ભારતના વિદેશ પ્રધાન ડો. એસ. જયશંકરે ( dr s jayshankar) ચૂંટણી (election) રેલીઓ યોજવાનું અને કોરોના સંકટ છતાં ભારતમાં સમૂહ સભાઓને મંજૂરી આપવાનો બચાવ કર્યો છે. તેમણે કહ્યું કે દેશમાં કોવિડ -19 ( covid 19) ની બીજી તરંગે બધાને આશ્ચર્યચકિત કર્યા છે. વિદેશ પ્રધાને પણ દાવો કર્યો હતો કે કેન્દ્ર સરકારે લોકોને ઓક્સિજન ( oxygen) આપવા માટે જમીનને ‘આકાશ એક’ કરી દીધા છે.
વિદેશ પ્રધાન જયશંકરે પણ ભારતની રસી ( vaccine) અંગેની ડિપ્લોમેસી બાબતે પણ બચાવ કર્યો હતો. એવું કહેવામાં આવતું હતું કે ભારતે કોવાક્સ કરાર ( covax agreement ) હેઠળ રસી અન્ય દેશોમાં મોકલવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય કરાર કર્યો છે. ટાઇમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાએ જયશંકરને ટાંકીને કહ્યું છે કે, ‘ઘણા દેશોએ ઓછી કિંમતે આ રસી આપવાની ફરજ પડી હતી. અમે અમારા પડોશીઓ વિશે પણ ચિંતિત હતા અને અમે નથી ઇચ્છતા કે (કોરોના) રોગચાળો આપણા ઘરના દરવાજાની બહાર પણ ફેલાય.
બુધવારે ઈન્ડિયા ઇન્ક ગ્રુપના અધ્યક્ષ અને સીઈઓ મનોજ લાડવા સાથેની વર્ચ્યુઅલ મુલાકાતમાં, જયશંકરે કહ્યું કે સરકારે કઈ પણ ઢીલું થવા દીધું નથી, પરંતુ હાલની પરિસ્થિતિ ત્યારે ઊભી થઈ છે જ્યારે લાગ્યું કે કોરોનાની પહેલી લહેર નિયંત્રણમાં છે. વિદેશ પ્રધાને કહ્યું, ‘ફેબ્રુઆરીના અંત સુધીમાં, દૈનિક 10 હજારથી ઓછા કેસ આવતા હતા. તેમાં હવે 38 ગણો વધારો થયો છે.
જયશંકરે વધતી કોરોના ચેપની વિશેષ ચેતવણીઓ વચ્ચે દેશમાં ચૂંટણી રેલીઓ અને ધાર્મિક મેળાવડાઓને મંજૂરી આપવાનો બચાવ પણ કર્યો હતો. લોકોના એકત્રીકરણના સવાલ પર, જયશંકર જવાબોમાં જ પ્રશ્નો પૂછે છે. તે કહે છે, ‘ધાર્મિક મેળાવડામાં સમસ્યા છે, પરંતુ લોકો એકઠા થઈ રહ્યા છે અને ધરણાં કરી રહ્યા છે, શું તે બરાબર છે? આવું ન થઈ શકે. ‘
જયશંકરે કહ્યું, ‘એ કહેવું સહેલું છે કે આપણે કોઈ પણ પ્રકારની મીટિંગની મંજૂરી ન આપવી જોઈએ. પરંતુ તે પણ યાદ રાખવું જોઈએ કે એક વર્ષ પહેલા કયા પગલા લેવામાં આવ્યા હતા?
જી -7 વાટાઘાટમાં ભાગ લેવા લંડન પહોંચેલા વિદેશ પ્રધાને કહ્યું, “લોકશાહી દેશમાં તમારી પાસે પસંદગીના ઘણા વિકલ્પો નથી.” કલ્પના કરો કે જો સરકારે કહ્યું હોત કે ચૂંટણીઓ યોજાશે નહીં, તો પછી વિચારો… આ અંગેની પ્રતિક્રિયા શું હશે! એક વર્ષ પહેલા અમે લોકડાઉન મૂક્યું, કારણ કે અમે આ રોગચાળા સાથે વ્યવહાર કરવામાં સમર્થ ન હતા. મેં ફ્રીડમ હાઉસનો રિપોર્ટ જોયો હતો કે આક્ષેપ કર્યો હતો કે સીએએ વિરોધી આંદોલનને સમાપ્ત કરવા માટે લોકડાઉન લાદવામાં આવ્યું હતું. ચૂંટણી પ્રક્રિયા રોકી શકાતી નથી.
કોરોના કટોકટીની વચ્ચે બગડેલી આરોગ્ય પ્રણાલી પર એસ જયશંકરે કહ્યું, ‘ચોક્કસ આરોગ્ય તંત્રનો પર્દાફાશ થયો છે.’ તેમણે કહ્યું, ‘તે ખૂબ જ સ્પષ્ટ છે કે 75 વર્ષમાં આપણે આરોગ્ય ક્ષેત્રે ઓછું રોકાણ કર્યું છે. આની અનુભૂતિ કરતાં વડા પ્રધાને આયુષ્માન ભારત યોજના શરૂ કરી, કારણ કે અમે એવી સ્થિતિમાં પહોંચી ગયા છીએ કે આપણે આપણા લોકોને ખાનગી ડોકટરોના હાથમાં રાખી શકતા નથી. તેમ છતાં તેઓ વધુ સારી રીતે કરી શકે છે. ભારતમાં ડોકટરો અને નર્સોની અછત છે, જે ખૂબ ચિંતાનો વિષય છે.
ભારતીય વિદેશ પ્રધાને કહ્યું, ‘મેડિકલ ઓક્સિજન ( medical oxygen) ની માંગ 1,000 મેટ્રિક ટનના વપરાશથી વધીને 7,500 થી 8000 થઈ છે અને તેને પૂર્ણ કરવાની જવાબદારી મારી છે. મેં આ માટે જમીન -આકાશને એક કર્યું છે. અમે ઉદ્યોગપતિઓને ઔદ્યોગિક ઓક્સિજનને તબીબી ઓક્સિજનમાં રૂપાંતરિત કરવા પ્રોત્સાહિત કર્યા છે. પીયુષ ગોયલ (કેન્દ્રીય ઉદ્યોગ પ્રધાન) ઓક્સિજન એક્સપ્રેસ ચલાવી રહ્યા છે. ભારતમાં ફક્ત 1200 ઓક્સિજન ટેન્કર હતા. નાઇટ્રોજન ટેન્કરોને ઓક્સિજન ટેન્કરમાં રૂપાંતરિત કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે અને વિદેશથી પણ ટેન્કર ખરીદવાના પ્રયાસો થઇ રહ્યા છે.
એસ જયશંકરે કહ્યું કે ભારતમાં રસી કંપનીઓએ ભારતની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા ઉત્પાદન વધારવાની યોજના ઘડી હતી, પરંતુ ત્યારબાદ ફેબ્રુઆરી અને માર્ચમાં સ્પષ્ટ થઈ ગયું કે કાચા માલની અછત છે. તેમણે કહ્યું, “માર્ચથી અમે વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા વિદેશથી કાચો માલ લાવવા પ્રયાસો કરી રહ્યા છીએ.”
