આખરે, દક્ષિણ ભારતીય કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ પુડુચેરીમાં પણ કોંગ્રેસ સરકારનું પતન થયું. વી.નારાયણ સામીની આગેવાનીવાળી કોંગ્રેસ સરકાર સોમવારે વિધાનસભામાં બહુમતી સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ ગઈ હતી અને વિશ્વાસમત ગુમાવ્યા બાદ મુખ્યમંત્રીએ રાજીનામું આપી દીધું.
છેલ્લા ઘણા દિવસોથી ઘણા ધારાસભ્યોનાં રાજીનામાં બાદ, કોંગ્રેસ-ડીએમકે ગઠબંધન સરકારની ગૃહની તાકાત ઘટીને 11 રહી ગઇ હતી, જ્યારે વિપક્ષના 14 ધારાસભ્યો હતા. નોંધપાત્ર વાત એ છે કે 33 સભ્યોની વિધાનસભામાં હાલમાં 28 સભ્યો છે, જેમાં ત્રણ નામાંકિત સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે.
આ માટે મુખ્યત્વે કોંગ્રેસનો આંતરિક વિખવાદ જવાબદાર છે. કોંગ્રેસની અંદર છેલ્લાં બે વર્ષથી કોંગ્રેસના ઘણા મહત્ત્વપૂર્ણ નેતાઓ નારાયણ સામીને દૂર કરવા પાછળના દરવાજાથી પ્રયાસો કરી રહ્યા હતા. પરંતુ રાહુલ ગાંધી અને પ્રિયંકા વાડ્રા તેમને રોકતા રહ્યા.
નમશિવાયમ નામના એક ખૂબ જ વરિષ્ઠ પ્રધાનને આગળ વધવાની તક મળી ન હતી, તેથી તેમણે કોંગ્રેસમાંથી રાજીનામું આપીને ભાજપમાં જોડાયા. તેઓ આગામી ચૂંટણીમાં મુખ્યમંત્રી બનવા માંગતા હતા.
પરંતુ રાહુલ ગાંધીએ નારાયણ સામીને પણ આગામી ચૂંટણી માટે મુખ્યમંત્રીનો ચહેરો ગણાવ્યો હતો. ત્યાર બાદ કોંગ્રેસમાં નારાજગી હતી. અહીં કોંગ્રેસના ઘણા ધારાસભ્યોએ વિધાનસભામાંથી રાજીનામું આપ્યું હતું. પરિણામે નારાયણ સામી સરકારે બહુમતી ગુમાવી દીધી.
પુડુચેરી એક કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ હોવાથી, મુખ્ય પ્રધાન પાસે ત્યાં વધારે અધિકાર નથી, પરંતુ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર પાસે વધુ સત્તા છે. ભંડોળ મુખ્યત્વે ત્યાં કેન્દ્ર તરફથી આવે છે, પરંતુ ફ્રાન્સમાંથી પણ ઘણાં પરિવારોને પેન્શન વગેરેના રૂપમાં ભંડોળ મળે છે.
એક રીતે, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ‘કોંગ્રેસમુકત ભારત’ના નારાનું દક્ષિણ ભારતમાં પૂર્ણ થયું છે. સત્ય એ છે કે દક્ષિણ ભારતના કોઈ પણ રાજ્યમાં કોંગ્રેસની વધુ સરકાર બાકી નથી. આ વિકાસનું રાજકીય મહત્ત્વ એ છે કે, AIADMK આ વખતે તામિલનાડુમાં સંપૂર્ણ તાકાતથી ચૂંટણી લડશે અને તેણે ભાજપ માટે પુડુચેરી છોડી દીધી છે.
એવી અપેક્ષા છે કે આગામી ચૂંટણીઓમાં પુડ્ડુચેરીમાં ભાજપ સત્તા પર આવશે, કેમ કે એન.આઈ.ડી.એમ.કે., એન.આર. કોંગ્રેસ અને ભાજપ જોડાણ એન.રંગસ્વામીને મુખ્ય પ્રધાનનો ચહેરો બનાવીને પંદરથી સોળ બેઠકો મેળવશે. ત્યાં એઆઈએડીએમકેને સાત અને ભાજપને પાંચથી છ બેઠકો મળી શકે છે. ભાજપને ત્રણ નામાંકિત સભ્યોની બેઠકો પણ મળશે. મતલબ કે કોંગ્રેસ માટે મુશ્કેલીઓ વધી રહી છે.
ગયા અઠવાડિયે રાહુલ ગાંધીએ તામિલનાડુ અને પુડુચેરીની મુલાકાત લીધી હતી. ત્યાં તેમણે નારાયણ સામી સામે જાહેરમાં સમર્થન આપ્યું. ઇન્દિરા, રાજીવ ગાંધીની નજીક અને ડો. મનમોહનસિંઘના પ્રધાનમંડળના રાજ્ય પ્રધાન, વી. નારાયણ સામી છેલ્લાં પંદર વર્ષથી કોંગ્રેસના નેતૃત્વની નજીક હતા.
