નવી દિલ્હી: ચંદ્રની સપાટી પર ચંદ્રયાન-3ના સફળ ઉતરાણ બાદ હવે સૌની નજર સૂર્ય મિશન આદિત્ય એલ1 (આદિત્ય-એલ1) પર છે. તેનું કાઉન્ટડાઉન શરૂ થઈ ગયું છે. ISROનું આદિત્ય L1 મિશન શનિવારે સવારે 11.50 વાગ્યે શ્રી હરિકોટાના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ કરવામાં આવશે. આ માટે આજે બપોરે 12:10 કલાકે 23 કલાક 40 મિનિટનું કાઉન્ટડાઉન શરૂ થયું હતું. મતલબ કે આ મિશન લોન્ચ માટે તૈયાર છે. આ મિશન ISROના સૌથી વિશ્વસનીય રોકેટ પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ એટલે કે PSLV રોકેટ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવશે.
સૌપ્રથમ PSLV-C57 રોકેટ આદિત્ય L1 મિશનને પૃથ્વીની નજીક નીચલી પૃથ્વી ભ્રમણકક્ષામાં 235KM X 19500KM ની ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવશે, જ્યાંથી તેને સૂર્ય તરફ 1.5 મિલિયન કિલોમીટરની મુસાફરી પર મોકલવામાં આવશે. આ યાત્રા પૂર્ણ થવામાં લગભગ 4 મહિનાનો સમય લાગશે. આદિત્ય L1 મિશન પૃથ્વીથી 15 લાખ કિલોમીટર દૂર L1 પોઇન્ટ પર સ્થાપિત કરવામાં આવશે. હવે જ્યારે કાઉન્ટડાઉન શરૂ થઈ ગયું છે, ત્યારે રોકેટ આગામી 24 કલાકમાં રિફ્યુઅલિંગના ચાર તબક્કામાંથી પસાર થશે. આ પછી સેટેલાઇટની કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ, રોકેટ, રેન્જ અને ટ્રેકિંગ સ્ટેશનો સાથે સંબંધિત તમામ પરિમાણોની તપાસ કરવામાં આવશે, ત્યારબાદ આદિત્ય L1 મિશનને ઓટોમેટિક લોંચ સિક્વન્સ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવશે.
આ સૂર્યયાનનો હેતુ મિશન ‘આદિત્ય એલ1’ના નામ પરથી જાણીતો છે. સૂર્યનું નામ પણ આદિત્ય છે અને L1 નો અર્થ છે- લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1. ISRO અનુસાર L1 બિંદુનું અંતર પૃથ્વીથી લગભગ 1.5 મિલિયન (15 લાખ) કિલોમીટર છે. આદિત્ય-L1 ને L1 બિંદુની કોરોનલ ભ્રમણકક્ષામાં મૂકીને સૂર્યનો અભ્યાસ કરવામાં આવશે. પૃથ્વી, સૂર્ય અને ચંદ્ર સહિત આ સિસ્ટમમાં પાંચ લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ છે. તેઓનું નામ ઇટાલિયન-ફ્રેન્ચ ગણિતશાસ્ત્રી જોસેફ લુઇસ લેગ્રેન્જના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. આ એવા બિંદુઓ કહેવાય છે જ્યાં સૂર્ય અને પૃથ્વી જેવા બે મોટા શરીરના ગુરુત્વાકર્ષણના કારણે અવકાશમાં પાર્કિંગની જગ્યાઓ ઉપલબ્ધ હોય છે.
તેમજ આનો અર્થ એ થયો કે લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ પર સૂર્ય-પૃથ્વીનું ગુરુત્વાકર્ષણ એ રીતે સંતુલિત છે કે કોઈ વસ્તુ ત્યાં લાંબા સમય સુધી રહી શકે છે, તેથી જ આદિત્ય-L1ને લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1 પર સ્થાપિત કરવા માટે લોન્ચ કરવામાં આવશે, જ્યાંથી તે પ્રસ્થાપિત કરશે. આખો સમય સૂર્ય પર નજર રાખીને અભ્યાસ કરવા સક્ષમ બનો. આ સાથે સ્થાનિક પર્યાવરણ વિશે પણ માહિતી એકત્ર કરવામાં આવશે. ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર, આદિત્ય-એલ1 સૂર્યના વિવિધ સ્તરોનો અભ્યાસ કરવા માટે સાત પેલોડ વહન કરશે. અવકાશયાનમાં આ પેલોડ્સ ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક, પાર્ટિકલ અને મેગ્નેટિક ફિલ્ડ ડિટેક્ટરની મદદથી સૂર્યના સૌથી બહારના સ્તર ફોટોસ્ફિયર, ક્રોમોસ્ફિયર અને કોરોનાનો અભ્યાસ કરશે. ISRO મુજબ, સાત પેલોડમાંથી ચાર સૂર્યનો સીધો અભ્યાસ કરશે અને બાકીના ત્રણ L1 પર સ્થિત કણો અને ક્ષેત્રોનો અભ્યાસ કરશે. આ સાથે, આંતરગ્રહીય (ઇન્ટરપ્લેનેટરી) માધ્યમમાં સૌર ગતિશાસ્ત્રની પ્રસરણ અસરનો મહત્વપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ શક્ય બનશે.
