ટેરિફ પર અમેરિકાની દાદાગીરી અને ટ્રમ્પના ઘમંડી નિવેદનો વચ્ચે ભારતે અમેરિકા સહિત વિશ્વને વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતાનો સંદેશ આપ્યો છે. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજિત ડોભાલ રશિયા સાથે ક્રૂડ ઓઇલ અને S-400 મિસાઇલ ડિફેન્સ સિસ્ટમ પર વાત કરવા માટે મોસ્કો પહોંચ્યા છે. વિદેશ પ્રધાન એસ જયશંકર પણ આગામી થોડા દિવસોમાં રશિયાની મુલાકાતે જવાના છે. આ મુલાકાત રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનની ભારત મુલાકાત અને આગામી ભારત-રશિયા સમિટની તૈયારીઓનો એક ભાગ છે .
ભારતની આ બે હાઇપ્રોફાઇલ મુલાકાતો એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ભારતને સતત ટેરિફની ધમકી આપી રહ્યા છે. ટ્રમ્પની આ ધમકી ભારત પર 25 ટકા ટેરિફ લગાવ્યા પછી આવી રહી છે. મંગળવારે તેમણે કહ્યું કે ભારત સારો વેપારી ભાગીદાર નથી અને તેઓ ભારત પર ટેરિફ વધુ વધારશે. ટ્રમ્પનો વાંધો ભારત દ્વારા રશિયા પાસેથી ક્રૂડ ઓઇલ ખરીદવા પર છે. ટ્રમ્પનો આરોપ છે કે ભારત આ તેલથી માત્ર રશિયાનું યુદ્ધ મશીન ચલાવી રહ્યું નથી પરંતુ બજારમાં આ તેલ વેચીને નફો પણ કમાઈ રહ્યું છે.
ભારતે રશિયામાં પોતાના રાજદ્વારી મિશનને ખૂબ જ સક્રિય બનાવ્યું છે. જ્યારે ભારતે રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદી પર પોતાની સ્વતંત્ર વિદેશ નીતિ અને વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતા દર્શાવી છે, ત્યારે તેણે એવો સંદેશ આપ્યો નથી કે તે હવે રશિયા પાસેથી ક્રૂડ તેલ ખરીદશે નહીં. ભારત હાલમાં તેની ક્રૂડ તેલની જરૂરિયાતનો 35 થી 40 ટકા રશિયા પાસેથી ખરીદે છે. ચીન પછી ભારત રશિયન ક્રૂડ તેલનો બીજો સૌથી મોટો ખરીદદાર છે.
નોંધનીય છે કે રશિયન રાષ્ટ્રપતિ પુતિનની ભારત મુલાકાત NSA અજિત ડોભાલ અને વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરની રશિયા મુલાકાત પછી જ પ્રસ્તાવિત છે. જોકે, તેની તારીખ હજુ સુધી નક્કી કરવામાં આવી નથી.
તમને જણાવી દઈએ કે ટ્રમ્પે ભારત અને રશિયાની અર્થવ્યવસ્થાઓને મૃત અર્થવ્યવસ્થાઓ ગણાવી છે. રશિયાએ ટ્રમ્પ દ્વારા ભારતને આપવામાં આવી રહેલી ટેરિફ ધમકીઓને નકારી કાઢી છે અને કહ્યું છે કે આ ‘ગેરકાયદેસર વ્યવસાયિક દબાણ’ છે.
ક્રેમલિનના પ્રવક્તા દિમિત્રી પેસ્કોવે જણાવ્યું હતું કે, અમે ઘણા એવા નિવેદનો સાંભળીએ છીએ જે ખરેખર ધમકીઓ છે અને દેશોને રશિયા સાથેના વેપાર સંબંધો તોડવા દબાણ કરવાના પ્રયાસો છે. અમે આવા નિવેદનોને કાયદેસર માનતા નથી. સાર્વભૌમ દેશોને તેમના હિતોના આધારે વેપાર અને આર્થિક સહયોગમાં તેમના ભાગીદારો પસંદ કરવાનો અધિકાર હોવો જોઈએ અને હોવો જોઈએ.
સોમવારે રાત્રે ભારતના વિદેશ મંત્રાલયે અમેરિકાની ધમકીઓ પર તીવ્ર પ્રતિક્રિયા આપતા કહ્યું કે ભારતને નિશાન બનાવવું અયોગ્ય અને ગેરવાજબી છે. વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું, ભારત તેના રાષ્ટ્રીય હિતો અને આર્થિક સુરક્ષાના રક્ષણ માટે તમામ જરૂરી પગલાં લેશે.
ટ્રમ્પની ધમકીઓ વચ્ચે ડોભાલ અને જયશંકરની આ મુલાકાત ભારતની વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતા અને રશિયા સાથે લાંબા ગાળાની ભાગીદારીને મજબૂત બનાવવાનો સ્પષ્ટ સંદેશ આપે છે. આ બંને નેતાઓની રશિયા મુલાકાત દરમિયાન આ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થવાની શક્યતા છે.
સંરક્ષણ સહયોગ: અજિત ડોભાલ સંરક્ષણ ઉદ્યોગ સહયોગ પર રશિયન સમકક્ષો સાથે વાતચીત કરશે. આમાં વધારાની S-400 મિસાઇલ સિસ્ટમની ખરીદી, ભારતમાં તેના જાળવણી માટે જરૂરી માળખાગત સુવિધાઓની સ્થાપના અને રશિયન Su-57 ફાઇટર જેટની ખરીદી અંગે ચર્ચા સામેલ હોઈ શકે છે.
રશિયન તેલ પુરવઠો: આ મુલાકાતમાં વૈશ્વિક ભૂરાજકીય તણાવ અને રશિયન તેલ પુરવઠા પર પણ ચર્ચા થશે. ભારત તેના લગભગ 35 થી 40 ટકા ક્રૂડ ઓઇલ રશિયાથી આયાત કરે છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ પહેલા આ આંકડો ફક્ત 0.2% હતો. રશિયન તેલના નીચા ભાવે ભારતને સ્થાનિક ઇંધણના ભાવ સ્થિર રાખવામાં અને વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાઓને ટેકો આપવામાં મદદ કરી છે.
ભારતે આગ્રહ કર્યો હતો કે તે તેના રાષ્ટ્રીય હિતો અને આર્થિક સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપશે. ભારતે કહ્યું છે કે અમે અમારા ગ્રાહકોના હિતોને પ્રાથમિકતા આપીશું. જો રશિયન ક્રૂડ ઓઇલ અન્ય સ્ત્રોતો કરતાં સસ્તું છે, તો પછી આપણે આપણા નાગરિકોને શા માટે સજા કરવી જોઈએ? ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિયેટિવ (GTRI) એ એમ પણ કહ્યું કે ભારતનો રશિયન તેલ વેપાર પારદર્શક રહ્યો છે અને વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાઓને સ્થિર કરવામાં મદદ કરે છે.
