નવી દિલ્હી: દક્ષિણ આફ્રિકામાં (South Africa) બિઝનેસ (Business) સામ્રાજ્ય બનાવનાર ગુપ્તા બ્રધર્સ (Gupta Brothers) ફરી એકવાર સમાચારમાં છે. ગુપ્તા પરિવારના બે ભાઈઓ રાજેશ ગુપ્તા અને અતુલ ગુપ્તાની સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE)માં ધરપકડ કરવામાં આવી છે. જો કે ત્રીજા ભાઈ અજય ગુપ્તાની ધરપકડ કરવામાં આવી છે કે કેમ તે અંગેની માહિતી સ્પષ્ટ નથી.
2009-2018 વચ્ચે ભ્રષ્ટાચાર ઉગ્રપણે થયો
ગુપ્તા બંધુઓ અજય, અતુલ અને રાજેશ ગુપ્તા પર ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ જેકબ ઝુમા સાથેના નજીક હોવાથી મોટા પાયે અબજોની સ્થાનિક ચલણની ઉચાપત કરવાનો આરોપ છે. આ ભ્રષ્ટાચાર 2009 થી 2018 વચ્ચે કરવામાં આવ્યો હતો. જોકે, કૌભાંડો સામે આવ્યા બાદ તે દક્ષિણ આફ્રિકા ભાગી ગયા હતા. તેની વિરુદ્ધ અનેક પ્રદર્શનો પણ થયા હતા. દક્ષિણ આફ્રિકાના પ્રમુખ સિરિલ રામાફોસાએ પ્રથમ વખત સ્વીકાર્યું કે આફ્રિકન નેશનલ કોંગ્રેસમાં મતભેદોને કારણે દેશમાં કૌભાંડમાં કથિત રીતે સંડોવાયેલા ગુપ્તા પરિવાર સામે યોગ્ય કાર્યવાહી થઈ શકી નથી.
પિતા સહારનપુરમાં મસાલાની દુકાન ચલાવતા હતા
એક સમયે દક્ષિણ આફ્રિકાના વેપાર જગતમાં ગુપ્તા બંધુઓ બોલતા હતા. ત્રણેય ભાઈઓ અજય ગુપ્તા, અતુલ ગુપ્તા અને રાજેશ ગુપ્તા મૂળ ઉત્તર પ્રદેશના સહારનપુરના છે. ત્રણેય ભાઈઓ 1993માં દક્ષિણ આફ્રિકા પહોંચ્યા હતા. દક્ષિણ આફ્રિકામાં આ ત્રણેય ભાઈઓની એક વિશાળ બિઝનેસ સામ્રાજ્યની વાર્તા એકદમ ફિલ્મી છે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે તેના પિતા શિવકુમાર ગુપ્તા સહારનપુરના રાણીબજારમાં સ્થિત રાયવાલા માર્કેટમાં રાશનની દુકાન ચલાવતા હતા. ગુપ્તા ભાઈઓના પિતા સહારનપુરમાં મસાલાના જાણીતા વેપારી હતા.
અતુલ ગુપ્તાએ દક્ષિણ આફ્રિકામાં સંભવિતતાની ઓળખ કરી
આ ત્રણેય ભાઈઓનું બાળપણ સહારનપુરમાં જ વીત્યું હતું. પિતા શિવકુમારે તેમના મધ્યમ પુત્ર અતુલ ગુપ્તાને 1985માં અભ્યાસ માટે દિલ્હી મોકલ્યા હતા. અભ્યાસ બાદ અતુલે દિલ્હીની હયાત હોટલમાં થોડા દિવસ કામ કર્યું અને અહીંથી દક્ષિણ આફ્રિકા ગયો. અતુલે ટૂંક સમયમાં જ ઓળખી લીધું કે રંગભેદમાંથી સાજા થઈ રહેલા દક્ષિણ આફ્રિકામાં વેપારની અપાર સંભાવના છે. અતુલ ગુપ્તાએ સૌથી પહેલા અહીં એક નાનો બિઝનેસ શરૂ કર્યો. જેમ જેમ ધંધો આગળ વધતો ગયો તેમ તેમ અતુલે તેના બે ભાઈ અજય અને રાજેશને પણ દક્ષિણ આફ્રિકા બોલાવ્યા.
