બેંગ્લોર: ભાજપને હરાવીને કોંગ્રેસે કર્ણાટકમાં ઝળહળતો વિજય પ્રાપ્ત કર્યો છે. કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસે જંગી બહુમતી સાથે જીત મેળવી છે, જેનો શ્રેય પક્ષના બે નેતાઓને આપવામાં આવી રહ્યો છે. એક ભૂતપૂર્વ સીએમ અને કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા સિદ્ધારમૈયા અને બીજા છે ડીકે શિવકુમાર, જેઓ પાર્ટી માટે હંમેશાથી હનુમાનની ભૂમિકા ભજવતા રહ્યાં છે. જોકે, હવે આ બે નેતાઓ વચ્ચે મુખ્યમંત્રી પદની રેસ જામી છે.
કર્ણાટકમાં જીત બાદથી બંને નેતાઓના પોસ્ટર ઠેરઠેર જોવા મળી રહ્યા છે, જેમાં સમર્થકો તેમના નેતાને સીએમ તરીકે રજૂ કરી રહ્યાં છે. કે હવે આખરી નિર્ણય કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ લેવાનો છે. હાલમાં સૌથી વધુ ચર્ચા ડીકે શિવકુમારની છે, જેઓ સીએમની ખુરશી પર બેસવા માટે ઘણા સમયથી રાહ જોઈ રહ્યા હતા. જો કે, ડીકેને સીએમ બનાવવો પાર્ટી માટે પણ ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે, તેથી જ શક્તિશાળી હોવા છતાં પણ તેઓ સિદ્ધારમૈયાની પાછળ એક ડગલું ઊભેલા જોવા મળે છે.
એક સમયે દેવેગૌડા પરિવાર માટે સૌથી મોટા માથાનો દુ:ખાવો બનેલા ડીકે શિવકુમાર આ વખતે મુખ્યમંત્રી પદના સૌથી મોટા દાવેદાર હતા, તેમણે દરેક વખતે પાર્ટીને મુશ્કેલીમાંથી બહાર કાઢવાનું કામ કર્યું અને તેમને આપવામાં આવેલ કામ ઈમાનદારીથી પૂર્ણ કર્યું હોય પાર્ટી તેમને ઈનામ આપે તેવી શક્યતા જોવાઈ રહી હતી. જોકે, આ બધી ખાસિયતો હોવા છતાં પણ કેટલીક એવી બાબતો છે, જે ડીકે શિવકુમાર અને મુખ્યમંત્રીની ખુરશી વચ્ચે કાંટો બનીને ઉભી છે. શક્ય છે કે આ કારણોસર ડીકે શિવકુમારને સીએમ પદ ન આપવામાં આવે.
ED અને CBI કેસ
જ્યારે ડીકે શિવકુમાર તેમની પ્રથમ ચૂંટણી લડ્યા હતા, ત્યારે તેમણે તેના માટે તેમની જમીન ગીરવે રાખવી પડી હતી. પરંતુ ત્યાર બાદ ડીકેની સંપત્તિ દર વર્ષે વધવા લાગી. આજે ડીકે શિવકુમાર કર્ણાટકના સૌથી ધનિક નેતાઓમાં સામેલ છે. ડીકે પાસે 1400 કરોડથી વધુની સંપત્તિ છે. આ જ કારણ હતું કે તે કેન્દ્રીય એજન્સીઓના રડાર પર આવ્યો હતો. સીબીઆઈએ પહેલા તેમની સામે ભ્રષ્ટાચારનો કેસ નોંધ્યો હતો. જે બાદ EDએ પણ મની લોન્ડરિંગના મામલામાં કેસ નોંધ્યો હતો.
સપ્ટેમ્બર 2019 માં, EDએ ડીકે શિવકુમારની પૂછપરછ શરૂ કરી, જેમની સામે ઘણા કેસ નોંધાયેલા હતા. મની લોન્ડરિંગ કેસમાં લગભગ ચાર દિવસ સુધી સતત પૂછપરછ બાદ ડીકેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. આ પછી ડીકે શિવકુમાર લગભગ 50 દિવસ જેલમાં રહ્યા. આ પછી સોનિયા ગાંધી પોતે ડીકેને મળવા જેલ પહોંચ્યા હતા. જેની માહિતી તેણે જીત બાદ આપી હતી. ત્યારે તેમણે સોનિયાને કહ્યું હતું કે તેઓ પાર્ટીને કર્ણાટકમાં જીત તરફ દોરી જશે. હાલમાં, ડીકે શિવકુમાર સામે મની લોન્ડરિંગ, કરચોરી અને અપ્રમાણસર સંપત્તિના 19 થી વધુ કેસ નોંધાયેલા છે. જેમાં અનેક ડીકે પર ધરપકડની તલવાર લટકી રહી છે. EDએ તેમને પૂછપરછ માટે ઘણી વખત બોલાવ્યા છે.