પરંતુ અહીં તે ડીએમકે સાથે છૂટા પડી ગયા છે. હાલમાં લોકસભાના સાંસદ રહેલા ડીએમકે નેતા જગતરક્ષાને કહ્યું કે, કોંગ્રેસ અને ડીએમકે આગલી વખતે અલગથી ચૂંટણી લડશે. ડીએમકે કોંગ્રેસ સાથે મળીને તમિળનાડુમાં ચૂંટણી લડશે કે કેમ તે હજુ નક્કી નથી, પરંતુ પુડુચેરીમાં જોડાણ તૂટી ગયું છે.
જગતરક્ષાને કહ્યું છે કે જો આપણે સત્તામાં આવીશું તો અમે પુડુચેરીને સંપૂર્ણ રાજ્યત્વ મેળવવાનો પ્રયત્ન કરીશું. પરંતુ ભાજપની રણનીતિ કંઈક બીજું છે. આ મહિને નરેન્દ્ર મોદી પુડ્ડુચેરી જઇ રહ્યા છે અને તેઓ પુડુચેરી માટે એઆઈએડીએમકે, એનઆર કોંગ્રેસ અને ભાજપના જોડાણની ઘોષણા કરશે.
પુડુચેરીમાં આ રાજકીય હલચલની અસર તમિળનાડુના રાજકારણ પર પણ ચોક્કસપણે પડશે. તમિળનાડુમાં એઆઈએડીએમકે અને ડીએમકે વચ્ચે કાંટાની લડાઇ છે. તેવી જ રીતે પુડુચેરીમાં પણ બંને વચ્ચે કડક સ્પર્ધા છે.
પરંતુ નરેન્દ્ર મોદી અને અમિત શાહની જોડીને કારણે ભાજપ આ બંને રાજ્યોમાં આ ચૂંટણીમાં પ્રવેશ કરશે. 234 બેઠકોની તમિલનાડુ વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપ 25 બેઠકો પર લડશે, જેમાંથી તે પાંચ-છ બેઠકો જીતે તેવી સંભાવના છે. તેવી જ રીતે પુડુચેરીમાં પણ ભાજપ પાંચથી છ બેઠકો જીતી શકે છે. એટલે કે, જ્યાં પણ કોંગ્રેસ મજબૂત હતી, ત્યાં ભાજપ પ્રવેશ કરી રહ્યો છે.
હવે સવાલ એ ઊભો થાય છે કે વી.નારાયણ સામી સરકારના પતન પછી પુડુચેરીનું શું થશે. ડેપ્યુટી ગવર્નર પાસે શું વિકલ્પ છે? ત્યાં ફરીથી નવી સરકાર આવશે કે રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાગુ થશે? એસઆર બોમ્માઇ કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ બાદ, ઉપરાજ્યપાલ પાસે સરકાર બનાવવા માટે બહુમતી ધરાવનાર પક્ષને આમંત્રણ આપવાનો પ્રથમ વિકલ્પ છે. તેથી તે સરકાર બનાવવા માટે એન. રંગાસ્વામીને બોલાવી શકે છે.
એન. રંગાસ્વામી સરકાર રચવાનો દાવો કરી શકે છે કે નહીં એ પણ કોર્ટ નક્કી કરશે. દરમિયાન, એક કે બે દિવસમાં, ચૂંટણી પંચ એપ્રિલ-મે માં તામિલનાડુ, કેરળ, પશ્ચિમ બંગાળ, આસામ, પુડુચેરીમાં આગામી ચૂંટણીની તારીખોની ઘોષણા કરી શકે છે. એટલા માટે લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર ચૂંટણીની રાહ જોશે અથવા કેન્દ્ર સરકારના કાયદા મંત્રાલયની કાનૂની સલાહ લઈ શકે. કાયદાકીય રીતે આ બધી બાબતોનો અભ્યાસ કરીને, તે કોઈ નિર્ણય લઈ શકે છે.
જો ઉપરાજ્યપાલ ત્યાં કોઈ સરકાર બનાવવામાં અસમર્થ હોય, તો તે રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવાની ભલામણ કરી શકે છે. પરંતુ રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવાના પ્રસ્તાવને લોકસભા અને રાજ્યસભાએ મંજૂરી આપવી પડશે.
પરંતુ કેન્દ્ર સરકારને આવી સ્થિતિ આવે તેવું ગમશે નહીં. તે પુડુચેરીમાં જ આ મામલો થાળે પાડવા માંગશે. આ એક કાનૂની પ્રક્રિયા હતી, પરંતુ રાજકીય દ્રષ્ટિએ, તો પછી અમિત શાહ અને નરેન્દ્ર મોદી પશ્ચિમ બંગાળથી પાછા ફર્યા બાદ તરત જ નિર્ણય લેવામાં આવશે.
