8મી એપ્રિલે પૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ (Solar Eclipse) થવાનું છે. આ ગ્રહણ ઉત્તર અમેરિકા, મેક્સિકો, અમેરિકા અને કેનેડામાં (Canada) દેખાશે. આવી સ્થિતિમાં જે લોકો તેના દિવાના છે તેમને જણાવી દઈએ કે આ વર્ષની સૌથી મોટી ખગોળીય ઘટના (Astronomical Event) છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ સૂર્યગ્રહણ ત્યારે થાય છે જ્યારે ચંદ્ર સરેરાશ કરતા પૃથ્વીની નજીક હોય છે અને સીધો પૃથ્વી અને સૂર્યની વચ્ચેથી પસાર થાય છે. જેના કારણે સૂર્યપ્રકાશ ધરતી પર આવતો બંધ થઈ જાય છે અને પૃથ્વીની સપાટી અંધારી થઈ જાય છે.
ભારતમાં આ વર્ષે સોમવતી અમાવસ્યાના દિવસે મીન રાશિમાં સૂર્યગ્રહણ થશે. સૂર્યગ્રહણ 8 એપ્રિલે રાત્રે 9:12 વાગ્યે શરૂ થશે અને બીજા દિવસે 9 એપ્રિલે મળસ્કે 1:20 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. આ સૂર્યગ્રહણની અવધિ 4 કલાક 25 મિનિટની રહેશે. લગભગ 50 વર્ષ બાદ સૌથી લાંબુ સુર્યગ્રહણ હશે. ભારતમાં આ સૂર્યગ્રહણ દેખાશે નહીં જેને કારણે તેનો સૂતક કાળ પણ લાગૂ નહીં થાય. એટલું જ નહીં ભારતમાં અને પડોશી દેશોમાં આ સૂર્યગ્રહણને કારણે જનમાનસ પર કોઈ પ્રભાવ દેખાશે નહીં.
જો ગ્રહણને યોગ્ય આંખની સુરક્ષા સાથે જોવામાં આવે તો તમે ચંદ્રની ધારની આસપાસ પ્રકાશનો પેચ જોઈ શકો છો જે ગળાના હાર જેવો દેખાય છે. આ ઘટના જેને ‘બેઇલીઝ બીડ્સ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તે ચંદ્રની અસમાન ટોપોગ્રાફી સાથે સૂર્યપ્રકાશની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાને કારણે થાય છે. જ્યારે ચંદ્રની ધાર પર સૂર્યપ્રકાશના બે મુખ્ય બિંદુઓ દેખાય છે ત્યારે સ્કાયવોચર્સ દુર્લભ “ડબલ ડાયમંડ રિંગ” જોઈ શકે છે. ચંદ્ર સૂર્યની સામે આવવાને કારણે દિવસ રાતમાં ફેરવાય છે. જેના કારણે અંધકારમાં તારાઓ તેમજ આકાશમાં કેટલાક ગ્રહો ઉપસી આવે છે. ગ્રહણ દરમિયાન સાત ગ્રહો ગુરુ, શુક્ર, બુધ, શનિ, મંગળ, યુરેનસ અને નેપ્ચ્યુન સૂર્યની નજીક દેખાશે. આ એક દુર્લભ દૃશ્ય હશે જ્યારે સૌરમંડળના તમામ મુખ્ય ગ્રહો એકસાથે જોવા મળશે. આ સિવાય ધૂમકેતુ 12P પણ દેખાશે.
શેડો બેન્ડ
સૂર્યગ્રહણ દરમિયાન જોવા જેવી દુર્લભ ઘટનાઓમાંની એક શેડો બેન્ડ છે. શેડો બેન્ડ્સ એ અસામાન્ય પડછાયાઓ છે જે ગ્રહણ દરમિયાન જમીન અને ઇમારતો પર જોઈ શકાય છે. “શેડો બેન્ડ્સ પાતળી પ્રકાશ અને અંધારી રેખાઓ છે જે સંપૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ પહેલા અને પછી સાદા રંગોની સપાટી પર સમાંતર ફરતી જોઈ શકાય છે.
વૈજ્ઞાનિકો અને નિષ્ણાતોના મતે આ દુર્લભ ઘટના વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં મોટી ખલેલ અને પ્રાણીઓના વર્તનમાં ફેરફાર સહિત કેટલીક અસામાન્ય ઘટનાઓનું કારણ બની શકે છે. નાસાએ એક અખબારી યાદીમાં જણાવ્યું હતું કે જ્યારે સંપૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ દરમિયાન લેન્ડસ્કેપ અંધારું થઈ જાય છે ત્યારે અસામાન્ય વસ્તુઓ થવાનું શરૂ થાય છે. વિશ્વભરમાં શું વિચિત્ર વસ્તુઓ થશે તે જાણો..
