બિન-ભાજપ વિપક્ષના ગઠબંધન ઈન્ડિયન નેશનલ ડેવલપમેન્ટલ ઈન્ક્લુઝિવ એલાયન્સ (ઈન્ડિયા) સાથે બધુ બરાબર છે અને તે લોકસભા ચૂંટણી માટે સજ્જ છે તેવો કૉંગ્રેસનો દાવો હોવા છતાં, જૂથબંધી તૂટેલી છે. નિર્ણાયક લોકસભા ચૂંટણીને માત્ર બે મહિના બાકી છે ત્યારે એક મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે વિપક્ષી જૂથ ખાસ કરીને કોંગ્રેસે ચૂંટણી યુદ્ધ માટે તૈયાર રહેવા શું કરવું જોઈએ.
ગઠબંધન તેના પગ શોધી શકે તે પહેલા જ નીચે પછડાયું છે જેનું કારણ તેના કેટલાક પક્ષો છે. જનતા દળ (યુ)ના વડા અને રાજકીય ધરતીકંપ ઉભા કરવાના આધુનિક સમયના માસ્ટર, નીતિશ કુમાર, તેમની રાજકીય કારકિર્દીના લગભગ અંતમાં છે જ્યારે એવા અહેવાલો આવી રહ્યા છે કે રાજ્યસભાના સભ્ય જયંતની આગેવાની હેઠળના રાષ્ટ્રીય લોકદળ (આરએલડી) પણ સમાજવાદી પાર્ટીની (તેઓ સમાજવાદી પાર્ટીના સુપ્રીમો અખિલેશ યાદવને તેમની રાજ્યસભા બેઠકના ઋણી છે) કંપનીમાં લાભોનો આનંદ માણ્યા પછી ભાજપની આગેવાની હેઠળના રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક ગઠબંધન તરફ આગળ વધી રહ્યા છે, ઈન્ડિયા ગઠબંધન ખાસ કરીને કોંગ્રેસ માટે ગંભીર પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ છે.
તેની ઉપર ગઠબંધનના સૌથી વરિષ્ઠ નેતા અને રાજકીય ચેસ બોર્ડના માસ્ટર શરદ પવાર રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટીમાં (એનસીપી) જૂથબંધી લડાઈ દ્વારા ખૂણામાં ધકેલાઈ ગયા છે. ચૂંટણી પંચે વાસ્તવિક એનસીપી કોણ છે તે અંગેના તેમના ભત્રીજા અજીત પવાર સાથે તેમના કેસમાં તેમની વિરૂદ્ધ નિર્ણય આપ્યા પછી, શરદ પવાર ઈન્ડિયામાં ખોટ ભરવા માટે તેમની સ્થિતિ અને પ્રભાવનો ઉપયોગ કરી શકે તેવી સ્થિતિમાં નથી.
આ ગણતરીનો સમય છે અને તમામ ગઠબંધન ભાગીદારો ખાસ કરીને કોંગ્રેસ માટે નિર્ણાયક છે. નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળ એનડીએ કોંગ્રેસ પર આકરા પ્રહારો શરૂ કરવા, સંયુક્ત સાથી પક્ષોને બચાવવા અને રમતમાં દરેક યુક્તિનો ઉપયોગ કરીને તેમને દૂર કરવા માટે તેની સફળ વ્યૂહરચના માટે ખૂબ જ સજ્જ છે. તે સ્પષ્ટ છે કે પ્રાદેશિક પક્ષો ભાજપના કાવતરાઓ માટે વધુ સંવેદનશીલ છે અને દબાણ હેઠળ અથવા સત્તાના ટુકડા માટે શરણાગતિ સ્વીકારવાનું વલણ ધરાવે છે.
