The Latest
-
Columns
જેમણે આપણને આપણી ભાષામાં સપનાં જોતા શીખવ્યું
-
Vadodaraઝાડીઓમાં ફસાયેલા 150 કિલો વજન ધરાવતા 10.5 ફૂટના મહાકાય મગરનું રેસ્ક્યુ
-
Vadodaraવડોદરા : ફતેગંજ વિસ્તારમાં પીજીમાં રહેતા જમ્મુ કાશ્મીરના વિદ્યાર્થીનું શંકાસ્પદ મોત
-
NationalMP: ગ્વાલિયરમાં ભયાનક રોડ અકસ્માત, ફોર્ચ્યુનર અને ટ્રેક્ટર ટ્રોલી વચ્ચે ટક્કર થતાં 5 લોકોના મોત
-
Nationalસોનભદ્રમાં ખાણ ધસી પડતાં મોટી દુર્ઘટના: 3 મજૂરોના મૃતદેહ મળ્યા, 15 હજી દટાયેલા હોવાની આશંકા
-
Nationalદિલ્હી બ્લાસ્ટમાં મોટો ખુલાસો: લાલ કિલ્લા પાસેથી આર્મી-પોલીસ દ્વારા વપરાતાં 3 કારતૂસ મળી આવ્યા
-
Vadodaraવડોદરા : કોલ્ડ્રિંક્સમાં કેફી દ્રવ્ય ભેળવી પીવડાવ્યાં બાદ યુવતી પર યુવકે દુષ્કર્મ ગુજાર્યું
-
Vadodaraહાથીખાનામાં ઘણા વેપારીઓ ભેળસેળવાળી વસ્તુઓ વેચે છે, રેડ કરવાની જરૂર : યોગેશ પટેલ
-
Educationબજારમાં એનસીઈઆરટીના નકલી પુસ્તકોનું વેચાણ થતું હોવાની મળી ફરિયાદ
-
Vadodaraગુજરાતમાં બ્રહ્માકુમારીઝની હીરક જયંતિ, શાંતિ રથ અટલાદરા સેવા કેન્દ્ર ખાતે પહોંચ્યો
-
Entertainmentઝરીન ખાનની અસ્થિ વિસર્જન કરતા પુત્ર ઝાયેદ ખાન ખૂબ રડ્યો, પતિ સંજય ખાન પણ ભાવુક થયા
-
Vadodaraપ્રતાપનગર સ્ટેશન પર નોન-ઈન્ટરલોકિંગની કામગીરી પૂર્ણ, લાંબા અંતરની મેલ અને એક્સપ્રેસ ટ્રેનોનું સંચાલન શક્ય બનશે
-
Vadodaraએમએસયુની કોમર્સ ફેકલ્ટીમાં વિદ્યાર્થિનીના મોબાઈલની ચોરી થતાં સુરક્ષા સામે સવાલ
-
SURATબિહારના લોકોએ ગમછો લહેરાવી PM મોદીનું સુરત એરપોર્ટ પર ભવ્ય સ્વાગત કર્યું
-
Nationalઅલ ફલાહ યુનિવર્સિટી વિરુદ્ધ બે FIR દાખલ, આતંકવાદી લિંક્સ અંગે થયા મોટા ખુલાસા
-
SportsIPL સમિતિએ શનિવારે રીટેન્શન, રિલીઝ અને ટ્રેડ લિસ્ટ જાહેર કર્યું, જાણો કઈ ટીમમાંથી કોણ બહાર થયું
-
Nationalદિલ્હી કાર બ્લાસ્ટ: જમીનથી 40 ફૂટ નીચે મેટ્રો સ્ટેશન ધ્રુજી ઉઠ્યું
-
Halolહાલોલમાંથી વોન્ટેડ આતંકી ગુરુપ્રીત સિંઘ ઉર્ફ ગોપી બિલ્લાની ધરપકડ
-
SURATSIRમાં BLOની કામગીરી સામે કામરેજ તાલુકા પંચાયતના વિપક્ષના નેતાના ગંભીર આક્ષેપ
-
Sportsકોલકાતા ટેસ્ટઃ બીજા દિવસે ધડાધડ 15 વિકેટો પડી, ભારત મજબૂત સ્થિતિમાં
-
National“હું પરિવાર સાથે સંબંધો તોડી રહી છું…” લાલુપ્રસાદ યાદવની દીકરી રોહિણીની પોસ્ટથી હડકંપ
-
Nationalજપ્ત વિસ્ફોટકોના નમૂના લેતી વખતે શ્રીનગર પોલીસ સ્ટેશનમાં બલાસ્ટ: 9 ના મોત, તપાસના આદેશ
-
Entertainmentશાહરૂખ ખાનના નામે દુબઈમાં 4000 કરોડ રૂપિયાનો ટાવર બનાવવામાં આવી રહ્યો છે
-
Sportsશુભમન ગિલ કેમ રિટાયર્ડ હર્ટ થયો?, BCCIએ અપડેટ આપ્યું
-
National“મારી ઈચ્છા છે કે નીતિશ કુમાર મુખ્યમંત્રી બને…” ચિરાગ પાસવાને દિલની વાત કહી
-
SURATVIDEO: બંદૂક લઈ ત્રણ યુવકોના બાઈક પર સીનસપાટા, પોલીસે કાન પકડાવી માફી મંગાવી
-
SURATડેડિયાપાડામાં પીએમ મોદીનો ભવ્ય રોડ શો, અંત્રોલીમાં બુલેટ ટ્રેન સ્ટેશનની મુલાકાત લીધી
-
Gujaratભાવનગરમાં અરેરાટીપૂર્ણ ઘટનાઃ લગ્નના દિવસે જ દુલ્હાએ દુલ્હનની ક્રુર હત્યા કરી
-
Nadiadનડિયાદ મહાનગરપાલિકાની બહારની 4 દુકાનો તોડવાનું શરૂ કરાયુ
-