સહારા કોમ્પ્યુટર્સથી બિઝનેસ શરૂ થયો
અતુલ ગુપ્તાએ 1993માં દક્ષિણ આફ્રિકામાં સહારા કોમ્પ્યુટર્સ શરૂ કરીને સામ્રાજ્ય બનાવવાની દિશામાં પહેલું મોટું પગલું ભર્યું. શરૂઆતમાં ધંધો ઘણો નાનો હતો, પરંતુ ત્રણેયની મહેનત રંગ લાવી. અને ગુપ્તા બંધુઓનો કોમ્પ્યુટર બિઝનેસ સમગ્ર દક્ષિણ આફ્રિકામાં ફેલાયેલો હતો. એટલું જ નહીં, ટૂંક સમયમાં જ તેની કંપની દક્ષિણ આફ્રિકાની નંબર વન કંપની બની ગઈ. તે પછી ગુપ્તા બંધુઓએ કોલ એન્ડ ગોલ્ડ માઇનિંગમાં પણ હાથ અજમાવ્યો. ગુપ્તા બંધુઓએ મીડિયાના વ્યવસાયમાં પણ હાથ અજમાવ્યો અને દક્ષિણ આફ્રિકામાં ન્યૂ એજ નામનું અખબાર શરૂ કર્યું. આ પછી ગુપ્તા બ્રધર્સ દક્ષિણ આફ્રિકામાં અનેક ન્યૂઝ ચેનલોના માલિક બની ગયા.
રાજકીય સંબંધો ઝડપી પ્રગતિ લાવ્યા
1994 માં, ગુપ્તા બ્રધર્સ દ્વારા 1.4 મિલિયન રેન્ડ સાથે કંપની શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ પછી, આગામી ત્રણ વર્ષમાં, આ કંપની 97 મિલિયન રેન્ડ બની ગઈ. એક સમયે ત્રણેય ભાઈઓ દક્ષિણ આફ્રિકાના બિઝનેસ જગતમાં મોટું નામ બની ગયા હતા. જો કે, ગુપ્તા બંધુઓના રાજકીય સંબંધોએ ધંધાકીય સામ્રાજ્યને ઢાંકી દીધું હતું. ગુપ્તા બંધુઓને દક્ષિણ આફ્રિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ જેકબ ઝુમા સાથે ખૂબ જ નજીકના સંબંધો હતા.
આ રીતે ગુપ્તા ભાઈઓના ખરાબ દિવસોની શરૂઆત થઈ
ગુપ્તા બંધુઓનો ખરાબ સમય 2016માં શરૂ થયો જ્યારે તત્કાલિન નાયબ નાણામંત્રી મસોબિસી જોનાસે આરોપ લગાવ્યો કે ગુપ્તાઓએ તેમને નાણાં મંત્રી બનાવવાનું વચન આપ્યું હતું. આ પછી, ગુપ્તા બંધુઓ પર આરોપ લાગ્યો કે તેઓ જેકબ જુમા સાથેના સંબંધોનો ઉપયોગ ખોટા માર્ગે બિઝનેસ વધારવા માટે જ નહીં પરંતુ રાજકારણમાં પણ હસ્તક્ષેપ કરવા લાગ્યા. આ વિવાદ એ હદે વધી ગયો કે એક સમયે દક્ષિણ આફ્રિકામાં ખૂબ જ લોકપ્રિય રહેલા પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ જેકબ ઝુમાને આ ભાઈઓના કારણે પોતાની ખુરશી ગુમાવવી પડી હતી.
સ્ક્રૂ કડક કરીને દુબઈ ભાગી ગયો
આ પછી ત્રણેય ભાઈઓ ગુપ્તા બંધુઓ પર સરકારી તપાસનો દોર કડક કરતા ગયા. વર્ષ 2018માં પોલીસે દક્ષિણ આફ્રિકામાં ગુપ્તા પરિવારના અનેક સ્થળો પર દરોડા પાડ્યા હતા. પરિવાર પર આરોપ હતો કે તેઓ રાષ્ટ્રપતિ સાથેના તેમના સંપર્કોનો લાભ લઈને અનેક સરકારી કોન્ટ્રાક્ટ મેળવે છે અને મંત્રીઓની નિમણૂંકમાં પણ દખલ કરે છે. સ્ક્રૂ કડક થતા જોઈને ત્રણેય ભાઈઓ દુબઈ ગયા હતા અને ત્યારથી ત્યાં જ રહેતા હતા. હવે યુએઈમાં જ બે ભાઈઓની ધરપકડ કરવામાં આવી છે.