તૃણમૂલ કોંગ્રેસના વડા અને પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીના કૉંગ્રેસ પર ખાસ કરીને રાહુલ ગાંધી જેવા વરિષ્ઠ નેતા પર હુમલાથી ‘ઈન્ડિયા’ને અગાઉથી જ ભરપાઈ ન થઈ શકે તેવું નુકસાન થયું છે. તે પણ રાહુલ ગાંધીની ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા પશ્ચિમ બંગાળમાંથી પસાર થતી વચ્ચે. બેનર્જીએ કોંગ્રેસની પ્રદર્શન કરવાની ક્ષમતા (કોંગ્રેસ લોકસભાની ચૂંટણીમાં 40 બેઠકો પણ જીતી શકતી નથી) અને ગાંધીની ન્યાય યાત્રાને માત્ર ફોટો ખેંચાવા માટેની કવાયત તરીકે વર્ણવતા યાત્રાની સત્યતા પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા.
શું કોંગ્રેસ અને ઈન્ડિયાના અન્ય સાથીઓએ આને પગલે એકબીજા પર વિશ્વાસ કરવો જોઈએ? જવાબ એ છે કે બેઠકના મેદાન કરતાં વધુ અવિશ્વાસ જણાય છે જે ઓછામાં ઓછા કોંગ્રેસ દ્વારા ગઠબંધનના દુ:ખદાયી બચાવમાં પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે જ્યારે કે અન્ય સંયુક્ત ઘટકોમાંથી કોઈએ ગઠબંધનનો બચાવ કરતા જોયા કે સાંભળ્યા નથી.
ઘડિયાળ ઝડપથી ચાલી રહી છે અને લોકસભાની ચૂંટણીને બે મહિના બાકી છે, ત્યારે કોંગ્રેસે પરિસ્થિતિનું ગંભીર મૂલ્યાંકન કરવું પડશે. પાર્ટીએ સમજવું જોઈએ કે તે ટીમ-મોદી- દ્વારા પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રીતે બે-પાંખિયા હુમલા હેઠળ છે. વર્તમાન બજેટ સત્ર દરમિયાન લોકસભા અને રાજ્યસભામાં તેમના સંબોધન દરમિયાન વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કેટલીકવાર કોંગ્રેસ પર નિશાન સાધ્યું હતું તે જોઈ શકાય છે. બીજો હુમલો ઈન્ડિયાના સંયુક્ત ભાગીદારોમાં પ્રવેશવાનો અને તેમની નબળાઈનો ઉપયોગ કરવાનો છે.
કોંગ્રેસ એક વિચિત્ર અને અણગમતી રક્ષણાત્મક પરિસ્થિતિમાં છે જ્યાં તેણે માત્ર મોદી અને તેમના સેકન્ડ ઇન કમાન્ડ ગૃહ મંત્રી અમિત શાહના નેતૃત્વમાં ભાજપના સતત હુમલાથી પોતાનો બચાવ કરવાનો નથી, પરંતુ તેના પોતાના સાથીઓ દ્વારા થતા હુમલાઓ સામે પણ હિંમતભેર ઊભા રહેવું છે. એવા સમયે જ્યારે ભાજપના આક્રમણનો સામનો કરવા માટે ગઠબંધને એક સાથે જોડાવું જોઈએ, તેઓ ઈન્ડિયાના આન્તરીક ઝઘડામાં વ્યસ્ત છે.
કોંગ્રેસે સ્વીકારવું જ જોઇએ કે નીતીશ કુમારના બહાર થવાના બનાવે અન્યોને પણ તે અનુસરવા માટે બહાર નીકળવાના દરવાજા ખોલી દીધા છે. એવા સમયે જ્યારે ગઠબંધને ભાજપને સંપૂર્ણ તાકાતથી ટક્કર આપવી જોઈતી હતી, ત્યારે તેમના ઘટકો ખાસ કરીને પ્રાદેશિક પક્ષોએ કોંગ્રેસ સામે મોરચો ખોલ્યો છે. જો ગઠબંધનને ટકાવી રાખવું હોય તો કોંગ્રેસને ગમશે કે ન પણ ગમશે, કારણ કે ભાજપના કાવતરાઓ અને હુમલાઓથી વધુ સંવેદનશીલ એવા પ્રાદેશિક નેતાઓમાંથી કોઈની પાસે તે કરવાની ક્ષમતા નથી.
