સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે એક ઐતિહાસિક ચુકાદામાં એક ખ્રિસ્તી સૈન્ય અધિકારીની બરતરફીને સમર્થન આપ્યું. ખ્રિસ્તી સેમ્યુઅલ કમલેશને તેમની રેજિમેન્ટની સાપ્તાહિક ધાર્મિક પરેડમાં ભાગ લેવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, જેના કારણે તેમને બરતરફ કરવામાં આવ્યા હતા. તેમણે દિલ્હી હાઈકોર્ટના નિર્ણયને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો, જેને ચીફ જસ્ટિસ ઓફ ઈન્ડિયા (CJI) સૂર્યકાંતની આગેવાની હેઠળની બેન્ચ દ્વારા ફગાવી દેવામાં આવ્યો હતો.
‘ધાર્મિક ઘમંડ એટલો મહાન છે કે…’
રિપોર્ટ અનુસાર, મુખ્ય ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંત અને ન્યાયાધીશ જોયમાલા બાગચીની બનેલી બેન્ચે આર્મી ઓફિસરની અરજી ફગાવી દીધી હતી, જેમાં દિલ્હી હાઈકોર્ટના તેમને બરતરફ કરવાના આદેશને માન્ય રાખવામાં આવ્યો હતો. સીજેઆઈ સૂર્યકાંતની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે અરજદાર સેમ્યુઅલ કમલેસનને કહ્યું હતું કે, “તમે તમારા પોતાના સૈનિકોની લાગણીઓનો આદર કરવામાં નિષ્ફળ ગયા છો. તમારો ધાર્મિક અહંકાર એટલો ઊંડો છે કે તમને બીજાઓ પ્રત્યે કોઈ માન નથી.”
‘ભારતીય સેના એક ધર્મનિરપેક્ષ સંસ્થા છે’
ખ્રિસ્તી અધિકારીએ કોર્ટમાં તેમની સામેની શિસ્તભંગની કાર્યવાહીને પડકારી હતી અને દલીલ કરી હતી કે મંદિરમાં પ્રવેશવાની ફરજ પાડવામાં આવવાથી તેમની ધાર્મિક સ્વતંત્રતાનું ઉલ્લંઘન થશે. જોકે, કોર્ટે જોયું કે તેમનું આચરણ કાયદેસરના આદેશનું ઉલ્લંઘન કરવા સમાન હતું. કોર્ટે ટિપ્પણી કરી હતી કે ભારતીય સેના એક ધર્મનિરપેક્ષ સંસ્થા છે અને તેના શિસ્ત સાથે સમાધાન કરી શકાય નહીં.
‘મંદિરમાં જવું એ ખ્રિસ્તી ધર્મની વિરુદ્ધ છે’
આ કેસમાં અરજદારના વકીલ, વરિષ્ઠ વકીલ ગોપાલ શંકરનારાયણે દલીલ કરી હતી કે તેમના ક્લાયન્ટે ફક્ત એક જ વાર તેમના પોસ્ટિંગના સ્થળે મંદિરના ગર્ભગૃહમાં પ્રવેશવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. તેમનો ખુલાસો એ હતો કે તેઓ બધા ધર્મોના પૂજા સ્થળની મુલાકાત લેતા રહ્યા હતા. વકીલે દલીલ કરી હતી કે જ્યાં તેમને પોસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા ત્યાં કોઈ સર્વ ધર્મ સ્થળ નહોતું, ત્યાં ફક્ત એક જ મંદિર અને એક ગુરુદ્વારા હતું. તેમણે સમજાવ્યું કે અરજદાર મંદિરની બહાર ઉભા હતા અને તેમણે પવિત્ર સ્થાનમાં જવાની એટલે ના પાડી કારણ કે તેઓ એકેશ્વરવાદી છે અને આમ કરવું ખ્રિસ્તી ધર્મની વિરુદ્ધ હોત. તેમના મતે તે ઝઘડો કરનાર વ્યક્તિ નથી. અન્ય બધી બાબતોમાં, તે એક શિસ્તબદ્ધ વ્યક્તિ છે.
સેના માટે સૌથી મોટી અનુશાસનહીનતા’
આ દરમિયાન CJI સૂર્યકાન્તે પૂછ્યું, તેઓ કેવો સંદેશ આપી રહ્યા છે? તેમને ફક્ત આ માટે જ બરતરફ કરી દેવા જોઈતા હતા. આ એક સૈન્ય અધિકારી માટે સૌથી ખરાબ પ્રકારની અનુશાસનહીનતા છે. વકીલે જવાબ આપ્યો કે ફક્ત સૈન્ય અધિકારી હોવાને કારણે તેમને બંધારણની કલમ 25 દ્વારા ખાતરી આપવામાં આવેલા આ મૂળભૂત અધિકારથી વંચિત રાખવામાં આવતા નથી. ન્યાયાધીશ બાગચીએ ધ્યાન દોર્યું કે એક પુજારીએ કહ્યું હતું કે પવિત્ર સ્થળની મુલાકાત લેવાથી ખ્રિસ્તી ધર્મનું ઉલ્લંઘન થતું નથી. વકીલે પછી જવાબ આપ્યો કે આ બધા ધર્મો માટે પૂજા સ્થળના સંદર્ભમાં હતું મંદિરના નહીં.
‘શું તમે બીજા ધર્મોનું અપમાન નથી કરી રહ્યા?’
સીજેઆઈએ નોંધ્યું કે ત્યાં એક ગુરુદ્વારા પણ છે કારણ કે રેજિમેન્ટમાં શીખ સૈનિકોનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે કહ્યું, ગુરુદ્વારા સૌથી ધર્મનિરપેક્ષ સ્થળ છે. શું તેઓ જે રીતે વર્તે છે તે રીતે વર્તન કરીને તેઓ અન્ય ધર્મોનું અપમાન નથી કરી રહ્યા? શું તેમનો ધાર્મિક ઘમંડ એટલો આત્યંતિક છે કે તેઓ બીજાઓની પરવા કરતા નથી?”
ખ્રિસ્તી સૈન્ય અધિકારી સાથે સંબંધિત આખો કેસ
કમલેસનને માર્ચ 2017 માં ભારતીય સેનામાં લેફ્ટનન્ટ તરીકે 3જી કેવેલરી રેજિમેન્ટમાં કમિશન આપવામાં આવ્યું હતું જેમાં શીખ, જાટ અને રાજપૂત સૈનિકોના ત્રણ સ્ક્વોડ્રનનો સમાવેશ થાય છે. તેમને સ્ક્વોડ્રન B ના ટ્રુપ લીડર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં શીખ સૈનિકોનો સમાવેશ થતો હતો. કમલેસને દલીલ કરી હતી કે તેમની રેજિમેન્ટમાં ધાર્મિક પરેડ માટે ફક્ત એક જ મંદિર અને એક ગુરુદ્વારા છે, બધા ધર્મો માટે પૂજા સ્થળ નથી.
તેમણે હાઇકોર્ટને જણાવ્યું હતું કે આ સ્થળે કોઈ ચર્ચ નથી. તેમણે એવી પણ દલીલ કરી હતી કે તેઓ તેમના સૈનિકો સાથે સાપ્તાહિક ધાર્મિક પરેડ અને તહેવારો માટે મંદિર અને ગુરુદ્વારામાં જતા હતા પરંતુ પૂજા, હવન અને આરતી દરમિયાન મંદિરના સૌથી અંદરના ગર્ભગૃહમાં પ્રવેશ કરવાથી મુક્તિ મેળવવા માંગતા હતા.
