વર્લ્ડ કપની શરૂઆત પહેલાં આયોજિત સત્તાવાર પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં એક પત્રકારે આ મહિલા ક્રિકેટરને એવું પૂછ્યું કે તેનો ફેવરિટ પુરુષ ક્રિકેટર કોણ છે? જવાબ સચિન, પોન્ટિંગ અથવા અન્ય કોઈ હોઈ શકત પણ અહીં આ મહિલા ક્રિકેટરે પત્રકારને સામો સવાલ કર્યો – શું તમે આ પ્રશ્ન ક્યારેય કોઈ પુરુષ ક્રિકેટરોને પૂછ્યો છે? શું તમે ક્યારેય પૂછ્યું છે કે તેની ફેવરિટ મહિલા ક્રિકેટર કોણ છે?
આ મહિલા ક્રિકેટર છે મિતાલી રાજ. ભારતીય મહિલા ક્રિકેટની કરોડરજ્જુ. છેલ્લા 23 વર્ષથી આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ રમી રહેલી મિતાલી રાજે 8 જૂન બુધવારના રોજ 39 વર્ષની ઉંમરે ક્રિકેટના તમામ ફોર્મેટમાંથી નિવૃત્તિ લીધી હતી. ટ્વિટર પર આ માહિતી શેર કરી અને લખ્યું – આટલા વર્ષોના પ્રેમ અને સમર્થન માટે તમારો આભાર. તમારા બધાના પ્રેમ સાથે હું મારી બીજી ઇનિંગની રાહ જોઈ રહી છું. મિતાલી નાની હતી ત્યારે તે તેના પિતા સાથે ક્રિકેટ એકેડમીમાં જતી હતી. પોતાના માટે નહીં, તેનો ભાઈ ત્યાં રમવાનું શીખતો હતો.
સમય પસાર કરવા માટે મિતાલી આસપાસ પડેલા બેટમાંથી એકને ઉપાડીને રમવાનું શરૂ કરી દેતી. પોતાના બાળપણના દિવસોને યાદ કરતા મિતાલી રાજે કહ્યું, ‘‘તે સમયે હું 8-9 વર્ષની હતી. મારા ભાઈના મિત્રો અને તેના ટ્રેનર્સે મને ખૂબ પ્રોત્સાહિત કરી. મને નેટમાં થોડા શોટ મારવાની પરવાનગી મળતી હતી. મારા પરિવારે મને ક્યારેય અભ્યાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા, નોકરી શોધવા અને લગ્ન કરવા જેવી બાબતો તરફ ધકેલી નથી. તેણે મને મારી રુચિ અનુસાર આગળ વધવા માટે સતત પ્રેરણા આપી છે.’’
એક પંક્તિ છે – ‘પઢોગે-લિખોગે બનોગે નવાબ, ખેલોગે – કુદોગે, બનોગે ખરાબ…’ આ ક્લિચ લાઇન ઘણા લોકો દ્વારા ખોટી સાબિત કરવામાં આવી છે. મિતાલી પણ તેમાં સામેલ છે! મિતાલીએ વાંચન અને લેખન કરતાં ક્રિકેટ પસંદ કર્યું અને જુઓ આજે નામ રોશન કર્યું છે. વર્ષ 2000. મિતાલીએ 12માની બોર્ડની પરીક્ષા આપી હતી. તે દરમિયાન આંતર-ઝોનલ ટુર્નામેન્ટો યોજાતી હતી. તે વોર્મ-અપ મેચ ન હતી, સિલેક્શન મેચ હતી. આ મેચના આધારે ન્યૂઝીલેન્ડમાં મહિલા વર્લ્ડ કપની ટીમ માટે પસંદગી થવાની હતી. મિતાલી કહે છે કે, તે સમયે તેના માતા-પિતાએ તેણીના જુસ્સાને ટેકો આપ્યો હતો. મિતાલીએ કહ્યું, ‘‘મને યાદ છે પાપાએ કહ્યું હતું કે – વર્લ્ડ કપ 4 વર્ષમાં 1 વાર યોજાય છે. બોર્ડની પરીક્ષા આવતા વર્ષે પણ આવશે. તેથી જ હું ન્યૂઝીલેન્ડની ટીમમાં પસંદ થઈ હતી. વર્લ્ડ કપમાં મારું પ્રદર્શન જોઈને 2 વર્ષમાં જ મને ટીમની વાઇસ કેપ્ટન બનાવવામાં આવી હતી.’’