કોંગ્રેસે આગામી લોકસભાની ચૂંટણીમાં ચૂંટણી લડવી હોય તો ઉભા થઈને નવેસરથી વિચાર કરવો જોઈએ. એવી જ રીતે ગઠબંધનના બાકી સાથીઓએ પણ વિચાર કરવો જોઈએ. કૉંગ્રેસ માટે ઘણું બધું દાવ પર હોવાથી પક્ષના નેતાઓએ ઈન્ડિયાના જોડાણ સાથે અને તેના વિના વૈકલ્પિક મોડ વિકસાવવા માટેની વ્યૂહરચના બનાવવા માટે કટોકટીની પરિસ્થિતિમાં યોજનાઓ ફરીથી દોરવી જોઈએ અને ડ્રોઈંગ બોર્ડ પર બેસવું જોઈએ.
પક્ષે તેના સુસ્ત વલણને દૂર કરવું જોઈએ અને તેની ચૂંટણી વ્યવસ્થા પર દેખરેખ રાખવા માટે ડઝનેક દ્વારા સમિતિઓ અને પેનલો બનાવવા સિવાય કોઈ ગંભીર કાર્ય કરવું જોઈએ. જો કે આ મિકેનિઝમ એક્શનમાં આગળ વધ્યું છે પરંતુ તે જમીન પર કામ કરી રહ્યું નથી કારણ કે અહેવાલો સૂચવે છે કે આવી સમિતિઓ તેમના સર્વોચ્ચ શાસક વડાના ધૂન અને ચહેરા સાથે કોઈ ગંભીર વ્યવસાય કરવાને બદલે માત્ર તેમની ફરજો બજાવે છે.
એ વાત સાચી કે ઈન્ડિયા જોડાણ એ અત્યારે નિર્માણાધીન છે. તેને રહેવા દો અને તેને તેના પોતાના ટ્વિસ્ટ અને ટર્નનો અનુભવ થવા દો. પરંતુ એ મહત્વનું છે કે કોંગ્રેસના નેતાઓએ વિપક્ષી જૂથના બાકીના નેતાઓનો વ્યક્તિગત રીતે સંપર્ક કરવો જોઈએ અને સાથે સાથે રાજ્યવાર ચૂંટણીલક્ષી સમજણની શક્યતાઓ શોધવા માટે વ્યાપક સ્તરે કામ કરવું જોઈએ જે કામ થઈ રહ્યું નથી.
જે પણ સ્તરે વાટાઘાટો યોજાય તે સિદ્ધાંત એ હોવો જોઈએ કે કોઈપણ ઘટક, સંયુક્ત રીતે અથવા દ્વિપક્ષીય સ્તરે, એકબીજાને નબળા પાડે નહીં અને એકબીજાની શક્તિ અને નબળાઈઓને ઓળખતા નથી. આધારરેખા એવી હોવી જોઈએ કે તેઓ કોંગ્રેસ પર નિશાન સાધવાને બદલે ભાજપ પર હુમલો કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે. કોંગ્રેસ પર હુમલો કોઈના હેતુને પૂર્ણ કરશે નહીં અને બદલામાં મોદી માટે વસ્તુઓ સરળ બનાવશે જેઓ માત્ર સારી સ્થિતિમાં જ નથી પરંતુ, દેખીતી રીતે, ચૂંટણીના મેદાનમાં સંયુક્ત રીતે પ્રવેશતા પહેલા વિપક્ષને ખતમ કરવાના હેતુથી તેમના રાજકીય કાવતરાઓ ચલાવી રહ્યા છે.
