20 વર્ષની ઉંમરે વિશ્વભરના લાખો શિયા ઇસ્માઇલી મુસ્લિમોના આધ્યાત્મિક નેતા બનેલા આગા ખાનનું મંગળવાર 4 ફેબ્રુઆરીના રોજ અવસાન થયું. તેઓ 88 વર્ષના હતા. ઇસ્માઇલી મુસ્લિમોને આધ્યાત્મિક નેતૃત્વ પૂરું પાડવા ઉપરાંત તેમણે અબજો ડોલરની મદદથી વિકાસશીલ દેશોમાં ઘરો, હોસ્પિટલો અને શાળાઓ બનાવવા જેવા પરોપકારી કાર્યો દ્વારા પણ પોતાની ઓળખ બનાવી.
આગા ખાન ફાઉન્ડેશન અને ઇસ્માઇલી ધાર્મિક સમુદાયે જાહેરાત કરી કે, પ્રિન્સ કરીબ અલ-હુસેની આગા ખાન IV અને શિયા ઇસ્માઇલી મુસ્લિમોના 49માં વારસાગત ઇમામનું મંગળવારે પોર્ટુગલમાં અવસાન થયું.
આગા ખાને તેમના પરિવારની વચ્ચે અંતિમ શ્વાસ લીધા. આગા ખાન ફાઉન્ડેશને કહ્યું કે તેમના ