જમ્મુ-કાશ્મીર: રાહુલ ગાંધીના (Rahul Gandhi) નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રાનો (Bharat Jodo Yatra) આજે છેલ્લો દિવસ છે. કોંગ્રેસ (Congress) અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગે સોમવારે શ્રીનગરમાં (Srinagar) કોંગ્રેસ કાર્યાલયમાં રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવી યાત્રાનું સમાપન કર્યું હતું. શ્રીનગરમાં ભારે હિમવર્ષાના થઈ રહી છે. ભારે હિમવર્ષમાં કોંગ્રેસ નેતા રાહુલ ગાંધી દેશનું સંબોધન કરી રહ્યા છે. રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે અહીંના લોકોએ મને ખૂબ પ્રેમ આપ્યો છે.
ભારત જોડો યાત્રાના સમાપન બાદ રાહુલ ગાંધી શ્રીનગરના શેર-એ-કાશ્મીર સ્ટેડિયમમાં સભા સંબોધી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે હું ગાંધીજી પાસેથી શીખ્યો છું, કે જો તમારે જીવવું હોય તો નિડરતાથી જીવો. હું અહીં ચાર દિવસ આમ જ ફર્યો, આગળ તેમણે કહ્યું કે મારી ટી-શર્ટનો રંગ બદલો, તેને લાલ કરો. પણ મેં જે વિચાર્યું તે થયું. જમ્મુ-કાશ્મીરના લોકોએ મને હેન્ડ ગ્રેનેડ આપ્યા નથી, તેઓએ મને ખુલ્લા દિલથી પ્રેમ આપ્યો છે. પ્રેમ તેમજ આંસુઓ સાથે મને આવકાર આપ્યો છે. રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે બીજેપીનો કોઈ નેતા ચાર દિવસની જેમ પગપાળા પ્રવાસ કરી શકે નહીં. આ એટલા માટે નથી કે જમ્મુ-કાશ્મીરના લોકો તેને ચાલવા નહીં દે, પરંતુ એટલા માટે કે ભાજપના લોકો ડરે છે.
હું રોજ 8-10 કિલોમીટર દોડું છું – રાહુલ
રાહુલે કહ્યું, તે ઘણા વર્ષોથી દરરોજ 8-10 કિલોમીટર દોડે છે. આવી સ્થિતિમાં તેમને લાગ્યું કે કન્યાકુમારીથી કાશ્મીર સુધી ચાલવું એટલું મુશ્કેલ નહીં હોય. આ યાત્રા સરળ રહેશે. તેણે કહ્યું કે થોડો ઘમંડ આવ્યો હતો. રાહુલે કહ્યું, બાળપણમાં ફૂટબોલ દરમિયાન મને ઘૂંટણમાં ઈજા થઈ હતી. જ્યારે કન્યાકુમારીથી યાત્રા શરૂ થઈ ત્યારે ઘૂંટણમાં દુખાવો થતો હતો, પરંતુ બાદમાં કાશ્મીર આવતાં આ દર્દનો અંત આવ્યો.
રાહુલે કહ્યું- હું હિંસાનું દર્દ સમજું છું
રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે જે લોકો હિંસા કરાવે છે, તેઓ આ દર્દને સમજી શકતા નથી. હું આ પીડા સમજું છું. આ દર્દને મેં ઘણી વાર જોયું અને અનુભવ્યું છે. વડાપ્રધાન મોદી અને અમિત શાહ સમજી શકતા નથી કે પુલવામા હુમલામાં શહીદ થયેલા લોકોના પરિવારજનોનું શું થયું. હું સમજી શકું છું રાહુલ ગાંધીએ જણાવ્યું કે જ્યારે તેઓ અમેરિકામાં હતા ત્યારે તેમને એક ફોન આવ્યો અને કહેવામાં આવ્યું કે તેમના પિતાની હત્યા કરવામાં આવી છે. હું ઈચ્છું છું કે જવાનના ઘરે આવા ફોન કોલ્સ બંધ થાય.
રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું, મારા પર હુમલો કરનારા આ લોકો પાસેથી હું શીખું છું. હું તેમનો આભાર માનું છું. મને તેમના શબ્દોનું ખરાબ નથી લાગતું. રાહુલે કહ્યું કે, આપણે દેશને વિભાજીત કરનારી વિચારધારા સામે ઉભા રહેવું પડશે. પરંતુ ધિક્કાર સાથે નહીં પરંતુ પ્રેમ સાથે ઉભા રહો. અમે માત્ર તે વિચારધારાને હરાવીશું નહીં, પરંતુ તેમની છાતીમાંથી નફરતભરી વિચારધારાને પણ કાઢી નાખીશું.
રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે, પ્રિયંકા ગાંધી મારા પહેલા મંચ પર આવ્યા હતા. તેણે એવી વાત કરી કે મારી આંખમાં આંસુ આવી ગયા. વાસ્તવમાં પ્રિયંકા ગાંધીએ જનસભાને સંબોધિત કરતા કહ્યું હતું કે કાશ્મીર પહોંચતા પહેલા રાહુલ ગાંધીએ તેમને અને સોનિયા ગાંધીને ફોન કરીને કહ્યું હતું કે તેઓ અજીબ અનુભવી રહ્યા છે. તેઓ તેમના ઘરે જતા હોય તેવું અનુભવે છે. જ્યારે તે કાશ્મીરના લોકોને મળે છે ત્યારે તેની આંખોમાં આંસુ આવે છે, છાતીમાં દુખાવો થાય છે.
સોમવારે શ્રીનગરમાં ભારે હિમવર્ષા થઈ હતી. આ દરમિયાન રસપ્રદ નજારો જોવા મળ્યો હતો. ધ્વજવંદન બાદ રાહુલ ગાંધી અલગ જ અંદાજમાં જોવા મળ્યા હતા. શ્રીનગરમાં હિમવર્ષા વચ્ચે ભાઈ રાહુલ ગાંધી અને બહેન પ્રિયંકા ગાંધી બરફની મજા માણતા જોવા મળ્યા હતા. બંને એકબીજા પર બરફ ફેંકતા નજરે પડ્યા હતા. તેઓની કેટલીક તસવીરો વાયરલ થઈ રહી છે.
રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રાનો આજે છેલ્લો દિવસ છે. આ દરમિયાન તેઓ ભારત જોડો યાત્રા સ્મારકનું અનાવરણ પણ કરશે. ત્યાર બાદ એસકે સ્ટેડિયમમાં એક જાહેર સભાનું આયોજન પણ કરવામાં આવ્યું છે, જેના માટે કોંગ્રેસ દ્વારા લગભગ બે ડઝન વિપક્ષી રાજકીય પક્ષોને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે. પરંતુ વિપક્ષ આ જાહેર સભામાં આવશે કે કેમ તેના પર હજી પણ સસ્પેન્સ યથાવત છે. મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ ગૃહમંત્રી અમિત શાહને પત્ર લખીને બેઠક માટે યોગ્ય સુરક્ષા વ્યવસ્થાની માંગ કરી છે.
શું ભારત જોડો યાત્રા વિપક્ષને એક કરી શકશે?
રાહુલ ગાંધી સતત કહી રહ્યા છે કે ભારત જોડો યાત્રા દેશને એક કરવાની છે. આવી સ્થિતિમાં યાત્રાના અંતિમ દિવસે તેઓ કેટલા પક્ષોના નેતાઓને કોંગ્રેસના મંચ પર લાવવામાં સફળ થશે તે જોવું રસપ્રદ રહેશે. કોંગ્રેસે નેશનલ કોન્ફરન્સ તરફથી ફારુક અને ઓમર અબ્દુલ્લા, આરજેડી તરફથી તેજસ્વી અને લાલુ યાદવને આમંત્રણ આપ્યું છે. સાથે જ કોંગ્રેસે શરદ યાદવને પણ અલગથી આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે.
કોંગ્રેસે ટીએમસી, જેડીયુ, શિવસેના, ટીડીપી, નેશનલ કોન્ફરન્સને આમંત્રણ આપ્યું છે. આ ઉપરાંત કોંગ્રેસે SP, BSP, DMK, CPI, CPM, ઝારખંડ મુક્તિ મોરચા, રાષ્ટ્રીય લોક સમતા પાર્ટી, હિન્દુસ્તાન અવમ મોરચા, PDP, NCP, MDMK, વિદુથલાઈ ચિરુથાઈગલ કાચી પાર્ટી (vCK), IUML, KSM, RSPને આમંત્રણ મોકલવામાં આવ્યું છે.
કયા પક્ષો સામેલ થશે?