હવામાનમાં અચાનક ફેરફાર થઈ શકે છે
ગ્રહણ દરમિયાન તાપમાનમાં અચાનક કેટલાક ડિગ્રીનો ઘટાડો થઈ શકે છે અને પવનની દિશા પણ બદલાઈ શકે છે. 2016ના અભ્યાસ મુજબ કોઈપણ પ્રકારના ગ્રહણને કારણે પવન બીજી દિશામાં ફૂંકાઈ શકે છે. જ્યારે સંધિકાળ દરમિયાન સૂર્યપ્રકાશ ઝાંખો પડી જાય છે ત્યારે આપણે જોઈએ છીએ કે વસ્તુઓ ઠંડી થવા લાગે છે. સંપૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ દરમિયાન કામચલાઉ ઠંડક થવા માટેનું પણ આ જ કારણ છે. નાસાએ જણાવ્યું હતું કે ગ્રહણના કારણે તોફાન પણ આવી શકે છે.
રેડિયો તરંગો વેરવિખેર થઈ શકે છે
નાસા અનુસાર સૂર્યગ્રહણની અસર પૃથ્વીના બાહ્ય વાતાવરણની રચના અને ગતિશીલતા પર પડી શકે છે. આયનોસ્ફિયરમાં ચાર્જ થયેલા કણો (આયનો અને ઇલેક્ટ્રોન) હોવાથી અને તે રેડિયો તરંગોને પ્રતિબિંબિત કરવા અને રીફ્રેક્ટ કરવા માટે જવાબદાર હોવાથી આયનોસ્ફિયરમાં થતા ફેરફારો રેડિયો સંચાર અને નેવિગેશન સિસ્ટમને પણ અસર કરી શકે છે. નાસાના ગ્રહણ પ્રોગ્રામ મેનેજર કેલી કોરેકે જણાવ્યું હતું કે આ સ્તરમાં ખલેલ GPS અને સંચારમાં સમસ્યા ઊભી કરી શકે છે.
પ્રાણીઓની વર્તણૂક બદલાઈ શકે છે
સૂર્યગ્રહણ દરમિયાન પ્રાણીઓ મૂંઝવણમાં પડી શકે છે અને નિશાચર પ્રાણીઓ તેમની આંતરિક ઘડિયાળોમાં વિક્ષેપને કારણે જાગી શકે છે. કેટલાક પાળતુ પ્રાણી નિંદ્રા માટે જઈ શકે છે જ્યારે અન્ય બેચેન બની શકે છે. ભૂતકાળમાં ગ્રહણ દરમિયાન પ્રાણીઓની વિચિત્ર વર્તણૂક જોવા મળી છે. જિરાફ દોડતા જોવા મળ્યા છે, જ્યારે કૂકડો કાગડો અને ક્રિકટ બોલવા લાગે છે. આવી મૂંઝવણભરી સ્થિતિને સાંજ સમજીને, મૂર્ખ બનીને પક્ષીઓ ગાવાનું બંધ કરે છે. મધમાખીઓ તેમના મધપૂડામાં પાછા ફરે છે.
પ્રકૃતિ શાંતિપૂર્ણ હોઈ શકે છે
અચાનક અંધકાર ઘણા પક્ષીઓ અને પ્રાણીઓને શાંત કરી શકે છે. યુનિવર્સિટી ઓફ ટેક્સાસમાં ભૌતિકશાસ્ત્ર અને ખગોળશાસ્ત્ર વિજ્ઞાનના પ્રોફેસર એન્જેલા સ્પેકે જણાવ્યું હતું કે લગભગ 20 મિનિટ પછી પક્ષીઓ ટોળા આવવાનું શરૂ કરશે, જ્યારે કેટલાક શાંત થઈ જશે. તે જ સમયે ખેતરના પ્રાણીઓ જેમ કે ગાય અને મરઘા કોઠારમાં પાછા જશે કારણ કે તેઓ વિચારે છે કે રાત પડી ગઈ છે. જ્યારે મધમાખીઓ પણ ગુંજવાનું બંધ કરશે અને તેમના મધપૂડામાં પાછા ફરશે.