કોંગ્રેસની સમગ્ર કામગીરી રાહુલ ગાંધીની આસપાસ ફરતી હોવાથી, સમય આવી ગયો છે કે તેમણે આ વાસ્તવિક પરિસ્થિતિને સ્વીકારવી જોઈએ કારણ કે તેઓ ખોટા સમયે ન્યાય યાત્રા કાઢવાના નામે દગાબાજી કરી શકે તેમ નથી. જો ઈન્ડિયા ગઠબંધન સફળતાપૂર્વક કામ કરતે તો તે અલગ વાત હોત. રાહુલ ગાંધીએ તરત જ તેમની ન્યાય યાત્રા બંધ કરવી જોઈએ અને પક્ષને ચૂંટણી માટે પ્રેરિત કરવા માટે તેમની તમામ શક્તિઓ કામે લગાડવી જોઈએ. તેમણે સાથી નેતાઓ સાથે વાત કરવા માટે પહેલ કરવી જોઈએ કારણ કે કેટલાક જેમ કે ડીએમકે, શિવસેના, એસપી, કોંગ્રેસ અને ગાંધી બંને તરફ અનુકૂળ વલણ ધરાવે છે, તેઓ ભવ્ય જૂના પક્ષ પ્રત્યે તેમની નારાજગી દર્શાવવાની કોઈ તક ગુમાવતા નથી.
જો ગાંધીની ન્યાય યાત્રા તેમની લાંબી દોરેલી રાજકીય વ્યૂહરચનાનો ભાગ છે, તો તે રહેવા દો. પરંતુ તે પ્રવર્તમાન સંજોગોમાં તેનો અર્થ અને હેતુ ગુમાવી રહી છે. તેમના સલાહકારોએ ઊભા થવું જોઈએ અને જો જરૂર હોય તો યાત્રાનો વિરોધ કરવો જોઈએ. કારણ કે, સમય હાથમાંથી નીકળી રહ્યો છે. ઊભા થાવ, વ્યૂહરચના બનાવો. અન્યથા, આત્મદાહના કિસ્સામાં મૃત્યુ પામવા માટે તૈયાર રહો.
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.
બિન-ભાજપ વિપક્ષના ગઠબંધન ઈન્ડિયન નેશનલ ડેવલપમેન્ટલ ઈન્ક્લુઝિવ એલાયન્સ (ઈન્ડિયા) સાથે બધુ બરાબર છે અને તે લોકસભા ચૂંટણી માટે સજ્જ છે તેવો કૉંગ્રેસનો દાવો હોવા છતાં, જૂથબંધી તૂટેલી છે. નિર્ણાયક લોકસભા ચૂંટણીને માત્ર બે મહિના બાકી છે ત્યારે એક મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે વિપક્ષી જૂથ ખાસ કરીને કોંગ્રેસે ચૂંટણી યુદ્ધ માટે તૈયાર રહેવા શું કરવું જોઈએ.
ગઠબંધન તેના પગ શોધી શકે તે પહેલા જ નીચે પછડાયું છે જેનું કારણ તેના કેટલાક પક્ષો છે. જનતા દળ (યુ)ના વડા અને રાજકીય ધરતીકંપ ઉભા કરવાના આધુનિક સમયના માસ્ટર, નીતિશ કુમાર, તેમની રાજકીય કારકિર્દીના લગભગ અંતમાં છે જ્યારે એવા અહેવાલો આવી રહ્યા છે કે રાજ્યસભાના સભ્ય જયંતની આગેવાની હેઠળના રાષ્ટ્રીય લોકદળ (આરએલડી) પણ સમાજવાદી પાર્ટીની (તેઓ સમાજવાદી પાર્ટીના સુપ્રીમો અખિલેશ યાદવને તેમની રાજ્યસભા બેઠકના ઋણી છે) કંપનીમાં લાભોનો આનંદ માણ્યા પછી ભાજપની આગેવાની હેઠળના રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક ગઠબંધન તરફ આગળ વધી રહ્યા છે, ઈન્ડિયા ગઠબંધન ખાસ કરીને કોંગ્રેસ માટે ગંભીર પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ છે.
