નવી દિલ્હી: હિમાચલ પ્રદેશમાં આવેલું તુંગનાથ મંદિર વિશ્વનું સૌથી ઉંચુ શિવધામ છે. આ મંદિર વિશે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણએ જણાવ્યું છે કે તે 5 થી 6 ડિગ્રી સુધી ઝૂકી રહ્યું છે, એટલું જ નહીં, નાના મંદિરોમાં 10 ડિગ્રી સુધી ઝુકાવ છે. તુંગનાથ મંદિર ઉત્તરાખંડના રૂદ્રપ્રયાગ જિલ્લામાં લગભગ 12,800 ફૂટની ઉંચાઈ પર આવેલું છે.
ASI અધિકારીઓનું કહેવું છે કે આ અંગે કેન્દ્ર સરકારને જાણ કરવામાં આવી છે. સરકારને સૂચન કરવામાં આવ્યું છે કે આ સ્મારકને સંરક્ષિત જાહેર કરવામાં આવે. આ સૂચન બાદ તુંગનાથ મંદિરને રાષ્ટ્રીય મહત્વનો દરજ્જો આપીને સંરક્ષિત જાહેર કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે. હવે અધિકારીઓ મંદિરના નમવા પાછળનું કારણ શોધી રહ્યા છે.
ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ગઢવાલ હિમાલયના રુદ્રપ્રયાગ જિલ્લામાં 12,800 ફૂટની ઉંચાઈ પર સ્થિત તુંગનાથ મંદિર લગભગ પાંચથી છ ડિગ્રી નમેલું છે. આ સિવાય કોમ્પ્લેક્સમાં નાના બાંધકામો 10 ડિગ્રી સુધી નમેલા છે. ASI અધિકારીઓએ કહ્યું છે કે તેઓએ કેન્દ્ર સરકારને તારણો વિશે જાણ કરી છે અને મંદિરને સંરક્ષિત સ્મારક તરીકે સામેલ કરવાનું સૂચન કર્યું છે.
એક અહેવાલ અનુસાર, ASIના સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ પુરાતત્વવિદ્ મનોજ કુમાર સક્સેનાએ કહ્યું કે સૌથી પહેલા તેઓ મંદિરના નમવા પાછળનું કારણ જાણવાનો પ્રયાસ કરશે જેથી તેનું તાત્કાલિક સમારકામ થઈ શકે. આ ઉપરાંત શિવ ધામનું બારીકાઈથી નિરીક્ષણ કર્યા બાદ વધુ વિગતવાર આયોજન હાથ ધરવામાં આવશે.
અધિકારીઓનું કહેવું છે કે મંદિર તૂટી શકે છે, જો તપાસ બાદ આવી માહિતી સામે આવશે તો મંદિરમાં ગોઠવણી બદલી શકાશે. જો જરૂરી હોય તો, નિષ્ણાતોની સલાહ લીધા પછી ફાઉન્ડેશનમાં ક્ષતિગ્રસ્ત પથ્થર પણ બદલી શકાય છે. જો જરૂર પડશે તો નિષ્ણાતો સાથે ચર્ચા કરીને ક્ષતિગ્રસ્ત ભાગને બદલવામાં આવશે. હાલ માટે, એજન્સીએ પ્રવૃત્તિ માપવા માટે મુખ્ય મંદિરની દિવાલો પર કાચના ભીંગડા લગાવ્યા છે.
આ મંદિર 8મી સદીમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું
તુંગનાથ મંદિરનું નિર્માણ 8મી સદીમાં કટ્યુરી વંશના રાજાએ કરાવ્યું હતું. આ મંદિરની જવાબદારી બદરી કેદાર મંદિર સમિતિની છે, મંદિર નમવાને લઈને BKTCને પણ માહિતી આપવામાં આવી છે, જોકે ત્યાંથી કોઈ જવાબ મળ્યો નથી.
BKTCના ચેરમેન અજેન્દ્ર અજયનું કહેવું છે કે બોર્ડની બેઠકમાં આ મુદ્દે ચર્ચા થઈ હતી અને સમિતિ સાથે જોડાયેલા લોકોએ ASIની થિયરીને નકારી કાઢી હતી. અમે મંદિરના સમારકામમાં તેમનો સહકાર લેવા માંગીએ છીએ. પરંતુ મંદિર તેમને સોંપવામાં આવશે નહીં. આ અંગે ઝડપથી નિર્ણય લેવામાં આવશે.