એક પ્રસંગ જોઈએ. 2017, મહિલા વિશ્વ કપ. ભારત vs ઈંગ્લેન્ડ. ભારતના ઓપનર ક્રિઝ પર રમી રહ્યા હતા. પૂનમ રાઉત અને સ્મૃતિ મંધાના. તે મેચની એક તસવીર ટ્વિટર પર વાયરલ થઈ હતી. પેડ-અપ થયેલી ભારતની મહિલા ક્રિકેટ કેપ્ટન. તેણી પોતાનો નંબર આવે તેની રાહ જોતી બેઠી છે, તે એક પુસ્તક વાંચી રહી છે. તે પુસ્તક વાંચવામાં એટલી મગ્ન હતી જાણે તેણે જીવનનું કોઈ સત્ય શોધી લીધું હોય. કયું પુસ્તક? રૂમીની કવિતાઓનો અંગ્રેજી અનુવાદ.
આ પછી મિતાલી બેટિંગ કરવા ગઈ અને તે 71 રનની ઇનિંગ રમી. આ એક વર્લ્ડ રેકોર્ડ છે કારણ કે તે મિતાલીની સતત સાતમી ODI અડધી સદી હતી. અત્યાર સુધી આ રેકોર્ડ વિશ્વની કોઈ મહિલા બેટ્સમેનના નામે નહોતો. અગાઉ મિતાલીએ તેની છેલ્લી 6 વનડેમાં અણનમ 70, અણનમ 64, અણનમ 73, અણનમ 51, 54 અને અણનમ 62 રનની ઇનિંગ્સ રમી હતી. ભારતની ટીમનો સ્કોર 281/3 હતો. મેચ બાદ ઘણા લોકોએ આ તસવીરને રિ-ટ્વિટ કરી હતી અને મેચના એક દિવસ પછી મિતાલીએ પોતે એક વીડિયો ઈન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું કે તેને પુસ્તકો વાંચવાનો ખૂબ શોખ છે.
મિતાલી જ્યારે 10 વર્ષની હતી ત્યારે તેણે ક્રિકેટ રમવાનું શરૂ કર્યું હતું. જ્યારે તે 17 વર્ષની થઈ ત્યારે તે ભારતીય ટીમમાં સામેલ થઈ ગઈ હતી પરંતુ આ બધાની વચ્ચે એક જુસ્સો જે મિતાલીના મતે ક્રિકેટ અને પુસ્તકોથી ઉપર રહ્યો તે છે કથક. શાસ્ત્રીય નૃત્ય સ્વરૂપ કથક. તે આજે પણ પોતાને કથક ડાન્સર માને છે. પિતાના કહેવા પર ક્રિકેટ રમવાનું શરૂ કર્યું અને ભારતની ટીમમાં જોડાયા પછી 10 વર્ષ સુધી આ રમતને પિતાએ આપેલો આદેશ જ સમજવામાં આવ્યો. મિતાલીએ પોતે એક ઈન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું હતું કે, 2009ના વર્લ્ડ કપ સુધી તે ક્રિકેટને માત્ર એક જવાબદારી માની રહી હતી, પણ એ પછી જ ખબર પડી કે ક્રિકેટ પણ કારકિર્દી તરીકે રસપ્રદ વાત છે. આ વર્લ્ડ કપમાં પ્રથમ વખત ભારતીય મહિલા ટીમ ફાઇનલમાં પહોંચી હતી. કેપ્ટન મિતાલી રાજ હતી. જો કે ઓસ્ટ્રેલિયા સામે પરાજય થયો હતો.