તેની ઉપર ગઠબંધનના સૌથી વરિષ્ઠ નેતા અને રાજકીય ચેસ બોર્ડના માસ્ટર શરદ પવાર રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટીમાં (એનસીપી) જૂથબંધી લડાઈ દ્વારા ખૂણામાં ધકેલાઈ ગયા છે. ચૂંટણી પંચે વાસ્તવિક એનસીપી કોણ છે તે અંગેના તેમના ભત્રીજા અજીત પવાર સાથે તેમના કેસમાં તેમની વિરૂદ્ધ નિર્ણય આપ્યા પછી, શરદ પવાર ઈન્ડિયામાં ખોટ ભરવા માટે તેમની સ્થિતિ અને પ્રભાવનો ઉપયોગ કરી શકે તેવી સ્થિતિમાં નથી.
આ ગણતરીનો સમય છે અને તમામ ગઠબંધન ભાગીદારો ખાસ કરીને કોંગ્રેસ માટે નિર્ણાયક છે. નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળ એનડીએ કોંગ્રેસ પર આકરા પ્રહારો શરૂ કરવા, સંયુક્ત સાથી પક્ષોને બચાવવા અને રમતમાં દરેક યુક્તિનો ઉપયોગ કરીને તેમને દૂર કરવા માટે તેની સફળ વ્યૂહરચના માટે ખૂબ જ સજ્જ છે. તે સ્પષ્ટ છે કે પ્રાદેશિક પક્ષો ભાજપના કાવતરાઓ માટે વધુ સંવેદનશીલ છે અને દબાણ હેઠળ અથવા સત્તાના ટુકડા માટે શરણાગતિ સ્વીકારવાનું વલણ ધરાવે છે.
તૃણમૂલ કોંગ્રેસના વડા અને પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીના કૉંગ્રેસ પર ખાસ કરીને રાહુલ ગાંધી જેવા વરિષ્ઠ નેતા પર હુમલાથી ‘ઈન્ડિયા’ને અગાઉથી જ ભરપાઈ ન થઈ શકે તેવું નુકસાન થયું છે. તે પણ રાહુલ ગાંધીની ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા પશ્ચિમ બંગાળમાંથી પસાર થતી વચ્ચે. બેનર્જીએ કોંગ્રેસની પ્રદર્શન કરવાની ક્ષમતા (કોંગ્રેસ લોકસભાની ચૂંટણીમાં 40 બેઠકો પણ જીતી શકતી નથી) અને ગાંધીની ન્યાય યાત્રાને માત્ર ફોટો ખેંચાવા માટેની કવાયત તરીકે વર્ણવતા યાત્રાની સત્યતા પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા.
શું કોંગ્રેસ અને ઈન્ડિયાના અન્ય સાથીઓએ આને પગલે એકબીજા પર વિશ્વાસ કરવો જોઈએ? જવાબ એ છે કે બેઠકના મેદાન કરતાં વધુ અવિશ્વાસ જણાય છે જે ઓછામાં ઓછા કોંગ્રેસ દ્વારા ગઠબંધનના દુ:ખદાયી બચાવમાં પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે જ્યારે કે અન્ય સંયુક્ત ઘટકોમાંથી કોઈએ ગઠબંધનનો બચાવ કરતા જોયા કે સાંભળ્યા નથી.
ઘડિયાળ ઝડપથી ચાલી રહી છે અને લોકસભાની ચૂંટણીને બે મહિના બાકી છે, ત્યારે કોંગ્રેસે પરિસ્થિતિનું ગંભીર મૂલ્યાંકન કરવું પડશે. પાર્ટીએ સમજવું જોઈએ કે તે ટીમ-મોદી- દ્વારા પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રીતે બે-પાંખિયા હુમલા હેઠળ છે. વર્તમાન બજેટ સત્ર દરમિયાન લોકસભા અને રાજ્યસભામાં તેમના સંબોધન દરમિયાન વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કેટલીકવાર કોંગ્રેસ પર નિશાન સાધ્યું હતું તે જોઈ શકાય છે. બીજો હુમલો ઈન્ડિયાના સંયુક્ત ભાગીદારોમાં પ્રવેશવાનો અને તેમની નબળાઈનો ઉપયોગ કરવાનો છે.
