ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ (સીડીએસ) જનરલ અનિલ ચૌહાણે ઓપરેશન સિંદૂર પર મોટું નિવેદન આપ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે ઓપરેશન સિંદૂર હજુ પણ ચાલુ છે. દેશની લશ્કરી તૈયારીઓના પાસાં પર તેમણે કહ્યું કે અમારી તૈયારીનું સ્તર ખૂબ જ ઊંચું છે. તૈયારીઓ એવી હોવી જોઈએ કે આપણે 24 કલાક અને 365 દિવસ તૈયાર રહીએ. રાષ્ટ્રીય રાજધાની દિલ્હીમાં આયોજિત સંરક્ષણ સેમિનાર દરમિયાન સીડીએસ જનરલ ચૌહાણે કહ્યું કે યુદ્ધના ઉભરતા સંજોગોમાં ભવિષ્યના સૈનિકને માહિતી અને ટેકનોલોજી તેમજ લડાઇ કૌશલ્યના મિશ્રણથી સજ્જ હોવું જોઈએ જે યોદ્ધા જેવા હોય. તેમણે કહ્યું કે સેના માટે ‘શાસ્ત્ર’ (યુદ્ધ) અને ‘શાસ્ત્ર’ (જ્ઞાન) બંને શીખવા જરૂરી છે.
ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ જનરલ અનિલ ચૌહાણે આધુનિક યુદ્ધની બદલાતી વ્યૂહરચના પર પણ ઘણી વાતો કહી. તેમણે કહ્યું કે આજની લડાઇઓ પરંપરાગત સીમાઓ સુધી મર્યાદિત નથી પરંતુ તે પારદર્શક, તીવ્ર, બહુ-ક્ષેત્ર અને તકનીકી રીતે અત્યંત જટિલ બની ગઈ છે. તેમણે તેને ત્રીજી લશ્કરી ક્રાંતિ ગણાવી અને કહ્યું કે આજનું યુદ્ધ હવે ફક્ત બંદૂકો અને ટેન્ક પૂરતું મર્યાદિત નથી.
યુદ્ધના ત્રણ સ્તરો પર નિપુણતા જરૂરી છે
સીડીએસ ચૌહાણના મતે આજના યોદ્ધાઓએ એક સાથે વ્યૂહાત્મક, કાર્યકારી અને વ્યૂહાત્મક સ્તરે નિપુણ બનવું પડશે. તેમને જમીન, પાણી, હવા તેમજ સાયબર અને જ્ઞાનાત્મક યુદ્ધ જેવા નવા યુદ્ધક્ષેત્રોમાં પણ સક્ષમ બનવું પડશે. આ એક એવો યુગ છે જ્યાં ડ્રોન હુમલો, સાયબર હુમલો, વાર્તા યુદ્ધ અને અવકાશમાં દખલ એકબીજા સાથે જોડાયેલી હોઈ શકે છે.
‘હાઇબ્રિડ વોરિયર’ ની વિભાવના
સીડીએસે વધુમાં કહ્યું કે ભવિષ્યમાં આપણને એવા ‘હાઇબ્રિડ વોરિયર’ની જરૂર પડશે જે સરહદ પર લડી શકે, રણમાં વ્યૂહરચના બનાવી શકે, શહેરોમાં બળવાખોરી વિરોધી કામગીરી ચલાવી શકે, ડ્રોનને નિષ્ક્રિય કરી શકે, સાયબર હુમલાઓનો જવાબ આપી શકે અને અસરકારક માહિતી ઝુંબેશ પણ ચલાવી શકે.
જનરલ ચૌહાણે કહ્યું કે હવે આપણને ત્રણ પ્રકારના યોદ્ધાઓની જરૂર પડશે – ટેક વોરિયર્સ, ઇન્ફો વોરિયર્સ અને સ્કોલર વોરિયર્સ. જ્યારે ટેક વોરિયર્સ એઆઈ અને સાયબર પાવરનો ઉપયોગ કરી શકશે, ઇન્ફો વોરિયર્સ કથાઓને આકાર આપશે અને નકલી માહિતીનો સામનો કરશે. વિદ્વાન યોદ્ધાઓ વ્યૂહરચના અને યુદ્ધની ઊંડી સમજ સાથે નિર્ણયો લેશે. સીડીએસ ચૌહાણના મતે આવનારા યુદ્ધોમાં સૈનિક માટે આ ત્રણેય ભૂમિકાઓમાં નિપુણ હોવું ફરજિયાત રહેશે. આ આધુનિક યુદ્ધની નવી વ્યાખ્યા છે.
