નવી દિલ્હી: આ ધરતી પર જે જન્મે (born) છે તેનું મૃત્યુ (Death) થાય જ છે. વ્યક્તિ પણ જન્મે છે, તેનું બાળપણ ઉત્સાહથી જીવે છે, યુવાન બને છે અને વૃદ્ધ થયા પછી તેનું મૃત્યુ નિશ્ચિત છે. જો કે સમય પહેલા જ વ્યક્તિ કાળના મુખમાં સમાઈ જાય છે. ત્યારે પૃથ્વી (Earth) પર એક એવું પ્રાણી છે જે મૃત્યુ પામતું નથી અને તે અપવાદ છે અમર જેલીફિશ (Jellyfish) . તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે આ જીવમાં વારંવાર તેની યુવાવસ્થામાં પાછા આવવાની ક્ષમતા છે.
જાણો શા માટે જેલીફિશ પારદર્શક દેખાય છે
જેલીફિશ માછલીનો એક પ્રકાર છે. સમગ્ર વિશ્વમાં 1500 થી વધુ પ્રજાતિઓ જોવા મળે છે. જેલીફિશ જે દેખાવમાં પારદર્શક હોય છે તે ખૂબ જ ખતરનાક હોય છે. આખી દુનિયામાં આ એકમાત્ર એવી માછલી છે જેમાં 95 ટકા પાણી હોય છે. જેના કારણે માછલી પારદર્શક દેખાય છે.
આ નાનું પ્રાણી મનુષ્ય માટે ખૂબ જ જોખમી છે
તેનો ડંખ ટૂંક સમયમાં જ વ્યક્તિને મારી શકે છે. જો કે, તેઓ સમુદ્રની ઊંડાઈમાં જોવા મળે છે. જ્યાં સુધી સૂર્યના કિરણો સુધી પહોંચવું શક્ય નથી. આવી સ્થિતિમાં, મનુષ્યને તેમનાથી વધુ જોખમ નથી. જેલીફિશનું અસ્તિત્વ માનવી કરતાં જૂની હોવાનું માનવામાં આવે છે. જેલીફિશ એ ક્યારેય ન મરતું પ્રાણી છે. જો તેઓ બે ભાગમાં વહેંચાઈ જાય તો પણ તેઓ મૃત્યુ પામતા નથી. તે બે ભાગોમાંથી અલગ જેલીફિશ જન્મે છે. એવું કહેવાય છે કે જેલીફિશમાં મગજ હોતું નથી. જો ખૂબ જ સુંદર દેખાતી જેલીફિશની મૂછો માનવ ત્વચાને સ્પર્શે છે, તો તેની તાત્કાલિક સારવાર કરવી પડશે. કારણ કે તેમની મૂછો ખૂબ જ ઝેરી હોય છે.
જેલીફિશનું અમરત્વનું રહસ્ય
ટુરીટોપ્સિસ ડોહર્ની નામની જેલીફિશના અમરત્વના રહસ્યને શોધી નાખી છે, સ્પેનિશ સંશોધકોએ ઘણા મુખ્ય જીનોમ શોધ્યા જે મૃત્યુને ટાળવા ઉપરાંત લાંબા આયુષ્યમાં નોંધપાત્ર ફાળો આપે છે. સ્પેનના સંશોધકોની એક ટીમે ચોક્કસ જેલીફિશના આનુવંશિક ક્રમને મેપ કર્યો છે જેથી તેઓ તેમના લાંબા આયુષ્યના રહસ્યને ઉઘાડી શકે. તેમજ તેની પાસેથી વ્યક્તિની ઉંમર વિશેની માહિતી એકઠી કરવી. આ અભ્યાસ પ્રોસીડિંગ્સ ઓફ ધ નેશનલ એકેડેમી ઓફ સાયન્સમાં પ્રકાશિત થયો છે.
તુરીટોપ્સિસ રૂબ્રા સિક્વન્સિંગ
આ ચોક્કસ અભ્યાસ માટે, સંશોધકોએ તુરીટોપ્સિસ ડોહર્ની નામની જેલીફિશને સમાન પ્રજાતિની અન્ય પ્રજાતિઓ, તુરીટોપ્સિસ રુબ્રા સાથે સિક્વન્સિંગ કર્યો. આ સિક્વન્સિંગનો હેતુ એ શોધવાનો હતો કે કયા જનીનો બંનેમાં આ વિશિષ્ટ ભિન્નતાને જન્મ આપે છે. ટુરીટોપ્સિસ રુબ્રા જેલીફિશ સંવર્ધન પછી લાંબુ જીવન જીવવાની ક્ષમતા ધરાવતી નથી.
જીનોમમાં આવી વિવિધતા જોવા મળે છે
તેમના જિનોમ સિક્વન્સિંગ અભ્યાસમાં, સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે તુરિટોપ્સિસ ડોહરનીના જીનોમમાં એવી વિવિધતા છે, જે તેને તેના પોતાના ડીએનએની નકલ કરવાની મંજૂરી આપે છે. તેની સાથે તેનું સમારકામ પણ કરે છે. વધુમાં, તેઓ રંગસૂત્રોના છેડે ટેલોમેરેસને જાળવી રાખવામાં વધુ સારી છે. ટેલોમરની લંબાઈ મનુષ્યમાં ઉંમર સાથે ઘટતી જાય છે.
પુનર્જીવન માટે જવાબદાર પરિબળો
આ અભ્યાસના પ્રથમ લેખક, મારિયા પાસ્કલ ટોર્નરે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે તેમની ટીમના સંશોધનમાં એક પરિબળ હોવાને બદલે અમરત્વ અને પુનરુત્થાન માટે બહુવિધ પ્રણાલીઓનું સક્રિયકરણ જોવા મળ્યું છે. આ બધી પ્રણાલીઓ એકસાથે મળીને કામ કરે છે અને એવી પ્રક્રિયાને સુનિશ્ચિત કરે છે જે એક રીતે અમર જેલીફિશને પુનર્જીવિત કરે છે.
તે જ સમયે, અન્ય પ્રકારની જેલીફિશની જેમ, ટુરિટોપ્સિસ ડોહરની બે પ્રકારના જીવન ચક્રમાંથી પસાર થાય છે. એક તેમના સમુદ્રના તળ પર અજાતીય ચક્ર છે. આમાં તેમનો હેતુ ઓછો ખોરાક મળ્યા પછી પણ જીવિત રહેવાનો છે. તે જ સમયે, જ્યારે પરિસ્થિતિઓ અનુકૂળ હોય છે, ત્યારે જેલીફિશ જાતિનું પ્રજનન કરે છે.
