નવી દિલ્હી: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ (PM Narendra Modi) શુક્રવારે સવારે 9 વાગ્યે રાષ્ટ્રને સંબોધિત કર્યું. આ દરમિયાન તેમણે ત્રણેય કૃષિ કાયદાઓ (Farmers Law) પરત ખેંચવાની જાહેરાત કરી હતી. આ ત્રણ કૃષિ કાયદાના વિરોધમાં ઘણા રાજ્યોના ખેડૂતો છેલ્લા એક વર્ષથી દિલ્હીની સરહદ (Delhi Border) ઉપર આંદોલન (Protest) કરી રહ્યાં હતા. આ અહેવાલમાં અમે આપને જણાવી રહ્યા છીએ કે ગત 17 સપ્ટેમ્બરે લોકસભામાં પસાર થયેલા ત્રણ કૃષિ કાયદા શું હતા અને કેમ તેના પર વિવાદ થયો ? તેના વિશે વિગતે જાણીએ..
1. આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ (સુધારો) અધિનિયમ, 2020
આ કાયદામાં અનાજ, કઠોળ, તેલીબિયાં, ખાદ્ય તેલ, ડુંગળી અને બટાટાને આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની યાદીમાંથી દૂર કરવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી. એવું માનવામાં આવતું હતું કે આ કાયદાની જોગવાઈઓને કારણે ખેડૂતોને યોગ્ય ભાવ મળશે, કારણ કે બજારમાં સ્પર્ધા થશે.
2. ધ એગ્રીકલ્ચર પ્રોડ્યુસ ટ્રેડ એન્ડ કોમર્સ (પ્રમોશન એન્ડ ફેસિલિટેશન) એક્ટ, 2020
આ કાયદા હેઠળ, ખેડૂતો તેમની ઉપજ એપીએમસી એટલે કે એગ્રીકલ્ચર પ્રોડ્યુસ માર્કેટિંગ કમિટીની (APMC) બહાર પણ વેચી શકશે. આ કાયદા હેઠળ કહેવામાં આવ્યું હતું કે દેશમાં એવી ઇકોસિસ્ટમ બનાવવામાં આવશે, જ્યાં ખેડૂતો અને વેપારીઓને બજારની બહાર તેમના પાક વેચવાની સ્વતંત્રતા હશે. આ કાયદાની જોગવાઈ હેઠળ, રાજ્યની અંદર અને બે રાજ્યો વચ્ચે વેપારને પ્રોત્સાહન આપવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. ઉપરાંત, માર્કેટિંગ અને ટ્રાન્સપોર્ટેશન પર ખર્ચ ઘટાડવાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. નવા કાયદા અનુસાર, ખેડૂતો અથવા તેમના ખરીદદારોએ મંડીઓમાં કોઈ ફી ચૂકવવાની જરૂર નથી.
3. ભાવ ખાતરી અને કૃષિ સેવાઓ અધિનિયમ, 2020 પર ખેડૂતો (સશક્તિકરણ અને સંરક્ષણ) કરાર
આ કાયદાનો મુખ્ય હેતુ ખેડૂતોને તેમના પાકની નિશ્ચિત કિંમત મળે તે હતો. આ અંતર્ગત ખેડૂત પાક ઉગાડતા પહેલા જ વેપારી સાથે કરાર કરી શકે છે. આ કરારમાં પાકની કિંમત, પાકની ગુણવત્તા, જથ્થા અને ખાતરનો ઉપયોગ વગેરેનો સમાવેશ કરવાનો હતો. કાયદા અનુસાર, ખેડૂતને પાકની ડિલિવરી સમયે બે તૃતીયાંશ રકમ અને બાકીની રકમ 30 દિવસમાં ચૂકવવી પડશે. આમાં એવી જોગવાઈ પણ કરવામાં આવી હતી કે ખેતરમાંથી પાક ઉપાડવાની જવાબદારી ખરીદનારની રહેશે. જો કોઈ એક પક્ષ કરારનો ભંગ કરે છે, તો તેને દંડ કરવામાં આવશે. એવું માનવામાં આવતું હતું કે કાયદો ખેડૂતોને કૃષિ ઉત્પાદનો, ફાર્મ સેવાઓ, કૃષિ વ્યવસાય પેઢીઓ, પ્રોસેસર્સ, જથ્થાબંધ વેપારીઓ, મોટા છૂટક વિક્રેતાઓ અને નિકાસકારોના વેચાણ સાથે જોડાવાની સત્તા આપશે.
શા માટે વિરોધ થયો?
ખેડૂત સંગઠનોએ આરોપ લગાવ્યો હતો કે નવો કાયદો લાગુ થતાં જ કૃષિ ક્ષેત્ર પણ મૂડીવાદીઓ અથવા કોર્પોરેટ ગૃહોના હાથમાં જશે, જેનાથી ખેડૂતોને નુકસાન થશે. નવા બિલ અનુસાર, સરકાર માત્ર અસાધારણ સંજોગોમાં જ આવશ્યક ચીજવસ્તુઓના પુરવઠાને નિયંત્રિત કરશે. આવા પ્રયાસો દુષ્કાળ, યુદ્ધ, અણધાર્યા ભાવ ઉછાળા અથવા ગંભીર કુદરતી આફતો દરમિયાન કરવામાં આવ્યા હશે. નવા કાયદામાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો કે આ વસ્તુઓ અને કૃષિ ઉત્પાદનોના સંગ્રહખોરી પર કિંમતોના આધારે કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. જ્યારે શાકભાજી અને ફળોના ભાવ 100 ટકાને વટાવી જશે ત્યારે સરકાર આ માટે આદેશ જારી કરશે. નહિંતર, નાશ ન પામે તેવા અનાજના ભાવમાં 50 ટકાનો વધારો થયો હોત. ખેડૂતોએ કહ્યું કે આ કાયદામાં એ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું નથી કે ખેડૂતોને બજારની બહાર લઘુત્તમ ભાવ મળશે કે નહીં. આવી સ્થિતિમાં એવું બની શકે છે કે જો કોઈ પાકનું વધુ ઉત્પાદન થશે તો વેપારીઓ ખેડૂતોને ઓછા ભાવે પાક વેચવા દબાણ કરશે. ત્રીજું કારણ એ હતું કે સરકાર પાકના સંગ્રહની છૂટ આપી રહી છે, પરંતુ ખેડૂતો પાસે શાકભાજી કે ફળોનો સંગ્રહ કરવા માટે પૂરતા સંસાધનો નથી.
