હિમાચલ પ્રદેશ: સ્વતંત્ર ભારતના (India) પ્રથમ મતદાર (Voter) શ્યામ સરન નેગીનું (Shyam Saran Negi) આજે સવારે નિધન થયું છે. હિમાચલ પ્રદેશના (Himachal Pradesh) કિન્નૌરના રહેવાસી નેગીની ઉંમર 106 વર્ષની હતી. તેમણે 2 નવેમ્બરે હિમાચલ પ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણી (Assembly Election) માટે તેમના પોસ્ટલ બેલેટ દ્વારા મતદાન (Voting) કર્યું હતું. ડીસી કિન્નર આબિદ હુસૈનનું કહેવું છે કે જિલ્લા વહીવટીતંત્ર સૌથી વૃદ્ધ મતદાતાના અંતિમ સંસ્કાર માટે વ્યવસ્થા કરી રહ્યું છે. તેમને સન્માનપૂર્વક વિદાય આપવાની તમામ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી રહી છે.
દેશના સૌથી વૃદ્ધ મતદાર શ્યામ સરન નેગી તાજેતરમાં રિટર્નિંગ ઓફિસરને 12-ડી ફોર્મ પરત કરીને ચર્ચામાં આવ્યા હતા. વાસ્તવમાં જૂના મતદારે ચૂંટણી પંચનું ફોર્મ એમ કહીને પરત કર્યું હતું કે તેઓ મતદાન મથક પર જઈને મતદાન કરશે. જો કે, આ દરમિયાન તેમની તબિયત અચાનક બગડતાં ચૂંટણી અધિકારીઓ તેમના કલ્પાના ઘરે ગયા હતા અને પોસ્ટલ વોટ મેળવ્યા હતા.
તમને જણાવી દઈએ કે હિમાચલ પ્રદેશમાં કુલ 68 વિધાનસભા સીટો માટે 12 નવેમ્બરે એક જ તબક્કામાં મતદાન થશે અને 8 ડિસેમ્બરે મતગણતરી કરવામાં આવશે. અગાઉ, 80 વર્ષથી વધુ વયના અને વિકલાંગ મતદારોની સુવિધા માટે પોસ્ટલ બેલેટ પેપર દ્વારા મતદાન કરવામાં આવે છે. પ્રથમ તબક્કામાં આ મતદાન 1 થી 3 નવેમ્બર દરમિયાન થયું હતું. દરમિયાન, 2 નવેમ્બરના રોજ, દેશના પ્રથમ મતદાર નેગીએ પોતાનો મત આપ્યો. ચૂંટણી અધિકારીઓએ 106 વર્ષના મતદારના ઘરે પોસ્ટલ બૂથ બનાવ્યું હતું અને તેમના માટે રેડ કાર્પેટ બિછાવી હતી. આ દરમિયાન જિલ્લા ચૂંટણી અધિકારી આબીદ હુસૈને વૃદ્ધ મતદારનું કેપ અને મફલર આપી સન્માન કર્યું હતું.
33 વખત મતદાન કર્યું
સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ મતદાર તરીકે જાણીતા નેગીને ભારતીય લોકશાહીના જીવંત દંતકથા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેમના લાંબા જીવનમાં, તેમણે 33 વખત મતદાન કર્યું. બેલેટ પેપરથી ઈવીએમમાં ફેરફાર પણ જોવા મળ્યો. આ વિધાનસભા માટે પણ તેઓ મતદાનના દિવસની આતુરતાપૂર્વક રાહ જોઈ રહ્યા હતા.
પ્રથમ મતદાન 1951 માં થયું હતું
1 જુલાઈ, 1917 ના રોજ કિન્નૌર જિલ્લાના તત્કાલિન ગામમાં ચિન્ની અને હવે કલ્પામાં જન્મેલા નેગી વારંવાર યાદ કરતા અને યાદ અપાવતા કે દેશે 1952માં સ્વતંત્ર ભારતની પ્રથમ ચૂંટણી માટે મતદાન કર્યું હતું, પરંતુ કિન્નૌર સહિત તત્કાલીન રાજ્ય પ્રણાલીમાં 25 ઓક્ટોબર, 1951ના રોજ હિમાલયના પર્વતીય વિસ્તારોમાં ઉચ્ચ મતદાન થયું હતું. કારણ કે ભારતના અન્ય ભાગોમાં ફેબ્રુઆરી-માર્ચ 1952માં મતદાન થવાનું હતું. કિન્નૌર જેવા ઉચ્ચ હિમવર્ષાવાળા સ્થળોએ, શિયાળા અને હિમવર્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને પહેલાથી જ મતદાન યોજવામાં આવ્યું હતું.