હાઈકોર્ટમાંથી પણ કોઈ રાહત મળી ન હતી
2019માં બીએસ યેદિયુરપ્પા સરકારે ડીકે શિવકુમાર સામે સીબીઆઈ તપાસને લીલી ઝંડી આપી હતી. રાજ્ય સરકાર દ્વારા કરાયેલી ભલામણ બાદ સીબીઆઈએ ડીકે સામે અપ્રમાણસર સંપત્તિનો કેસ નોંધ્યો હતો અને તપાસ શરૂ કરવામાં આવી હતી, ત્યારબાદ ડીકે કર્ણાટક હાઈકોર્ટમાં પહોંચ્યા હતા અને આ નિર્ણયને પડકાર્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે CBI તપાસ માટે કર્ણાટક સરકારનો આદેશ ખોટો છે. જો કે કર્ણાટક હાઈકોર્ટમાંથી પણ તેમને રાહત મળી નથી. એપ્રિલ 2023 માં, ચૂંટણી પહેલા, હાઇકોર્ટે ડીકેની અરજી ફગાવી દીધી હતી.
આ વાતનો ખતરો કોંગ્રેસને સતાવી રહ્યો છે
હવે CBI અને EDના એ જ કેસ કર્ણાટકમાં ડીકે શિવકુમારના મુખ્યમંત્રી બનવાના માર્ગમાં અવરોધ ઉભો કરી રહ્યા છે. કોંગ્રેસને એક જ વાતનો ખતરો છે કે જો ડીકેને સીએમ બનાવવામાં આવે તો કેન્દ્રીય એજન્સીઓ તેમના પર કડક હાથે પગપેસારો કરી શકે છે. કારણ કે ડીકે પહેલેથી જ જામીન પર બહાર છે, તેના પર ધરપકડની તલવાર લટકી રહી છે. તે જ સમયે, સીબીઆઈના કેસમાં ડીકેને હાઈકોર્ટમાંથી ઝટકો લાગ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ ડીકેને સીએમ બનાવવાનું જોખમ લેવા માંગતી નથી.
જો કોંગ્રેસ ડીકે શિવકુમારને મુખ્યમંત્રી બનાવે છે અને તેમની સામે ચાલી રહેલા કેસોમાં ધરપકડની તલવાર લટકાવી દે છે, તો પાર્ટી માટે તે એક મોટો ડાઘ હશે, જે આવનારી ચૂંટણી સુધી સાફ કરવી ખૂબ મુશ્કેલ સાબિત થશે . એટલે કે, જો ડીકે સીએમ હોવા પર ધરપકડ કરવામાં આવે છે, તો આગામી ચૂંટણીમાં ભાજપ તેને જોરદાર રીતે કેશ કરી શકે છે, જે કોંગ્રેસ બિલકુલ ઈચ્છશે નહીં. કારણ કે 2024 પહેલા રાજસ્થાન, છત્તીસગઢ અને મધ્યપ્રદેશ જેવા હિન્દી બેલ્ટના રાજ્યોમાં ચૂંટણી યોજાવાની છે, જ્યાં કોંગ્રેસની જીત થવાની આશા છે. આમાંથી બે રાજ્યોમાં કોંગ્રેસ પણ સત્તામાં છે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ ડીકેને સીએમ બનાવીને કોઈ જોખમ લેવા માંગતી નથી.
હવે કર્ણાટકમાં સીએમની જાહેરાત પહેલા જ વધુ એક વાત સામે આવી છે, અહીં ડીજીપી પ્રવીણ સૂદને કેન્દ્રીય તપાસ એજન્સી સીબીઆઈના ડાયરેક્ટર બનાવવામાં આવ્યા છે. જેનો આંકડો ડીકે શિવકુમાર સાથે 36 છે. ડીકેએ સૂદ વિરુદ્ધ ઉગ્ર નિવેદનો આપ્યા હતા, તેમની ધરપકડની માંગ પણ કરી હતી, તે જ સૂદ હવે સીબીઆઈ ડાયરેક્ટર પદ પર બેઠા છે. એ જ CBI જે ડીકે શિવકુમાર સામે તપાસ કરી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ માટે આ પણ મોટું પરિબળ બની શકે છે. આ સમજવા માટે અમે રાજકીય નિષ્ણાતો સાથે વાત કરી.
શું કહે છે નિષ્ણાતો?
રાજકીય નિષ્ણાત પ્રદીપ સિંહે આ મામલાને લઈને કહ્યું કે, હું નથી માનતો કે સીબીઆઈ અને ઈડીની બાબતોને લઈને ડીકે શિવકુમારને સીએમ બનાવવામાં આવશે નહીં. કારણ કે સિદ્ધારમૈયા સામે પણ બે કેસ છે, જેમાં ચાર્જશીટ પણ દાખલ કરવામાં આવી છે. તફાવત એ છે કે ડીકેના કેસનો વ્યાપકપણે પ્રચાર કરવામાં આવ્યો છે. સીબીઆઈના નવા ડાયરેક્ટરની વાત કરીએ તો ડીકે સામે પુરાવા હશે તો જ તેઓ તેમની સામે નક્કર કાર્યવાહી કરી શકશે. જો તમે કોંગ્રેસના ટ્રેક રેકોર્ડ પર નજર નાખો તો, તેણે ભ્રષ્ટાચારના આરોપો છતાં જન આધાર ધરાવતા નેતાને ચૂંટ્યા છે. હિમાચલ પ્રદેશમાં વીરભદ્ર સિંહ પર ભ્રષ્ટાચારના ઘણા આરોપો હતા, કોંગ્રેસે તેમને હટાવ્યા નથી. જેનાથી પક્ષને નુકસાન ન થયું પરંતુ ફાયદો થયો. લોકો નેતાના ભ્રષ્ટાચારને મોટો મુદ્દો નથી માનતા, લોકો અન્ય બાબતો માટે તેમના નેતાને પસંદ કરે છે.
