શાળા (Shcool) ઓની ‘નવું સામાન્ય’ પરિવર્તન એ ઓનલાઇન વર્ગખંડો છે. 2020 ની શરૂઆત સુધી, મોબાઇલ ફોન (Mobile phone) , કમ્પ્યુટર (Computer) અને અન્ય ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણો (Electronic devices) ને શિક્ષણલક્ષી માનવામાં આવતા ન હતા, અને મોટાભાગે ભારતના શિક્ષણ ક્ષેત્રમાંથી ગુમ થયા હતા. રોગચાળા દરમિયાન, શિક્ષણ ક્ષેત્રે અવરોધ વિના વિદ્યાર્થીઓને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ (Quality education) પ્રદાન કરવા માટે ગેજેટ્સ પર આધાર રાખવાની ફરજ પાડવામાં આવી છે. કોઈ પણ દિવસમાં 6 કલાક સતત LCD સ્ક્રીન પર અભ્યાસ કરીને કંટાળી શકે છે, આવી રીતે, ઘરે અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓ પણ તેમના વર્ગખંડની આનંદ સાથે અભ્યાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકે છે તે રીત પર ચર્ચા થવી જોઈએ.
ઓનલાઇન મોર્નિંગ એસેમ્બલી (Online Morning Assembly)
સવારની એસેમ્બલીમાં, શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ સવારે નાની પ્રાર્થનાઓ અને ‘દિવસનો વિચાર (The idea of the day)‘ ગાતા હોય છે, જે કોઈપણ દિવસ શરૂ કરવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. વર્ગો ઓનલાઇન કરવામાં આવ્યા છે, આનો અર્થ એ નથી કે સવારની એસેમ્બલી ઓનલાઇન (Online) ન હોઈ શકે! તે જ નિયમિતતા હજી પણ દરેક વર્ગ સ્તરે ફરીથી થઈ શકે છે, જે પણ શિક્ષક પ્રથમ વર્ગ લે છે, તે સવારેની પ્રાર્થનાથી પ્રારંભ કરી શકે છે. તેઓ ‘થોટ ઓફ ધ ડે નું વર્ણન કરશે તે માટેની જવાબદારી લઈ શકે છે અને વિદ્યાર્થીને તેઓએ જે શીખ્યું છે તે વર્ગ, ચિત્ર અથવા કવિતા સાથે શેર કરવાની જવાબદારી પણ આપી શકે છે અને તેણે બનાવેલું કંઈપણ રચનાત્મક છે.
ઇન્ટરેક્ટિવ ડિજિટલ ક્વિઝ (Interactive digital quiz)
વર્ગખંડમાં બાળકોની રુચિ જાળવવાનો ઓનલાઇન ક્વિઝ (Online quiz) શ્રેષ્ઠ માર્ગ હોઈ શકે છે. તેમને શીખવવાનું આ એક પ્રામાણિક અને સ્પર્ધાત્મક માધ્યમ હોઈ શકે છે. આવા ક્વિઝ ત્રણથી ચાર પ્રશ્નોના હોઈ શકે છે, જેનો જવાબ ચેટ વિકલ્પમાં આપી શકાય છે. ક્વિઝ વર્ગના મધ્યમાં પણ ઉમેરી શકાય છે, જેમ કે – ત્રણ પ્રશ્નોના જવાબ આપો અથવા પ્રકરણના અંતે, તેને સમાપ્ત કરવા પર શીખવવામાં આવતા મુદ્દાથી સંબંધિત ત્રણ પ્રશ્નો વગેરે. ક્યાં તો શિક્ષક તેને શ્રેષ્ઠ કાર્ય નો એવોર્ડ આપી શકે અથવા તો તે તેની સિદ્ધિ વિશે તેના માતાપિતાને કહી શકે.
પ્રવૃત્તિ આધારિત શિક્ષણ
હવે વિદ્યાર્થીઓ ઘરોમાં છે, તેઓને આવી ઘણી પ્રવૃત્તિઓમાં શામેલ કરી શકાય છે કે તેઓને કંઈક શીખવા મળશે. વિદ્યાર્થીઓને કંટાળો ન આવે તે માટે પાવર પોઇન્ટ સ્લાઇડ્સ અને ક્વિઝ એ શ્રેષ્ઠ રસ્તો છે, સિવાય કે નાના વિદ્યાર્થીઓ ચોક્કસપણે શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ પસંદ કરે છે. સરળ પ્રવૃત્તિઓ હોઈ શકે છે – આકારોના વાસ્તવિક જીવનના ઉદાહરણો શોધવા, જેમાં આગ વિના રસોઈ બનવાની રીતો, સવાલોના જવાબો તરીકે આર્ટ અને હસ્તકલાનો ઉપયોગ કરવા ઉપરાંત. વિદ્યાર્થીઓને સર્જનાત્મક બનવાની અને તેમની શક્તિમાં વધારો કરવાની તક પણ મળશે.
ઓનલાઇન હોબી વર્ગો (Hobby classes online)
આ દિવસોમાં, કોવિડ 19 (Covid-19)ના ડરને કારણે, બાળકો વિરામ માટે બહાર જઇ શકતા નથી. તેના બદલે, તેમના શોખ વિકસાવવા માટે તમામ પ્રકારના ઓન લાઇન સ્રોતોની મદદ લઈ શકાય છે. આ અંતર્ગત યોગ, નૃત્ય, સંગીત, રસોઈ, રસોડું બાગકામ (Yoga, dancing, music, cooking, kitchen gardening) વગેરે પ્રવૃત્તિઓ ઓનલાઇન શીખવી શકાય છે. આને બધી આવશ્યક પ્રવૃત્તિઓમાં શામેલ કરી શકાશે નહીં, પરંતુ વિદ્યાર્થીઓને તાજગી અનુભવવાનો આ એક સારો માર્ગ છે. આમાંની કેટલીક પ્રવૃત્તિઓમાં માતા-પિતાની સાથે શામેલ હોઈ શકે છે, આ તેમને સાથે સમય વિતાવવા માટે પણ સમય આપે છે.
વર્ગો દરમિયાન શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ
હા, તે શક્ય છે. કે સ્ક્રીન જોવાનો સમય સતત વધારવાથી આંખો પર ખરાબ અસર પડે છે. શિક્ષકોએ થોડી મિનિટોનો વિરામ પણ લેવો જોઈએ અને તેમને આંખના સ્નાયુઓની કસરત માટે તાલીમ આપવી જોઈએ. તે ખૂબ જ સરળ અને અસરકારક કસરત છે. સામાન્ય વર્ગખંડમાં જ્યાં તમે 30-40 બાળકોને શારીરિક પ્રવૃત્તિમાં જોડાઈ શકતા નથી, તે ઓનલાઇન વર્ગખંડમાં થઈ શકે છે. ક્લાસમાં ઘણી શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ શામેલ થઈ શકે છે, જેમ કે નજીકના ઓરડામાં ઝડપથી દોડવું અને એક પરિવારના સભ્યને ગળે લગાવી, તે જ જગ્યાએ પાંચ વખત કૂદકો લગાવવો.