ઓક્ટોબર 1951માં, નેગીએ પ્રથમ વખત સંસદીય ચૂંટણીમાં પોતાનો મત આપ્યો. આ પછી, તેમણે એક પણ ચૂંટણીમાં તેમની ભાગીદારી છોડી ન હતી અને તેને સ્થગિત પણ કરી ન હતી. નેગી કહેતા હતા કે હું મારા વોટનું મહત્વ જાણું છું. જો શરીર સાથ ન આપતું હોય તો હું આત્મબળને કારણે મત આપવા જતો રહ્યો છું. આ વખતે પણ મતનો ઉપયોગ કરવાનો છે. તેમણે થોડા દિવસો પહેલા એવી આશંકા પણ વ્યક્ત કરી હતી કે આ ચૂંટણીમાં મારો આ છેલ્લો મત હોઈ શકે છે. પરંતુ તે અપેક્ષિત છે. હું મારા જીવનના અંતિમ તબક્કે તેને છોડવા માંગતો નથી.
શિક્ષક કલ્પાની શાળામાં હતા
નેગીને સ્પષ્ટપણે યાદ છે કે 1951માં તે સમયે તેઓ તેમના ગામની નજીક આવેલા ગામ મુરંગની શાળામાં ભણાવતા હતા. પરંતુ મતદારો તેમના ગામ કલ્પામાં હતા. તે સમયે કલ્પ ચિન્ની ગામ તરીકે જાણીતો હતો. તેણે વેદના સહન કરીને 9મા ધોરણ સુધી અભ્યાસ કર્યો. પરંતુ વૃદ્ધાવસ્થાના કારણે તેમને દસમામાં પ્રવેશ ન મળ્યો, ત્યારબાદ માસ્ટર શ્યામ સરન નેગીએ શરૂઆતમાં 1940 થી 1946 સુધી વન વિભાગમાં વનરક્ષક તરીકે નોકરી કરી. તે પછી તેઓ શિક્ષણ વિભાગમાં ગયા અને કલ્પ લોઅર મિડલ સ્કૂલમાં શિક્ષક બન્યા.
આ રીતે દેશના પ્રથમ મતદાર બન્યા
નેગીએ એકવાર કહ્યું, “હું મારા ગામની બાજુના ગામની શાળામાં ચૂંટણી કરાવવાની ફરજ પર હતો. પણ મારો મત મારા ગામ, કલ્પામાં હતો. હું આગલી રાત્રે મારા ઘરે આવ્યો હતો. સવારના 4 વાગ્યા હતા. જામી ગયેલી ઠંડી. ઊઠીને તૈયાર થઈ. સવારે 6 વાગે મારા મતદાન મથક પર પહોંચ્યો. ત્યારે ત્યાં કોઈ મતદાર ન હતો. હું મતદાન પક્ષના ત્યાં પહોંચે તેની રાહ જોતો હતો. જ્યારે તેઓ આવ્યા ત્યારે મેં તેમને વિનંતી કરી કે મને વહેલા મતદાન કરવા દો, કારણ કે તે પછી મારે પડોશના ગામ મુરંગ, 9 કિમી દૂર, ત્યાં ચૂંટણી કરાવવા જવાનું હતું.
તેઓ મારી મુશ્કેલી અને ઉત્સાહને સમજી ગયા હતા.તેથી તેઓએ મને નિર્ધારિત સમય કરતાં અડધો કલાક પહેલાં સાંજે 6.30 વાગ્યે મતદાન કરવાની મંજૂરી આપી હતી.આથી હું ચુંટણીનો ઉમેદવાર બન્યો. દેશનો પ્રથમ મતદાર..” ત્યારથી, નેગી એક પણ ચૂંટણી ચૂક્યા નથી. સંસદથી પંચાયત ચૂંટણી સુધી. બધામાં કોઈ નાગા શેર વિના. કૃપા કરીને જણાવો કે કલ્પા (કિન્નૌર જિલ્લો)માં તેમના મતદાન કેન્દ્ર પર લગભગ 900 મતદારો છે.