કોંગ્રેસ એક વિચિત્ર અને અણગમતી રક્ષણાત્મક પરિસ્થિતિમાં છે જ્યાં તેણે માત્ર મોદી અને તેમના સેકન્ડ ઇન કમાન્ડ ગૃહ મંત્રી અમિત શાહના નેતૃત્વમાં ભાજપના સતત હુમલાથી પોતાનો બચાવ કરવાનો નથી, પરંતુ તેના પોતાના સાથીઓ દ્વારા થતા હુમલાઓ સામે પણ હિંમતભેર ઊભા રહેવું છે. એવા સમયે જ્યારે ભાજપના આક્રમણનો સામનો કરવા માટે ગઠબંધને એક સાથે જોડાવું જોઈએ, તેઓ ઈન્ડિયાના આન્તરીક ઝઘડામાં વ્યસ્ત છે.
કોંગ્રેસે સ્વીકારવું જ જોઇએ કે નીતીશ કુમારના બહાર થવાના બનાવે અન્યોને પણ તે અનુસરવા માટે બહાર નીકળવાના દરવાજા ખોલી દીધા છે. એવા સમયે જ્યારે ગઠબંધને ભાજપને સંપૂર્ણ તાકાતથી ટક્કર આપવી જોઈતી હતી, ત્યારે તેમના ઘટકો ખાસ કરીને પ્રાદેશિક પક્ષોએ કોંગ્રેસ સામે મોરચો ખોલ્યો છે. જો ગઠબંધનને ટકાવી રાખવું હોય તો કોંગ્રેસને ગમશે કે ન પણ ગમશે, કારણ કે ભાજપના કાવતરાઓ અને હુમલાઓથી વધુ સંવેદનશીલ એવા પ્રાદેશિક નેતાઓમાંથી કોઈની પાસે તે કરવાની ક્ષમતા નથી.
કોંગ્રેસે આગામી લોકસભાની ચૂંટણીમાં ચૂંટણી લડવી હોય તો ઉભા થઈને નવેસરથી વિચાર કરવો જોઈએ. એવી જ રીતે ગઠબંધનના બાકી સાથીઓએ પણ વિચાર કરવો જોઈએ. કૉંગ્રેસ માટે ઘણું બધું દાવ પર હોવાથી પક્ષના નેતાઓએ ઈન્ડિયાના જોડાણ સાથે અને તેના વિના વૈકલ્પિક મોડ વિકસાવવા માટેની વ્યૂહરચના બનાવવા માટે કટોકટીની પરિસ્થિતિમાં યોજનાઓ ફરીથી દોરવી જોઈએ અને ડ્રોઈંગ બોર્ડ પર બેસવું જોઈએ.
પક્ષે તેના સુસ્ત વલણને દૂર કરવું જોઈએ અને તેની ચૂંટણી વ્યવસ્થા પર દેખરેખ રાખવા માટે ડઝનેક દ્વારા સમિતિઓ અને પેનલો બનાવવા સિવાય કોઈ ગંભીર કાર્ય કરવું જોઈએ. જો કે આ મિકેનિઝમ એક્શનમાં આગળ વધ્યું છે પરંતુ તે જમીન પર કામ કરી રહ્યું નથી કારણ કે અહેવાલો સૂચવે છે કે આવી સમિતિઓ તેમના સર્વોચ્ચ શાસક વડાના ધૂન અને ચહેરા સાથે કોઈ ગંભીર વ્યવસાય કરવાને બદલે માત્ર તેમની ફરજો બજાવે છે.
