વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ત્રણેય કૃષિ કાયદા પાછા ખેંચી લીધા ત્યારે એવું માનવામાં આવતું હતું કે, ખેડૂત આંદોલન હવે સમાપ્ત થઇ જશે પરંતુ એવું બન્યું નથી. ખેડૂતો હવે એમએસપી સહિતની છ માંગ પર અડગ છે અને આંદોલન યથાવત રાખવાના મૂડમાં છે. એમએસપીની માંગ સરકાર એટલા માટે પૂર્ણ કરી શકે તેમ નથી કારણ કે તેનો લાભ માત્ર દેશના છ ટકા ખેડૂતો જ ઉઠાવે છે અ્ને તેમાં પણ બે રાજ્યોના જ ખેડૂતોની સંખ્યા વધારે છે. જો એમએસપીનો કાયદો બને તો સરકારે મોટું આર્થિક જોખમ ઉઠાવવું પડે તેમ છે. તો બીજી તરફ ખેડૂતોમાં પણ આ મુદ્દે ભાગલા પડ્યાં છે ત્યારે હવે સમગ્ર દેશની નજર એ વાત પર છે કે, એમએસપીની માંગ સામે સરકાર ઝૂકી જશે કે ખેડૂતો વચ્ચે ભાગલા પડશે.
આ સ્થિતિ વચ્ચે રાકેશ ટિકૈતે કહ્યું છે કે, અમારું આંદોલન ત્યારે જ પૂર્ણ થશે જ્યારે અમારી તમામ માંગોને સંપૂર્ણ રીતે માનવામાં આવે. ટિકૈતે પોતાની માંગો પુનઃ ઉચ્ચારતાં કહ્યું કે, 50 થી 55 હજાર સુધી કેસો જે આંદોલન દરમિયાન કરવામાં આવ્યાં છે. જે પાછા ખેંચવામાં આવે, એમએસપી અંગે ગેરેન્ટી કાયદો બને, જે ખેડૂતોએ આંદોલન દરમિયાન જીવ ગુમાવ્યો છે. તેમને સહાય મળે, હવે આ અમારા મુખ્ય મુદ્દા છે. સરકારે તેના પર વાત-ચીત કરવી જોઈએ ખેડૂત નેતા દર્શનપાલ સિંહને બેઠક રદ્દ થવા પર પોતાનું નિવેદન આપતાં કહ્યું કે, આજે 32 ખેડૂત સંગઠન અને એ લોકો જે સરકાર સાથે વાતચીત માટે જાય છે. તેમની બેઠક બોલાવવામાં આવી છે. ભુલથી ઘોષણા થઈ હતી કે, સંયુક્ત ખેડૂત મોર્ચાની બેઠક છે. અમારા લોકો વિરૂદ્ધ લગાવવામાં આવેલા કેસ, એમએસપીની કમિટી માટે ચર્ચા કરવી પડશે પંજાબના 32 જથ્થાબંધીઓની આજે બેઠક યોજાશે. આ બેઠક 1 વાગ્યે થશે. જણાવવામાં આવી રહ્યું છે કે, પંજાબ જથાબંધી કૃષિ કાયદા પાછા પરત ખેંચ્યા બાદ આંદોલન પૂર્ણ કરવાના પક્ષમાં છે. બીજી તરફ હરિયાણા ખેડૂત નેતાઓની પણ આજે બેઠક યોજાશે.
હરિયાણાના ખેડૂત નેતાઓની બેઠક મુખ્યમંત્રી મનોહર લાલ ખટ્ટર સાથે થવાની હતી. પરંતુ મુખ્યમંત્રી ઓફિસ તરફથી પહેલાથી કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ખેડૂતો વાત-ચીત પહેલા આંદોલન પૂર્ણ કરવાનું એલાન કરવું પડશે. જેના કારણે ખટ્ટરે ખેડૂતો સાથેની બેઠક રદ કરી દીધી હતી. ખેડૂતોના આંદોલનમાં ભાગલા પડવાના અહેવાલો વચ્ચે, આજે દિલ્હીમાં સિંધુ સરહદ પર 40 ખેડૂત સંગઠનોની એક મોટી બેઠક છે.
