રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI ) એ તેની વધારાની રકમમાંથી 99,122 કરોડ રૂપિયા કેન્દ્ર સરકારને આપવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ રકમ જુલાઈ 2020 થી 31 માર્ચ 2021 સુધીના નવ મહિનાની છે. શુક્રવારે રિઝર્વ બેંકના સેન્ટ્રલ બોર્ડ ( CENTRAL BOARD) ની બેઠકમાં તેને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.આ રકમ જુલાઈ 2020 થી 31 માર્ચ 2021 સુધીના નવ મહિનાની છે. બોર્ડે નિર્ણય લીધો છે કે ઇમરજન્સી રિસ્ક બફર રિઝર્વ બેંક ( RESERVE BANK) માં 5.50% ટકા જાળવવામાં આવશે. જલાન સમિતિની ભલામણ મુજબ રિઝર્વ બેંકના 5.5 થી 6.5 ટકા પુસ્તકો ઇમરજન્સી ફંડ તરીકે રાખવા જોઈએ.
બોર્ડ મીટિંગમાં નિર્ણય
શુક્રવાર 21 મેના રોજ રિઝર્વ બેંકના બોર્ડની 589 મી બેઠકમાં આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. એક નિવેદનમાં આ નિર્ણય અંગે માહિતી આપતાં રિઝર્વ બેંકે કહ્યું હતું કે ‘રિઝર્વ બેંકનું હિસાબી વર્ષ એપ્રિલથી માર્ચમાં બદલાયું છે, અગાઉ તે જુલાઈથી જૂન હતું. તેથી બોર્ડે જુલાઈથી માર્ચ 2021 દરમિયાન નવ મહિનાના સંક્રમણ સમયગાળા દરમિયાન ભારતીય રિઝર્વ બેંકની કામગીરી અંગે ચર્ચા કરી હતી. આ સંક્રમણ દરમિયાન બોર્ડે રિઝર્વ બેંકના વાર્ષિક અહેવાલ અને ખાતાઓને મંજૂરી આપી દીધી છે. બોર્ડે કેન્દ્ર સરકારને રૂ. 99,122 કરોડના ટ્રાન્સફરને પણ મંજૂરી આપી દીધી છે.
વર્ષ 2019 માં 1.76 લાખ કરોડ આપ્યા હતા
નોંધનીય છે કે આ પહેલા રિઝર્વ બેંકે વર્ષ 2019 માં મોદી સરકારને 1.76 લાખ કરોડ રૂપિયા ટ્રાન્સફર કર્યા હતા. ત્યારે વિપક્ષ દ્વારા રિઝર્વ બેંકના નિર્ણયની આકરી ટીકા કરવામાં આવી હતી. બિમલ જાલાન સમિતિની ભલામણો મુજબ આ રકમ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવી હતી.
સરપ્લસ ફંડ શું છે
રિઝર્વ બેન્ક વર્ષ દરમિયાન જે સરપ્લસ ફંડ બનાવે છે, તે આખા ખર્ચમાં બાદ કર્યા પછી બાકી રહેલ રકમ, વગેરે તેનું સરપ્લસ ફંડ છે. તે એક પ્રકારનો નફો છે. હવે રિઝર્વ બેંકનો અસલી માલિક સરકાર છે, તેથી નિયમો અનુસાર રિઝર્વ બેંક આ નફાનો મોટો હિસ્સો સરકારને આપે છે અને તેનો એક ભાગ જોખમ સંચાલન હેઠળ રાખે છે.
સરકારને આપવાનું નક્કી કર્યું
રિઝર્વ બેંક દર વર્ષે તેની વધારાની રકમથી સરકારના ડિવિડન્ડ ચૂકવે છે. નોંધપાત્ર રીતે, ભારતીય રિઝર્વ બેંકની સ્થાપના વર્ષ 1934 માં કરવામાં આવી હતી અને તેનું સંચાલન ભારતીય રિઝર્વ બેંક એક્ટ 1934 દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ કાયદાના ચેપ્ટર 4 ની કલમના સેક્શન 47 માં જણાવાયું છે કે ‘રિઝર્વ બેંકના નફામાંથી જે પણ સરપ્લસ ફંડ બાકી રહેશે તે કેન્દ્ર સરકારને આપશે.
