મેલબોર્ન: સમુદ્રમાં (Sea) સ્વિમિંગ કરતી વખતે, તમે ઘણીવાર માણસો પર શાર્કના (Shark) હુમલાના (Attack) અહેવાલો સાંભળ્યા હશે. ભવિષ્યમાં, એવું પણ બની શકે છે કે શાર્ક જમીન (Land) પર દોડીને તમારા પર હુમલો કરશે. આ ભવિષ્યની ઉત્ક્રાંતિ એટલે કે ટકાઉ વિકાસ હોઈ શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોની શોધમાં સામે આવ્યું છે કે આ શાર્ક જાણીજોઈને જમીન પર નથી ચાલી રહી, પરંતુ જમીન પર ચાલવું તેના માટે મજબૂરી બની ગયું છે. કલાઈમેન્ટ ચેન્જની (climate change) અસર માત્ર હવામાન પર જ નથી પડી રહી હવે આની અસરો સમુદ્રી જીવો પર પડી રહી છે. ચાલો જાણીએ આખરે આ ચોંકાવનારી ઘટના શું છે? શાર્ક શા માટે જમીન પર ચાલવાનું શરૂ કરે છે?
પોતાના અભ્યાસ માટે ફ્લોરિડા એટલાન્ટિક યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકો 3 મે, 2022 ના રોજ હંમેશની જેમ શાર્ક રેકોર્ડિંગ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ આ દરમિયાન તેણે કંઈક એવું જોયું કે જેના પર વિશ્વાસ ન થાય. તેણે શાર્કને ફરતી જોઈ, તે પણ તેની પાછળની ફિન્સની મદદથી. આ નજારો પણ ભયાનક છે, કારણ કે જો શાર્ક ચાલતા શીખી જાય તો ભવિષ્યમાં તે પાણીમાંથી બહાર આવીને જમીન પરના માણસો પર હુમલો કરી શકે છે.
ત્રણ ફૂટ લાંબી શાર્ક ચાલતી જોવા મળી હતી
સદનસીબે આ શાર્ક જે જમીન પર દોડે છે તે ગ્રેટ વ્હાઇટ શાર્ક ન હતી. તે નાની ઇપોલેટ શાર્ક હતી. ઇપોલેટ શાર્ક લગભગ 3 ફૂટ લાંબી હતી. તે સામાન્ય રીતે કોરલ રીફ્સ એટલે કે પરવાળાના પથ્થરોની આસપાસ તરતા જોવા મળે છે. પરંતુ મોટાભાગના ગ્રેટ બેરિયર રીફમાં જોવા મળે છે, જે ઓસ્ટ્રેલિયાના દક્ષિણમાં સ્થિત છે.
જમીન પર બે કલાક સુધી જીવતિ રહી શકે છે આ શાર્ક
આ શાર્ક માછલીઓ ક્યારેક ટૂંકા સમય માટે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO2) ની વધુ માત્રા મેળવે છે. એટલે કે ઓક્સિજનનું સ્તર ઓછું છે અને તાપમાન સતત વધી રહ્યું છે. પછી તેઓ બહારની તરફ જતા મોજા સાથે કિનારા તરફ આવે છે. તેઓ પોતાને અલગ કરે છે. જો ઓક્સિજનનો જથ્થો સંપૂર્ણપણે ખલાસ થઈ જાય તો પણ આ ઈપોલેટ શાર્ક પોતાને બે કલાક સુધી જીવિત રાખી શકે છે.
શાર્ક ફક્ત ખરાબ સ્થિતિમાં જ આગળ વધે છે
ઇપોલેટ શાર્ક, જ્યારે તેઓ ઓક્સિજનની અછત અનુભવે છે, ત્યારે પોતાને સ્વસ્થ રાખવા માટે જમીન અને પાણી બંને પર ઓક્સિજનની શોધમાં દોડે છે. તેના પાછળના ફિન્સની મદદથી તે ચાલી શકે છે. ઓક્સિજનની ઉણપ પૂરી થતાં જ તેઓ ફરીથી સ્વિમિંગ શરૂ કરે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ શાર્કની ચાલવાની રીતનો અભ્યાસ કર્યો. એવું જાણવા મળ્યું કે આ નવી શાર્ક જે જન્મે છે તે માછલીઓ દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. ચાલવા માટે શાર્કના શરીરની જાડાઈ, લંબાઈ, વજન વગેરેથી કોઈ ફરક પડતો નથી.
બચ્ચા શાર્કની જેમ ચાલવાની પેટર્ન
ચાલતી વખતે, તેની ગતિ, ફિનનું પરિભ્રમણ, શરીરના વળાંક, પૂંછડીના ધબકારા આ વર્તન બરાબર એ જ બની જાય છે જે રીતે બચ્ચા શાર્ક તરવાનું શીખે છે. Epaulette શાર્કની વિશેષતા એ છે કે તેઓ પાણીની અંદર અને બહાર બંને રીતે ચાલવામાં સક્ષમ છે. તે પત્થરો અને કોરલ રીફની મદદથી પાણીની નીચે પણ ચાલી શકે છે. આ કારણે, તેમના માટે ખોરાક શોધવાનું સરળ છે. વાતાવરણ, સંજોગો અને ખોરાકની અછત જેવું વાતાવરણ હોય તો પણ તેઓ આવી યુક્તિઓ વાપરે છે.
આ ક્લાઈમેટ ચેન્જના કારણે થઈ રહ્યું છે
ઇપોલેટ શાર્ક કેટલીકવાર પોતાને શિકાર થવાથી બચાવવા માટે તેમની હિલચાલ બદલી નાખે છે. તેમની આ યુક્તિ તેમને ખરાબ પર્યાવરણીય પરિસ્થિતિઓથી બચાવવામાં પણ મદદ કરે છે. ખાસ કરીને ક્લાઈમેટ ચેન્જને કારણે જે ફેરફારો થઈ રહ્યા છે. એ વાત સાચી છે કે આબોહવા પરિવર્તનને કારણે શાર્ક હવે ઝડપથી આગળ વધવાનું શીખી રહી છે. કારણ કે દરિયો ગરમ થઈ રહ્યો છે. તેમનામાં ઓક્સિજનનો અભાવ છે. જો ઓક્સિજનની અછત હોય, તો ઇપોલેટ શાર્ક ચાલીને તેના શરીરની 30 ગણી લંબાઈને આવરી લે છે. ભૂતકાળમાં પણ આનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે, પરંતુ આ પ્રકારનો નજારો પહેલીવાર જોવા મળ્યો છે. ઇપોલેટ શાર્કની હિલચાલ પરનો એક અભ્યાસ તાજેતરમાં જર્નલ ઇન્ટિગ્રેટિવ એન્ડ કોમ્પેરેટિવ બાયોલોજીમાં પ્રકાશિત થયો છે.