ખેડૂતોને પરત આપવાના પ્રસ્તાવ અને MSP સમિતિની રચના પર ચર્ચા થશે. પંજાબના મોટાભાગના ખેડૂતો આંદોલન સમાપ્ત કરવાના પક્ષમાં છે. પંજાબના ઘણા ખેડૂત સંગઠનો આંદોલનની જીત બાદ હડતાળને સમાપ્ત કરવાના પક્ષમાં છે, જ્યારે ઘણા ખેડૂત સંગઠનો એમએસપી કાયદો અને કેસ પાછા ખેંચવા સહિત અન્ય માંગણીઓ માટે હડતાળ ચાલુ રાખવા માંગે છે. ઉપાડના પક્ષો સર્વસંમતિ બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. રણનીતિને આખરી ઓપ આપવા માટે ખેડૂત સંગઠનો આજે મહત્વની બેઠક યોજી રહ્યા છે.
ગઈ કાલે યોજાયેલી પંજાબની 32 સંસ્થાઓની બેઠકમાં એ વાત પર સહમતિ સધાઈ હતી કે સંસદમાંથી કૃષિ કાયદાને પાછો ખેંચવાથી આંદોલનની જીત થઈ છે. MSP કાયદો બનાવવાની પ્રક્રિયામાં સમય લાગશે, તેથી સરકારે સમયમર્યાદા આપ્યા બાદ પરત ફરવું જોઈએ. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર 32માંથી 20-22 સંગઠનો પરત ફરવા માગે છે, જ્યારે 8-10 સંસ્થાઓ બાકીની માગણીઓ સ્વીકારવામાં ન આવે ત્યાં સુધી રોકાવાની તરફેણમાં છે.
જો કે, પંજાબના જોગીન્દર સિંહ ઉગ્રાન અને હરિયાણાના સર્વન સિંહ પંઢેર જેવા મોટા ખેડૂત નેતાઓ ગુરનામ ચધુની હડતાળ ચાલુ રાખવાના પક્ષમાં છે. તેમના સંગઠનના ખેડૂતો મોટી સંખ્યામાં સિંઘુ અને ટિકરી બોર્ડર પર બેઠા છે. ખેડૂતોનાં હિતોની રક્ષા માટે દેશમાં ‘લઘુતમ સમર્થન મૂલ્ય’ (એમએસપી)ની વ્યવસ્થા લાગુ કરવામાં આવી છે. જો ક્યારેક પાકની કિંમતો બજારમાં હિસાબે ઘટી જાય તો, કેન્દ્ર સરકાર નક્કી લઘુતમ સમર્થન મૂલ્ય પર ખેડૂતોના પાક ખરીદે છે, જેથી ખેડૂતોને નુકસાનથી બચાવી શકાય. કોઈ પણ પાકની એમએસપી આખા દેશમાં એક જ હોય છે.
ભારત સરકારનું કૃષિમંત્રાલય, કૃષિ લાગત અને મૂલ્યઆયોગ (કમિશન ફૉર એગ્રિકલ્ચર કૉસ્ટ ઍન્ડ પ્રાઇસેસ CACP)ની ભલામણને આધારે એમએસપી નક્કી થાય છે. આ હેઠળ હાલમાં 23 પાકની ખરીદી કરાય છે. આ 23 પાકમાં ધાન્ય, ઘઉં, જુવાર, બાજરી, મકાઈ, મગ, મગફળી, સોયાબીન, તલ અને કપાસ વગેરે સામેલ છે. એક અનુમાન અનુસાર દેશમાં માત્ર છ ટકા ખેડૂતોને એમએસપી મળે છે, જેમાં સૌથી વધુ ખેડૂતો પંજાબ, હરિયાણાના છે.
