સુપ્રીમ કોર્ટે કૃષિ કાયદા અંગે સરકાર અને ખેડૂત સંગઠનો વચ્ચે દખલ કર્યા બાદ આ મામલો વધુ જટિલ બન્યો છે. આંદોલનકારી ખેડુતોને ડર હતો કે કોર્ટમાં જઇને બાબતો જટિલ થઈ જશે. આ કૃષિ કાયદાના આર્થિક આધારને સમજવાની જરૂર છે.
સરકારના મતે, આ કાયદાઓ ખેડૂતોના હિતમાં છે, આનાથી તેમને વિકલ્પો મળશે. કૃષિ ક્ષેત્ર મુક્ત વેપારની આવક હેઠળ આવશે. વાસ્તવિકતા એ છે કે આર્થિક રીતે ન તો કૃષિ ક્ષેત્ર મફત બજાર બની શકે છે, અથવા નાના ખેડૂતોને વિકલ્પ મળી શકશે નહીં. આ કારણ છે કે કૃષિ પેદાશોનું બજાર કાર, પગરખાં, કાપડ વગેરે માટેના બજાર કરતા અલગ છે.
આ બજારોમાં ભાવોની પદ્ધતિ જુદી જુદી છે, જેમાં નફો ખર્ચની કિંમત અને વેચાણ કિંમત પર આધારિત છે. જ્યારે કૃષિ ક્ષેત્ર માગ અને પુરવઠા દ્વારા નક્કી થાય છે. દેશભરના ખેડૂતોને ક્યારેક સારા, તો ક્યારેક નબળા પાકનો સામનો કરવો પડે છે. તેના ઉત્પાદનની કિંમત બજારને નિર્ધારિત કરે છે.
પાક ઉત્પાદન માટે ખેડુતોએ વાર્ષિક ઋણ લેવું પડે છે. શેઠ, પૈસાદાર અથવા વેપારી કે જેની પાસેથી તેઓ ઉધાર લે છે, તેઓએ પાક વેચવો પડે છે. ખેડુતો વારંવાર કહી રહ્યા છે કે આ કાયદાઓને લીધે નુકસાન વધારે પહોંચશે અને ફાયદો ઓછો થશે.
આર્થિક વ્યાખ્યામાં, કૃષિ ક્ષેત્ર એ બજાર મુક્ત નથી, પરંતુ ખેડૂત અને શેઠ, પૈસા આપનારા અને વેપારી વચ્ચે એક બજાર જોડાયેલું છે. સરકાર કહી રહી છે કે હવે ખેડુતો પોતાનો પાક ક્યાંય પણ વેચી શકે છે. અત્યારે આ શક્ય નથી કારણ કે ખેડૂતોની હાલત ખરાબ છે. તેઓએ પાકના ઉત્પાદન માટે ઉધાર લેવું પડ છે, અને તેને વેચવું પડે છે.
જોકે, નાના ખેડુતો એમએસપીનો લાભ લઈ શકતા નથી. પરંતુ એમએસપી બજારમાં બેંચમાર્ક મૂલ્ય બનાવે છે. અને પૈસા આપનારા, વેપારી શેઠ દ્વારા પાકની કિંમત નક્કી કરવાની મર્યાદા છે. જો આ બેંચમાર્ક ભાવ પૂરો થાય છે, તો નુકસાન ખેડૂતોને જ પડશે. જો કે, સરકાર એમ કહી રહી છે કે તે એમએસપી અથવા એપીએમસીનો અંત નથી લાવી રહી. પરંતુ જ્યારે વૈકલ્પિક માર્કેટ આવે છે ત્યારે શરૂઆતમાં ખેડુતોને દમદાર તકો આપવામાં આવશે.
જેમ જેમ એપીએમસી નિષ્ક્રિય થઈ જશે, એમએસપી પણ સમાપ્ત થઈ જશે. તે એક આર્થિક પ્રક્રિયા છે જે તેની અસર થોડા વર્ષોમાં બતાવશે. જ્યારે મોટા ખેલાડીઓ કૃષિ બજારમાં આવશે, ત્યારે તેઓ વેપારી પાસેથી જ માલ ખરીદશે. કંપનીઓ પહેલા વેપારીને ભાવ આપશે, પછી વેપારી ખેડૂતની કિંમત નક્કી કરશે. આનાથી ખેડુતોની હાલત કફોડી બનશે. કરાર કરાયેલ ખેતીના કરારો નાના ખેડુતો સમજી શકતા નથી.
આ તેમને ડબલ કરશે. તેમને કાનૂની સટ્ટાબાજીની યુક્તિમાં સામેલ થવું પડશે. શક્તિ અને મૂડી સાથે બજાર ચાલે છે. જે નબળો છે તે કચડાઇ જાય છે. ઓનલાઇન ટેક્સી સેવા પ્રદાતા કંપનીઓના પરિણામો જોયા હશે. તેઓ હવે કિલોમીટર દીઠ છ રૂપિયાથી લઈને કિલોમીટરના પંદર રૂપિયા ભાડા કેવી રીતે લઈ રહ્યા છે.
આ કાયદા સંસદમાં પસાર થયા હતા, પરંતુ ખેડુતો કહી રહ્યા છે કે નવા કાયદામાં તેમનો અભિપ્રાય માગવામાં આવ્યો ન હતો. મુદ્દો એ છે કે જ્યાં સુધી તમે વ્યાજ0 બજાર, મજૂર બજાર, જમીન બજાર અને ઉત્પાદન બજારને ઠીક નહીં કરો ત્યાં સુધી કૃષિ ક્ષેત્ર મુક્ત બજાર બની શકશે નહીં.
હવે સુપ્રીમ કોર્ટે એક સમિતિની રચના કરી છે. સમિતિના ચારેય સભ્યો આ કાયદાની તરફેણમાં છે. ખેડુતો શરૂઆતથી જ કહેતા હતા કે અમે કોઈ સમિતિ સમક્ષ જઈશું નહીં, કારણ કે તેઓ જાણતા હતા કે મામલો મોકૂફ રાખવામાં આવશે.
કોર્ટ સમક્ષ મામલો થાળે પાડવાની આ એક સારી તક હતી, કે તે નિરપેક્ષ લોકોની બનેલી એક સમિતિની રચના કરશે કારણ કે આ મામલો સરકાર અને ખેડૂત વચ્ચે અટવાયો હતો. પરંતુ વિરુદ્ધ થઈ રહ્યું છે. આંદોલનકારી ખેડુતોનું કહેવું છે કે જે કાયદામાં મૂળભૂત ભૂલો છે તેમાં શું બદલી શકાય? આવી સ્થિતિમાં સરકારે ખેડુતોને કહેવું જોઈએ કે અમે હવે આ કાયદાઓ બંધ કરીએ છીએ.
ખેડૂતો સાથે વાત કરો, રાજ્યો સાથે વાત કરો, ત્યારબાદ નવો વટહુકમ બનાવો. પછી આ કાયદાઓને પાછા લઈ લો અને નવા કાયદા પસાર કરાવો. જો સમિતિઓની રચના યોગ્ય રીતે કરવામાં આવે, જેમાં પક્ષો, વિપક્ષી અને કેટલાક સંપૂર્ણ લોકોનો સમાવેશ થાય, તો કોઈ સમાધાન શોધી શકાય. કારણ કે કાયદો ફક્ત સંસદમાં જ બનશે, તેથી કોઈ સમિતિ અથવા કોર્ટ તેને બનાવી શકશે નહીં.
