત સ્વરૂપ! શક્તિ સ્વરૂપ માતાના વંદના સ્વરૂપ તહેવારમાં બહેનો માટે એટલી ‘છૂટ’તો વાજબી ગણાય. એ જુદી વાત છે કે ગુજરાતને સ્ત્રીઓ માટે જેટલું સલામત કહેવામાં આવે છે એટલું સલામત છે નહીં. બીજા જ નોરતે વડોદરાથી આવેલા યુવતી પરના બળાત્કારના સમાચાર આ વાતની પુષ્ટિ કરે છે. એટલે સલામતીનો ભય સ્ત્રીઓની સ્વતંત્રતાની કાપકૂપ મુકાતો રહે છે.
ગુજરાતના લોક નૃત્યનો પ્રવાસ લાંબો છે. ગરબા સતત પરિવર્તનશીલ રહ્યા છે. ભક્તિ ગરબાથી શરૂ કરીને ડિસ્કો દાંડિયા સુધીના ઘણા પડાવ એમાં છે. સ્ત્રીઓ ભેગી થઈને ગરબા ગાય એટલે એના બોલમાં સ્ત્રીઓના રોજિંદા જીવનની વાતો આવે. માતાની ભક્તિથી લઈને કૃષ્ણ અને ગોપીઓની વાતો વણાતી જાય. ભક્તિરસથી લઈને શૃંગાર રસ સુધીના ભાવ ગરબામાં અભિવ્યક્ત થાય છે. ગરબાનું સ્વરૂપ એટલું લવચીક છે કે આધુનિક જમાનામાં સરૂપબેન ધ્રુવ જેવાં કવયિત્રીએ ગરબાનો ઉપયોગ નારીવાદી વિચાર રજૂ કરવાના માધ્યમ તરીકે પણ કર્યો. “દીકરો વહાલો, દીકરી નહીં, હું પૂછું છું કેમ?”જેવા સીધા અણિયાળા પ્રશ્નો ગરબાના ઢાળમાં પૂછ્યા.
“સરખી સાહેલી અમે સાથ સાથ ઘૂમશું”જેવા ગરબા થકી બહેનો વચ્ચે સખ્ય ભાવ પણ વ્યક્ત કર્યો. ગુજરાતનાં ઘણાં સ્ત્રી સંગઠનો પારંપારિક ગરબા સાથે આ ગરબા પણ ગાતા હોય છે. હેલ્લારો ફિલ્મનો ગરબો “વાગ્યો રે ઢોલ”એટલો પ્રચલિત થયો કે એણે “સજ્જડબંબ પાંજરું પહોળું થયું”જેવા નારીવાદી શબ્દો લોકોના હોઠે રમતા કરી દીધા. આ નવરાત્રીમાં વડોદરામાં થયેલા બળાત્કારની ઘટના પછી શહેરનાં ઘણાં સ્થળોએ મહિલા સુરક્ષા માટેના પ્લેકાર્ડ લઈને ગરબા કર્યાના સમાચાર છે. આમ, ગરબા સીધી કે આડકતરી રીતે બદલાવનું માધ્યમ બની રહ્યા છે.
ગરબા શબ્દનો ઉદ્ભવ ‘ગર્ભ’પરથી થયો છે, એટલે એમાં સ્ત્રીની પ્રજનન શક્તિની મહિમા કરવાનો પ્રકાર. પણ ‘શક્તિ સ્વરૂપ’અનિષ્ટનો સંહાર પણ કરે છે. ‘જે પોષતું એ મારતું’ના ન્યાયે નવા જીવનને પૃથ્વી પર લાવનાર સર્જક સ્ત્રી પણ બની શકે છે. એ શક્તિની વાત આપણી દંતકથાઓમાં તો છે જ. આમ તો સ્ત્રીઓને ‘દેવી’નો દરજ્જો અપાય એટલે એના માનવ હોવાનો હક નજરઅંદાજ થાય. પણ, ઇતિહાસના દરેક તબક્કે એવી અનેક સ્ત્રીઓ મળી રહેશે જેણે ઘર આંગણે પ્રવર્તતા અનિષ્ટ સામે યથાશક્તિ સંઘર્ષ કર્યો હોય અને વર્તમાનના ગર્ભમાંથી ભવિષ્યનો આકાર રચ્યો હોય. નવરાત્રીને જો નારી શક્તિનો ઉત્સવ ગણતા હોઈએ તો આ પ્રસંગે આધુનિક જમાનાના દાનવ સામે સંઘર્ષ કરી રહેલી સ્ત્રીઓને આપણે યાદ કરી બિરદાવવી જોઈએ. ૨૦૨૪ના જ સીમા ચિહ્ન રૂપી કેટલાક કિસ્સા યાદ કરીએ.
