નવી દિલ્હી: લોકસભાની ચૂંટણી (LokSabhaElections) પહેલાં સુપ્રીમ કોર્ટે (SupremeCourt) ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ (ElectoralBonds) રદ કરવાના નિર્ણયને રાજકીય પક્ષો (PoliticalParties) માટે મોટો ઝટકો માનવામાં આવી રહ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આજે તા. 13 ફેબ્રુઆરીના રોજ ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ પર પ્રતિબંધ (BanElectoralBonds) મૂક્યો છે. આ સાથે સ્ટેટ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) પાસે પાછલા પાંચ વર્ષ દરમિયાન ઈશ્યુ કરાયેલા બોન્ડનો હિસાબ માંગ્યો છે.
રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ભારતીય જનતા પાર્ટીને (BJP) 5000 કરોડ રૂપિયાથી વધુનું દાન મળ્યું છે. જ્યારે કોંગ્રેસ (Congress) 900 કરોડ રૂપિયા સાથે બીજા સ્થાને અને તૃણમૂલ કોંગ્રેસ (TrinamoolCongress) ત્રીજા સ્થાને છે. કાયદાકીય બાબતોના નિષ્ણાતો માને છે કે જ્યારે ચૂંટણીઓ નજીક છે ત્યારે આવા પ્રતિબંધથી રાજકીય પક્ષોની આર્થિક સ્થિતિ પર ચોક્કસપણે મોટી અસર પડી શકે છે. પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયને આવકારતા કાનૂની નિષ્ણાતો માને છે કે જો દેશના લોકોને પારદર્શક રીતે મળેલા દાનની (Donation) માહિતી મળશે તો ટૂંક સમયમાં નવા વિકલ્પો ખુલશે.
આ તરફ સુપ્રીમ કોર્ટના એક નિર્ણયથી દેશના રાજકારણમાં ભારે હલચલ મચી ગઈ છે. કોર્ટે રાજકીય પક્ષો દ્વારા ચૂંટણી દાન માટે લેવાતા ઈલેક્ટોરલ બોન્ડની પ્રક્રિયા પર પ્રતિબંધ મુક્યો છે. કાયદાકીય બાબતોના નિષ્ણાત અને સુપ્રીમ કોર્ટના વરિષ્ઠ વકીલ સુમિત વર્માનું કહેવું છે કે કોર્ટનો આ નિર્ણય ખૂબ જ પ્રશંસનીય છે. આનાથી રાજકીય પક્ષોને મળતા દાનમાં પારદર્શિતા તો આવશે જ, પરંતુ કોણ કોને કેટલા પૈસા આપી રહ્યું છે તે પણ જાણી શકાશે.
સુમિત કહે છે કે માહિતી અધિકાર હેઠળ દેશના લોકોને કોણે કોને કેટલું દાન આપ્યું છે તેની માહિતી મેળવવી જોઈએ. તેમનું કહેવું છે કે જો રાજકીય પક્ષોને મળેલા ડોનેશનની માહિતી માહિતી અધિકાર હેઠળ આવશે તો રદ કરાયેલા ઈલેક્ટોરલ બોન્ડનો નવો વિકલ્પ પણ સામે આવશે.
વરિષ્ઠ વકીલ સુમિત વર્માનું માનવું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ પ્રક્રિયાને રદ કરીને ખૂબ જ ન્યાયી અને તર્કસંગત નિર્ણય આપ્યો છે. તેમનું કહેવું છે કે દેશ માટે એ જાણવું ખૂબ જ જરૂરી છે કે જે વ્યક્તિ દાન કરી રહી છે તેના પર સરકાર કોઈ ઉપકાર કરી રહી છે કે નહીં.
અત્યાર સુધી માહિતી અધિકાર કાયદા હેઠળ ચૂંટણી બોન્ડ વિશેની માહિતી ઉપલબ્ધ નહોતી. આથી તેના પર સવાલો ઉભા થયા છે. કાયદાકીય બાબતોના નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ચૂંટણીના માહોલમાં ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ રદ થવાને રાજકીય પક્ષો માટે મોટો ફટકો માનવામાં આવે છે.
વરિષ્ઠ વકીલ સુમિત વર્મા કહે છે કે રાજકીય પક્ષોને ચૂંટણીના સમયગાળા દરમિયાન દાનની જરૂર હોય છે. આવા વાતાવરણમાં ચૂંટણી બોન્ડ સિસ્ટમ રદ કરવી એ તમામ રાજકીય પક્ષો માટે એક ફટકો છે. હવે સરકારે ચૂંટણી દાન માટે નવી અને પારદર્શક વ્યવસ્થા બનાવવી જોઈએ.
ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ પર પ્રતિબંધ મૂકતા આદેશ બાદ રાજકીય પક્ષોમાં હલચલ મચી ગઈ હતી. વરિષ્ઠ વકીલ અવધેશ સહાય કહે છે કે આનાથી દરેક રાજકીય પક્ષોને ફટકો પડ્યો છે જે ચૂંટણી બોન્ડ દ્વારા ચૂંટણી દાન મેળવતા હતા. તેમનું કહેવું છે કે સરકારે એવી પારદર્શક વ્યવસ્થા લાવવી જોઈએ જેમાં જનતાને પણ દાતા વિશે સંપૂર્ણ માહિતી હોવી જોઈએ. જે રીતે સુપ્રીમ કોર્ટે આગામી થોડા અઠવાડિયામાં દાન આપનારાઓના નામ જાહેર કરવાનું કહ્યું છે તે જોતાં ચિત્ર વધુ સ્પષ્ટ થશે.
આ સમય દરમિયાન ખબર પડશે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં કયા ઔદ્યોગિક ગૃહ અને કઈ વ્યક્તિએ કઈ પાર્ટીને સૌથી વધુ દાન આપ્યું છે. અવધેશ સહાય કહે છે કે દાન આપવાની પ્રણાલી કાયદેસર રીતે પારદર્શક સિસ્ટમ દ્વારા લાગુ થવી જોઈએ. કારણ કે લોકસભાની ચૂંટણી નજીક આવી રહી છે. તેથી વહેલી તકે ચૂંટણીમાં નવી પારદર્શી વ્યવસ્થા લાગુ કરવી જોઈએ. કાળા નાણાનો ઉપયોગ પણ એટલી જ ઝડપથી બંધ થશે.