એ વાત સાચી કે ઈન્ડિયા જોડાણ એ અત્યારે નિર્માણાધીન છે. તેને રહેવા દો અને તેને તેના પોતાના ટ્વિસ્ટ અને ટર્નનો અનુભવ થવા દો. પરંતુ એ મહત્વનું છે કે કોંગ્રેસના નેતાઓએ વિપક્ષી જૂથના બાકીના નેતાઓનો વ્યક્તિગત રીતે સંપર્ક કરવો જોઈએ અને સાથે સાથે રાજ્યવાર ચૂંટણીલક્ષી સમજણની શક્યતાઓ શોધવા માટે વ્યાપક સ્તરે કામ કરવું જોઈએ જે કામ થઈ રહ્યું નથી.
જે પણ સ્તરે વાટાઘાટો યોજાય તે સિદ્ધાંત એ હોવો જોઈએ કે કોઈપણ ઘટક, સંયુક્ત રીતે અથવા દ્વિપક્ષીય સ્તરે, એકબીજાને નબળા પાડે નહીં અને એકબીજાની શક્તિ અને નબળાઈઓને ઓળખતા નથી. આધારરેખા એવી હોવી જોઈએ કે તેઓ કોંગ્રેસ પર નિશાન સાધવાને બદલે ભાજપ પર હુમલો કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે. કોંગ્રેસ પર હુમલો કોઈના હેતુને પૂર્ણ કરશે નહીં અને બદલામાં મોદી માટે વસ્તુઓ સરળ બનાવશે જેઓ માત્ર સારી સ્થિતિમાં જ નથી પરંતુ, દેખીતી રીતે, ચૂંટણીના મેદાનમાં સંયુક્ત રીતે પ્રવેશતા પહેલા વિપક્ષને ખતમ કરવાના હેતુથી તેમના રાજકીય કાવતરાઓ ચલાવી રહ્યા છે.
કોંગ્રેસની સમગ્ર કામગીરી રાહુલ ગાંધીની આસપાસ ફરતી હોવાથી, સમય આવી ગયો છે કે તેમણે આ વાસ્તવિક પરિસ્થિતિને સ્વીકારવી જોઈએ કારણ કે તેઓ ખોટા સમયે ન્યાય યાત્રા કાઢવાના નામે દગાબાજી કરી શકે તેમ નથી. જો ઈન્ડિયા ગઠબંધન સફળતાપૂર્વક કામ કરતે તો તે અલગ વાત હોત. રાહુલ ગાંધીએ તરત જ તેમની ન્યાય યાત્રા બંધ કરવી જોઈએ અને પક્ષને ચૂંટણી માટે પ્રેરિત કરવા માટે તેમની તમામ શક્તિઓ કામે લગાડવી જોઈએ. તેમણે સાથી નેતાઓ સાથે વાત કરવા માટે પહેલ કરવી જોઈએ કારણ કે કેટલાક જેમ કે ડીએમકે, શિવસેના, એસપી, કોંગ્રેસ અને ગાંધી બંને તરફ અનુકૂળ વલણ ધરાવે છે, તેઓ ભવ્ય જૂના પક્ષ પ્રત્યે તેમની નારાજગી દર્શાવવાની કોઈ તક ગુમાવતા નથી.
જો ગાંધીની ન્યાય યાત્રા તેમની લાંબી દોરેલી રાજકીય વ્યૂહરચનાનો ભાગ છે, તો તે રહેવા દો. પરંતુ તે પ્રવર્તમાન સંજોગોમાં તેનો અર્થ અને હેતુ ગુમાવી રહી છે. તેમના સલાહકારોએ ઊભા થવું જોઈએ અને જો જરૂર હોય તો યાત્રાનો વિરોધ કરવો જોઈએ. કારણ કે, સમય હાથમાંથી નીકળી રહ્યો છે. ઊભા થાવ, વ્યૂહરચના બનાવો. અન્યથા, આત્મદાહના કિસ્સામાં મૃત્યુ પામવા માટે તૈયાર રહો.
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.