Nationalપૂર્વ કેન્દ્રીય મંત્રી આરકે સિંહને ભાજપે 6 વર્ષ માટે પાર્ટીમાંથી હાંકી કાઢ્યા
-
Sportsકોલકાતા ટેસ્ટમાં ભારતની પહેલી ઈનિંગ 189 રનમાં સમેટાઈ, કેપ્ટન ગિલ રિટાયર્ડ હર્ટ
નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર લગભગ એવી વ્યક્તિને મળતો હોય છે, જેને તે પુરસ્કાર મળવાનો છે, એવી કોઈએ કલ્પના પણ ન કરી હોય. નોર્વેજીયન નોબેલ સમિતિએ શુક્રવારે જેનું નામ બહુ ઓછાં લોકોએ સાંભળ્યું હોય તેવાં મારિયા કોરિના મચાડોને વેનેઝુએલામાં લોકશાહી અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપવા માટેના તેમના સંઘર્ષ માટે ૨૦૨૫નો નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એનાયત કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. આ સાથે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળવાની અમેરિકાના પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની આશા પર પાણી ફરી વળ્યું છે.
જો કે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર ન મળવા બદલ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે જરાય દુ:ખી થવાની જરૂર નથી, કારણ કે નોર્વેજિયન નોબેલ સમિતિએ મહાત્મા ગાંધી જેવા નેતાને પણ નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, પણ મધર ટેરેસા જેવાં બની બેઠેલાં સંતને ભારતમાં ખ્રિસ્તી ધર્મનો પ્રચાર કરવા બદલ નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળ્યો હતો. બરાક ઓબામા અમેરિકાના પ્રમુખ બન્યા પછી તેમણે એક પણ યુદ્ધ અટકાવ્યું ન હોવા છતાં તેમને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારની નવાજેશ કરવામાં આવી હતી. વર્ષ ૨૦૧૪નો નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર ભારતમાં પણ જેમને કોઈ ઓળખતું નહોતું તેવા કૈલાસ સત્યાર્થીને બાળ મજૂરી સામેની તેમની ઝુંબેશ બદલ આપવામાં આવ્યો હતો. આ જ વર્ષે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર પાકિસ્તાનની ૧૭ વર્ષની કન્યા યુસુફ મલાલાને પણ આપવામાં આવ્યો હતો, જેણે કન્યા શિક્ષણ માટે તાલિબાન સામે ઝીંક ઝીલી હતી.
આ વર્ષના પુરસ્કારે પહેલાંથી જ ભારે ઇંતજારી જગાવી હતી, કારણ કે અમેરિકાના પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ સતત આ પુરસ્કાર માટે લોબિંગ કરી રહ્યા હતા. તેઓ પોતાની જાતને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારના અગ્રણી દાવેદાર તરીકે પ્રમોટ કરતા હતા. તેમણે પોતે નોબેલ ઇનામ નક્કી કરતી નોર્વેજીયન કમિટિના અધિકારીઓને ફોન કર્યા હતા. ઇઝરાયલ, પાકિસ્તાન, અઝરબૈજાન, આર્મેનિયા, થાઇલેન્ડ અને કંબોડિયા સહિતના ઘણા દેશોએ ટ્રમ્પને નોમિનેટ કર્યા હોવાનું કહેવાય છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ ઘણા લાંબા સમયથી ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચેનાં યુદ્ધ સહિત આઠ યુદ્ધો અટકાવવાનો દાવો કરી ચૂક્યા છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પોતે વારંવાર નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે પોતાનો દાવો રજૂ કરી ચૂક્યા છે અને તેમણે અનેક પ્રદેશોમાં શાંતિ સ્થાપિત કરવાનો દાવો પણ કર્યો હતો.
નોર્વેજીયન નોબેલ સમિતિએ વેનેઝુએલાનાં વિપક્ષી નેતા મારિયા કોરિના માચાડોને વેનેઝુએલાના વિરોધ પક્ષોમાં એકતા લાવનાર વ્યક્તિ તરીકે માન્યતા આપી છે. ગંભીર ધમકીઓનો સામનો કરવાની અને છુપાઈ જવાની ફરજ પાડવામાં આવી હોવા છતાં તેમના અથાક પ્રયાસોને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે યોગ્ય માન્યાં છે. નોબેલ પુરસ્કારનો નિર્ણય કરતી સમિતિના અધ્યક્ષ જોર્ગેન વાટને ફ્રાઇડનેસે દમનકારી શાસન હેઠળ સ્વતંત્રતા માટે ઊભા રહેલા વ્યક્તિઓને ઓળખવાના મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. મારિયા કોરિના માચાડો ૨૦૧૧ માં વેનેઝુએલાની નેશનલ એસેમ્બલીમાં ચૂંટાયાં હતાં. તેમણે ૨૦૧૪ સુધી સેવા આપી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન તેઓ સરકારી તંત્રના દુરુપયોગ સામે તેમનાં મજબૂત વલણ માટે અને સરકારી ભ્રષ્ટાચારને ઉજાગર કરવાના તેમના પ્રયાસો માટે જાણીતાં થયાં હતાં.
૨૦૧૪ ના વેનેઝુએલાનાં વિરોધ પ્રદર્શનોમાં તેમની સંડોવણીને કારણે તેમને નેશનલ એસેમ્બલીમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યાં હતાં અને ત્યાર બાદ સરકાર દ્વારા તેમની સામે ફોજદારી તપાસ કરવામાં આવી હતી. ૨૦૨૩ની વિપક્ષી પ્રાથમિક ચૂંટણીઓમાં માચાડોએ ૯૨ ટકાથી વધુ મતો સાથે નિર્ણાયક વિજય મેળવ્યો હતો. જો કે, જૂન ૨૦૨૩માં વેનેઝુએલાની સરકાર દ્વારા તેમને ૨૦૨૪ની રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં ભાગ લેવા માટે ગેરલાયક ઠેરવવામાં આવ્યાં હતાં. નિરાશ થયા વિના માચાડોએ એડમુન્ડો ગોન્ઝાલેઝ ઉરુટિયાને સમર્થન આપ્યું હતું, જેમને સ્પર્ધા કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી અને જેમણે ૨૮ જુલાઈ, ૨૦૨૪ ના રોજ ૭૦ ટકા મત સાથે ચૂંટણી જીતી હતી.
નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારનો મૂળભૂત હેતુ દુનિયામાં યુદ્ધો અટકાવનારાં, શસ્ત્રો ઘટાડનારાં અને વિશ્વશાંતિની સ્થાપનામાં ફાળો આપનારાં લોકોને સન્માનિત કરવાનો છે, પણ વર્ષ ૨૦૦૫થી અત્યાર સુધીમાં આપવામાં આવેલા નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારની યાદી પર નજર નાખવામાં આવે તો ખ્યાલ આવશે કે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એક ચોક્કસ એજન્ડાના ભાગરૂપે જ આપવામાં આવે છે. ૨૦૦૫નો નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર ઇજિપ્તના મોહમ્મદ અલ બરડાઇને આપવામાં આવ્યો હતો, જેઓ અણુશસ્ત્રોનો ફેલાવો અટકાવની યુનોની સંસ્થા ઇન્ટરનેશનલ એટમિક એનર્જી એજન્સીના અધ્યક્ષ હતા.
૨૦૦૬નો નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર બાંગલા દેશની ગ્રામિણ બેંકના સ્થાપક મોહમ્મદ યુનુસને આપવામાં આવ્યો હતો, જેઓ હાલમાં બાંગલા દેશના વડા પ્રધાન છે. નવાઈની વાત એ છે કે ભારતના રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધીની જેમ બાંગલા દેશના રાષ્ટ્રપિતા તરીકે ઓળખાતા શેખ મુજીબુર રહેમાનને પણ નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે લાયક માનવામાં આવ્યા નહોતા, પણ બાંગલા દેશની આઝાદીમાં જેમનો કોઈ ફાળો નહોતો તેવા મોહમ્મદ યુનુસને નોબેલ માટે લાયક માનવામાં આવ્યા હતા, જેવી રીતે ભારતના કૈલાસ સત્યાર્થીને ગાંધીજી કરતાં પણ વધુ લાયક માનવામાં આવ્યા હતા. નોબેલ કમિટિ માટે મહાત્મા ગાંધી કરતાં પણ મધર ટેરેસા વધુ મહાન છે.
નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે પણ અરજી કરવી પડતી હોય છે અને લાગવગ લગાવવી પડતી હોય છે. ૨૦૨૫ના નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે કુલ ૩૩૮ ઉમેદવારોને નોમિનેટ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં ૨૪૪ વ્યક્તિઓ અને ૯૪ સંસ્થાઓનો સમાવેશ થતો હતો. ૨૦૨૪માં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારની રેસમાં પણ કુલ ૨૮૬ ઉમેદવારો હતા. આ ૩૩૮ ઉમેદવારોમાંથી મારિયા કોરિના માચાડોની પસંદગી કેમ કરવામાં આવી, તેનો જવાબ આપવા નોબેલ કમિટિ બંધાયેલી નથી. નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે આવેલાં નામાંકનોને ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે અને સમિતિના સભ્યોને ૫૦ વર્ષ સુધી તેમના નિર્ણયોની ચર્ચા કરવાની મનાઈ કરવામાં આવી છે. ફક્ત નામાંકનો આપનારાઓ જ તેમનાં નામો જાહેર કરવાનું પસંદ કરી શકે છે, જેવું ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કર્યું હતું.
ભૂતકાળમાં ઘણી જાણીતી હસ્તીઓનું નામાંકન થયું છે, પરંતુ તેમને ક્યારેય નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મળ્યો નથી. નોબેલ નોમિનેશન ડેટાબેઝમાં સૌથી વધુ શોધાયેલાં નામોમાં એડોલ્ફ હિટલર, મહાત્મા ગાંધી અને જોસેફ સ્ટાલિનનો સમાવેશ થાય છે. આ વ્યક્તિઓ ખૂબ જ અલગ કારણોસર નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે ચર્ચામાં હતા. હિટલરને ૧૯૩૯ માં વ્યંગાત્મક સંકેત તરીકે નામાંકિત કરવામાં આવ્યા હતા. ગાંધીજીને ૧૯૩૭ અને ૧૯૪૮ ની વચ્ચે ઘણી વખત નામાંકિત કરવામાં આવ્યા હતા પરંતુ ક્યારેય પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો ન હતો અને સ્ટાલિનને બીજા વિશ્વયુદ્ધના અંતમાં તેમની ભૂમિકા માટે ૧૯૪૫ અને ૧૯૪૮ માં નામાંકિત કરવામાં આવ્યા હતા.
૨૦૨૪ સુધીમાં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર ૧૪૨ વિજેતાઓને ૧૦૫ વખત એનાયત કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં ૧૧૧ વ્યક્તિઓ અને ૩૧ સંસ્થાઓનો સમાવેશ થાય છે. નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારના વ્યક્તિગત પ્રાપ્તકર્તાઓમાં, ૯૨ પુરુષો અને ૧૯ સ્ત્રીઓ છે. અત્યાર સુધીની સૌથી નાની ઉંમરની વિજેતા મલાલા યુસુફઝાઈ છે, જેને ૨૦૧૪ માં ૧૭ વર્ષની ઉંમરે આ પુરસ્કાર મળ્યો હતો, જ્યારે સૌથી મોટી ઉંમરની જોસેફ રોટબ્લાટ છે, જેમને પરમાણુ શસ્ત્રો સામેના તેમના કાર્ય માટે ૮૬ વર્ષની ઉંમરે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. સૌથી વધુ શાંતિ પુરસ્કારોનો રેકોર્ડ રેડ ક્રોસની આંતરરાષ્ટ્રીય સમિતિ પાસે છે, જેને ત્રણ વખત નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો છે.
ત્યાર બાદ યુનાઇટેડ નેશન્સ હાઇ કમિશનર ફોર રેફ્યુજીસ (UNHCR) ની ઓફિસનો ક્રમ આવે છે, જેણે બે વાર નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મેળવ્યો છે. ભૌગોલિક રીતે, યુરોપમાં વિજેતાઓનો સૌથી મોટો હિસ્સો ૪૫ ટકા છે, ત્યાર બાદ ઉત્તર અમેરિકા (૨૦ ટકા), એશિયા (૧૬ ટકા), આફ્રિકા (૯ ટકા) અને દક્ષિણ અમેરિકા (૩ ટકા) આવે છે. વધુમાં, સંયુક્ત રાષ્ટ્રનાં સંગઠનો નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર મેળવનારાઓમાં લગભગ ૭ ટકાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ જો શાંતિ માટેનો પુરસ્કાર મેળવવા માગતા હોય તો તેમણે નોર્વેની સમિતિને ભૂલી જવું જોઈએ અને પોતાના નામે નવો શાંતિ પુરસ્કાર શરૂ કરવો જોઈએ, જે તેમની મરજી મુજબ એનાયત કરવામાં આવતો હશે.
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.