મળતી માહિતી અનુસાર ભારત જોડો યાત્રાના સમાપનમાં DMK, નેશનલ કોન્ફરન્સ, PDP, VCK, IUML, કેરળ કોંગ્રેસ, RSP, JMM, CPIના નેતાઓ સામેલ થશે. બસપા સાંસદ શ્યામ સિંહ યાદવ પણ તેમાં ભાગ લેશે. જો કે, તેમણે કહ્યું કે તે ખાનગી રીતે હાજરી આપી રહ્યા છે. બીજી તરફ જેડીયુ, આરજેડીના નેતાઓ આ યાત્રામાં ભાગ લેશે નહીં. આ પાછળનું કારણ બંને પક્ષો દ્વારા જાહેર કરવામાં આવ્યું નથી. આ સિવાય CPM, TMC, SP, NCPના નેતાઓ પણ યાત્રામાં ભાગ લેશે નહીં.
યાત્રા દરમિયાન આ પક્ષો દૂર રહ્યા
રાહુલ ગાંધીની યાત્રા 12 રાજ્યો અને 2 કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી પસાર થઈ હતી. અમુક પક્ષોને બાદ કરતાં અત્યાર સુધી મોટા ભાગના પક્ષો આ યાત્રાથી દૂર રહ્યા છે. રાહુલ ગાંધીની તમિલનાડુ મુલાકાતને સહયોગી ડીએમકેના નેતા સ્ટાલિને સમર્થન આપ્યું હતું. તેઓ યાત્રામાં જોડાયા હતા. આ સિવાય મહારાષ્ટ્રની શિવસેના અને એનસીપીએ પણ રાહુલ ગાંધીની મુલાકાતમાં ભાગ લીધો હતો. જો કે રાહુલ ગાંધીને ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારમાં વિરોધ પક્ષોના નેતાઓનું સમર્થન મળ્યું ન હતું. જોકે કેટલાક વિપક્ષી નેતાઓએ ભારત જોડો યાત્રાને ટેકો આપ્યો હતો, પરંતુ તેઓએ સીધો ભાગ લીધો ન હતો. જમ્મુ-કાશ્મીરમાં પીડીપીના નેતા મહેબૂબા મુફ્તી અને નેશનલ કોન્ફરન્સના નેતાઓ ફારૂક અને ઓમર અબ્દુલ્લાએ પણ હાજરી આપી હતી.
રાહુલે લાલ ચોકમાં તિરંગો ફરકાવ્યો હતો
રાહુલ ગાંધીના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રા સોમવાર, 30 જાન્યુઆરીએ સમાપ્ત થઈ રહી છે. તમિલનાડુના કન્યાકુમારીથી શરૂ થયેલી આ યાત્રા 145 દિવસમાં લગભગ 4080 કિલોમીટરનું અંતર કાપીને 12 રાજ્યો અને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી પસાર થઈને જમ્મુ અને કાશ્મીરની રાજધાની શ્રીનગર પહોંચી હતી. જ્યાં રાહુલ ગાંધીએ રવિવારે ઐતિહાસિક લાલ ચોકમાં તિરંગો લહેરાવ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે ભારતને આપેલું વચન પૂરું થયું છે. તેમણે આ યાત્રાને તેમના જીવનનો સૌથી ઊંડો અને સુંદર અનુભવ ગણાવ્યો હતો.
યાત્રાને લઈને રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે તેઓ લાખો લોકોને મળ્યા, તેમની સાથે વાત કરી. તમારી સમક્ષ આ અનુભવનું વર્ણન કરવા માટે મારી પાસે શબ્દો નથી. આ મુલાકાતનો હેતુ દેશને એક કરવાનો હતો. આ યાત્રા દેશભરમાં ફેલાયેલી હિંસા અને નફરત વિરુદ્ધ હતી. અમને લોકોનો સારો પ્રતિસાદ મળ્યો છે. ભારતના લોકોની સ્થિતિસ્થાપકતા, તેમની શક્તિ આપણે જાતે જ જોઈ લીધી.
145 દિવસના યાત્રામાં 12 જાહેર સભાઓ
રાહુલ ગાંધીએ 12 જાહેર સભાઓ 100થી વધુ સભાઓ, 13 પ્રેસ કોન્ફરન્સને સંબોધી હતી. આ યાત્રા તામિલનાડુ, કેરળ, કર્ણાટક, તેલંગાણા, આંધ્રપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન, હરિયાણા, દિલ્હી, ઉત્તર પ્રદેશ, પંજાબ, હિમાચલ પ્રદેશ અને જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી પસાર થઈ હતી. હવે સોમવારે કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગે શ્રીનગરમાં કોંગ્રેસના મુખ્યાલયમાં રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવશે અને ભારત જોડો યાત્રા સ્મારકનું અનાવરણ કરશે. આ સાથે જ આજે યાત્રાનો અંત આવશે.
