નવી દિલ્હી: બે દિવસ બાદ એટલે કે 1 એપ્રિલ, 2023થી નવું નાણાકીય વર્ષ શરૂ થવા જઈ રહ્યું છે ત્યારે UPI ટ્રાન્ઝેક્શન (Transactions) પણ મોંઘું થશે? મંગળવારે સવારે એક અહેવાલ અનુસાર નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) એ યુનિફાઈડ પેમેન્ટ્સ ઈન્ટરફેસ (UPI) પેમેન્ટ્સ અંગે એક પરિપત્ર બહાર પાડ્યો હતો, હવે NPCI દ્વારા આ મામલે પોતાનું સ્ટેન્ડ ક્લિયર કરવામાં આવ્યું છે. એક પ્રેસ રિલીઝ જારી કરીને NPCIએ કહ્યું છે કે UPI ગ્રાહકો માટે ફ્રી છે.
NPCIએ રીલીઝ જારી કરીને શું કહ્યું?
NPCI એ બુધવારે જારી કરેલી રજૂઆતમાં જણાવ્યું છે કે યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ (UPI) ફ્રી, ફાસ્ટ, સુરક્ષિત અને નિર્બાધ છે. દર મહિને રૂ. 8 બિલિયનથી વધુના વ્યવહારો બેંક ખાતાનો ઉપયોગ કરતા વપરાશકર્તાઓ અને વેપારીઓ માટે સંપૂર્ણપણે મફતમાં પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. NPCI દ્વારા આ રીલીઝ એ અફવાઓ અને અટકળો બાદ આવી કે જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે UPI દ્વારા રૂ. 2000 થી વધુની મર્ચન્ટ પેમેન્ટ પર 1 એપ્રિલ, 2023 થી 1.1% પ્રીપેડ પેમેન્ટ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ PPI ચાર્જ વસૂલવામાં આવશે.
વેપારીઓને લાગુ પડતા ઇન્ટરચેન્જ શુલ્ક
NPCI એ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે ઇન્ટરચેન્જ ચાર્જ વેપારીઓ માટે લાગુ પડશે અને તેનાથી ગ્રાહકને કોઈ ફરક પડશે નહીં. પ્રેસ રિલીઝમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તાજેતરમાં PPI વૉલેટને ઇન્ટરઓપરેબલ UPI ઇકોસિસ્ટમનો ભાગ બનવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ હેઠળ ઓફર કરવામાં આવતા ઇન્ટરચેન્જ ચાર્જિસ માત્ર PPI મર્ચન્ટ ટ્રાન્ઝેક્શન્સ માટે જ લાગુ પડે છે અને ગ્રાહકો માટે કોઈ ચાર્જ લાગુ પડતો નથી. તે સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે કે બેંક એકાઉન્ટ આધારિત UPI ચુકવણીઓ મફત છે.
આખરે PPI શું છે?
નોંધપાત્ર રીતે, દેશમાં મોટાભાગની ચુકવણીઓ UPI દ્વારા કરવામાં આવે છે. UPI એક બેંકમાંથી બીજી બેંકમાં મની ટ્રાન્સફરનો વિકલ્પ આપે છે. બીજી બાજુ, PPI વિશે વાત કરો, તે એક પ્રકારનું ડિજિટલ વૉલેટ છે, જે વપરાશકર્તાને તેના નાણાં સંગ્રહિત કરવાની મંજૂરી આપે છે. Paytm અને PhonePe જેવી કંપનીઓ PPI નો વિકલ્પ પ્રદાન કરે છે. ઇન્ટરચેન્જ ચાર્જ એ ચુકવણી સેવા પ્રદાતાઓ દ્વારા વૉલેટ ઇશ્યુઅર જેમ કે બેંકોને ચૂકવવામાં આવતી ફી છે. આમ આ ફી વ્યવહારોને સ્વીકારવા, પ્રક્રિયા કરવા અને અધિકૃત કરવાના ખર્ચને આવરી લેવા માટે વસૂલવામાં આવે છે. NPCIએ જણાવ્યું હતું કે UPI દ્વારા એક બેંક ખાતામાંથી બીજા બેંક ખાતામાં ચુકવણી કરવામાં આવે તો પણ કોઈ ફી ચૂકવવાની રહેશે નહીં. આ સાથે, ગ્રાહક પાસે UPI આધારિત એપ પર બેંક એકાઉન્ટ, રુપે ક્રેડિટ કાર્ડ અથવા પ્રીપેડ વોલેટનો ઉપયોગ કરવાનો વિકલ્પ હશે.
ગ્રાહકો માટે વ્યવહાર સંપૂર્ણપણે મફત
આ સંદર્ભે નિષ્ણાત અનુજ ગુપ્તાના જણાવ્યા અનુસાર, NPCIની પ્રેસ રિલીઝમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગ્રાહક અને વેપારી વચ્ચે કરવામાં આવતા બેંક એકાઉન્ટથી બેંક એકાઉન્ટ ટ્રાન્ઝેક્શનને બિલકુલ ફ્રી રાખવામાં આવ્યું છે. આ સાથે, નેશનલ પેમેન્ટ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે કે પીપીઆઈ ચાર્જ માત્ર વેપારી વ્યવહારો પર જ લાગુ થશે. તેનો બોજ કોઈ ગ્રાહક પર નહીં વધે. એટલે કે, ગ્રાહક UPI દ્વારા કોઈપણ વેપારીને ગમે તેટલી રકમ ચૂકવી શકે છે અને આ ટ્રાન્ઝેક્શન સંપૂર્ણપણે મફત હશે.
ઇન્ટરચેન્જ ચાર્જ વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ તે વેપારી દ્વારા વૉલેટ રજૂકર્તાને ચૂકવવામાં આવશે. આને ઉદાહરણ તરીકે ધ્યાનમાં લો, જો કોઈ ગ્રાહક દુકાનમાંથી રૂ.2000થી વધુની ખરીદી કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, તે ગ્રાહક ખરીદેલ માલની રકમ જેટલી જ રકમ UPI દ્વારા ટ્રાન્સફર કરશે. આ સમય દરમિયાન, જો ગ્રાહક બેંકમાંથી બેંકમાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરે છે, તો તે મફત રહેશે. પરંતુ જો તે વોલેટમાં પૈસા ઉમેરે છે અને દુકાનમાં લગાવેલા UPI QR કોડને સ્કેન કરીને ટ્રાન્ઝેક્શન કરે છે, તો 1 એપ્રિલ પછી, આવા વ્યવહારો માટે ઇન્ટરચેન્જ ચાર્જ તરીકે વેપારીના ખાતામાંથી 1.1 ટકા રકમ કાપી શકાય છે. એકંદરે, તે ગ્રાહકો પર કોઈ અસર પડશે નહીં. ગ્રાહક દુકાનદારના સ્કેન કોડ દ્વારા UPI દ્વારા તેના ખાતામાં પૈસા મોકલશે. વેપારીને ચૂકવવામાં આવેલી રકમમાંથી ઇન્ટરચેન્જ ચાર્જ સંબંધિત બેંક દ્વારા કાપવામાં આવશે. સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહીએ તો, આ સંપૂર્ણપણે વેપારી અને બેંક સાથે જોડાયેલી બાબત છે.