જાતીય શોષણ સ્ત્રીઓના દમન માટેનું સૌથી મોટું અનિષ્ટ છે. એ સંદર્ભે તાજેતરમાં કોલકત્તામાં મહિલા ડોક્ટરના બળાત્કાર પછી સડકો પર આવીને વિરોધ કરી રહેલાં મહિલા ડોકટરો અને તેમના સાથીઓના સંઘર્ષને ખાસ યાદ કરવો જ પડે કારણકે, તેમણે સાબિત કર્યું છે કે સ્ત્રીઓની સુરક્ષાનો પ્રશ્ન એક આખી વ્યવસ્થાનો ભાગ છે. એટલે આરોપીની ધરપકડથી તેમણે સંતોષ ના માન્યો અને ભ્રષ્ટાચારના પ્રશ્ન તેમજ રાજકારણી-અધિકારીની મિલી ભગતને પણ સાથે સાંકળ્યા.
આ કેસે દેશભરમાં ઊભા કરેલા જુવાળે મહત્ત્વનો પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો છે કે રાતનો સમય સ્ત્રીઓ માટે શા માટે અસલામત બનવો જોઈએ? એટલે કેન્દ્રસ્થાને પણ ‘રિક્લેમ નાઈટ’, એટલે કે રાત્રિના સમય પર પણ સ્ત્રીઓનો પોતાનો હક રહે એવી સામાજિક વ્યવસ્થાની માંગ રહી છે. હરિયાણામાં પહેલી વાર ચૂંટણી જીતી વિધાયક બની રહેલી વીનેશ ફોગટને પણ યાદ કરવી જોઈએ. એનો સંઘર્ષ કોંગ્રેસ વિરુધ્ધ ભાજપનો નથી. એનો સંઘર્ષ મહિલા ખેલાડીઓના જાતીય શોષણ સામેનો છે. સલામતીનો પ્રશ્ન એક માત્ર પ્રશ્ન નથી. શિક્ષણ, આરોગ્ય, પર્યાવરણ કે યુદ્ધ જેવા દરેક મોરચે સ્ત્રીઓનું યોગદાન છે.
ભારત બહાર પણ અનિષ્ટની સામે મહિલાઓ ટક્કર ઝીલી રહી છે. ઇરાનના કટ્ટરવાદની સામે જાહેરમાં હિજાબ કાઢીને વાળ કાપી દમનનો વિરોધ કરતી યુવા સ્ત્રીઓ હોય કે પછી અફઘાનિસ્તાનમાં સ્ત્રીના મૂળભૂત અધિકાર પર કાપ મૂકતાં ફરમાનો કરતી તાલિબાની સરકાર સામે કવિતા લખી – ગાઈને વિરોધ પ્રદર્શન કરતી સ્ત્રીઓ હોય. તેઓ સ્ત્રીઓના મૂળભૂત અધિકારો પર તરાપ મારતી ધાર્મિક કટ્ટરતાને ટક્કર આપી રહ્યા છે. પેલેસ્ટાઇનની પત્રકાર બિસન ઓવડા ઇસરાઈલ દ્વારા ગાઝામાં થઈ રહેલા નરસંહારને કેમેરામાં કેદ કરી વિશ્વ સામે હકીકત રજૂ કરવાનું કઠિન કામ કર્યું. વર્તમાન સમયમાં પણ અનિષ્ટ સામે સંઘર્ષ કરી રહેલી આધુનિક શક્તિ સ્વરૂપાનો આ આદ્યશક્તિના તહેવારે મહિમા ગાઈએ.
નેહા શાહ – આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.