કોંગ્રેસ માટે બે ધારી તલવાર
રાજકીય નિષ્ણાત પ્રદીપ સિંહે વધુમાં કહ્યું કે, જો ડીકે શિવકુમારની મુખ્યમંત્રી તરીકે ધરપકડ કરવામાં આવે તો કોંગ્રેસને ફાયદો પણ થઈ શકે છે અને નુકસાન પણ થઈ શકે છે… તે બે ધારી તલવાર જેવી છે. જો સીએમની ધરપકડ થાય છે તો કોંગ્રેસ બદલાની રાજનીતિ હેઠળ તેનો ફાયદો ઉઠાવી શકે છે. જ્યારે ભાજપ ભ્રષ્ટાચારને મુદ્દો બનાવી શકે છે. જો કે, અંતે પરિણામ શું આવશે તે ફક્ત જાહેર ખ્યાલ જ નક્કી કરશે. લોકોમાં આ અભિપ્રાય પણ રચાઈ શકે છે કે તેઓ ખોટું કરી રહ્યા હતા, તેથી જ તેમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી, જ્યારે એવી લાગણી પણ હોઈ શકે છે કે તેમને રાજકીય ષડયંત્રના કારણે ફસાવવામાં આવ્યા છે.
પ્રદીપ સિંહ વધુમાં કહે છે કે કોંગ્રેસ માટે ડીકે શિવકુમારને સીએમ ન બનાવવાનું આ બહાનું હોઈ શકે છે, પરંતુ જો ડીકે સીએમ નહીં બને તો તેઓ પાર્ટીને તોડી શકે છે. કારણ કે 2019માં તેમણે કહ્યું હતું કે ભાજપે તેમને ડેપ્યુટી સીએમ પદની ઓફર કરી હતી, જેને તેમણે ફગાવી દીધી હતી. જે બાદ તે જેલમાં પણ ગયો હતો. એટલે કે તેમણે પાર્ટી માટે ઘણું કર્યું. આમ છતાં જો તેમને સીએમ નહીં બનાવવામાં આવે તો ડીકે નારાજ થઈ શકે છે.
સિદ્ધારમૈયાને મળી રહ્યો છે ફાયદો
હવે તમામ કેસ અને ધરપકડમાં ડીકે શિવકુમાર સામે લટકતી તલવારનો સીધો ફાયદો સિદ્ધારમૈયાને થતો જણાય છે. જો કે, ડીકેના સમર્થકો તેમની વિરુદ્ધ દલીલ કરી રહ્યા છે કે તેઓ પાંચ વર્ષથી સીએમ છે અને તેમણે નિવૃત્તિની જાહેરાત પણ કરી છે. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે આગામી ચૂંટણી આવશે ત્યારે પાર્ટીના સીએમ ચૂંટણી નહીં લડે. જો કે, સિદ્ધારમૈયા ડીકે શિવકુમાર પર એક ધાર ધરાવે છે કારણ કે તેઓ રાજ્યના દરેક વર્ગમાં પહોંચ્યા છે. સિદ્ધારમૈયા ખાસ કરીને દલિતો, મુસ્લિમો અને પછાત વર્ગો (અહિંદા)માં પ્રભાવ ધરાવે છે. કોંગ્રેસ નહીં ઈચ્છે કે આ મોટી વોટબેંક તેનાથી નારાજ થાય. તેનાથી કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસની લોકપ્રિયતા ઘટી શકે છે. જો દૃષ્ટિકોણથી જોવામાં આવે તો સિદ્ધારમૈયાની ઊંચાઈ ડીકે કરતા વધારે જોવા મળે છે.
જો કે, કર્ણાટકમાં એક નવા ફોર્મ્યુલાને લઈને ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે, જેમાં બે મુખ્યમંત્રીઓનો પ્રસ્તાવ મુકવાની વાત કહેવામાં આવી રહી છે. કોંગ્રેસ પાર્ટીમાં બળવો ટાળવા માટે સિદ્ધારમૈયા ડીકે શિવકુમારને પહેલા બે વર્ષ અને ડીકે શિવકુમારને છેલ્લા ત્રણ વર્ષ માટે સીએમ બનાવવાની ફોર્મ્યુલા પર મહોર મારી શકે છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પાર્ટીને આ સલાહ સિદ્ધારમૈયાએ પણ આપી છે.
