નવી દિલ્હી: ચંદ્રયાન-3નું (Chandrayaan-3) ચંદ્ર પર સફળ લેન્ડિંગ, આદિત્ય-એલ1નું સફળ પ્રક્ષેપણ, ગગનયાનના સફળ પ્રક્ષેપણ પછી ઇસરો (ISRO) હવે નવા પ્રક્ષેપણની તૈયારી કરી રહ્યું છે. સંભવતઃ એક્સ-રે પોલારિમીટર સેટેલાઇટ એટલે કે XPoSAT મિશન 25 ડિસેમ્બર અથવા તેની આસપાસ લોન્ચ થઈ શકે છે. આ માટે પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ (PSLV) રોકેટનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.
XPoSAT અવકાશમાં થતા રેડિયેશનનો અભ્યાસ કરશે. તેમના સ્ત્રોતોની તસવીરો લેશે. તેમાં લગાવવામાં આવેલ ટેલિસ્કોપ રમન રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું છે. આ ઉપગ્રહ બ્રહ્માંડના 50 તેજસ્વી સ્ત્રોતોનો અભ્યાસ કરશે. જેમ કે- પલ્સર, બ્લેક હોલ એક્સ-રે બાઈનરી, એક્ટિવ ગેલેક્ટીક ન્યુક્લી, નોન-થર્મલ સુપરનોવા. આ ઉપગ્રહને 500 થી 700 કિલોમીટરની ઉંચાઈએ પૃથ્વીની નીચેની ભ્રમણકક્ષા એટલે કે લોઅર અર્થ ઓર્બિટમાં તૈનાત કરવામાં આવશે. આ મિશન ISRO દ્વારા વર્ષ 2017માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ મિશનનો ખર્ચ 9.50 કરોડ રૂપિયા છે. આ ઉપગ્રહમાં બે પેલોડ છે. પ્રથમ – POLIX અને બીજું – XSPECT.
પોલિક્સ આ ઉપગ્રહનો મુખ્ય પેલોડ છે. તે રમન સંશોધન સંસ્થા અને યુઆર રાવ સેટેલાઇટ સેન્ટર દ્વારા સંયુક્ત રીતે બનાવવામાં આવ્યું છે. 126 કિલો વજનનું આ સાધન અવકાશમાં રહેલા સ્ત્રોતોના ચુંબકીય ક્ષેત્ર, રેડિયેશન, ઇલેક્ટ્રોન વગેરેનો અભ્યાસ કરશે. તે 8-30 keV રેન્જના એનર્જી બેન્ડનો અભ્યાસ કરશે. પોલિક્સ અવકાશમાં 50 સૌથી તેજસ્વી પદાર્થોમાંથી 40નો અભ્યાસ કરશે.
XSPECT એટલે એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી અને સમય. તે 0.8-15 keV રેન્જના એનર્જી બેન્ડનો અભ્યાસ કરશે. એટલે કે તે પોલિક્સની શ્રેણી કરતાં નીચા ઉર્જા બેન્ડનો અભ્યાસ કરશે. તે પલ્સર, બ્લેક હોલ બાઈનરી, લો-મેગ્નેટિક ફિલ્ડ ન્યુટ્રોન સ્ટાર્સ, મેગ્નેટર્સ વગેરેનો અભ્યાસ કરશે.
XPoSAT સેટેલાઈટનું કુલ વજન 480 કિગ્રા છે. જેમાં પ્રત્યેક 144 કિગ્રાના બે પેલોડ છે. 25મી ડિસેમ્બરે લોન્ચ થવાની સંભાવના છે. તેને પીએસએલવી રોકેટ દ્વારા શ્રીહરિકોટામાં સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરના પ્રથમ લોન્ચ પેડથી લોન્ચ કરવામાં આવશે. અત્યાર સુધીમાં પીએસએલવી રોકેટની 59 ફ્લાઈટ્સ થઈ ચૂકી છે. તેમાંથી માત્ર બે લોન્ચ નિષ્ફળ ગયા છે.
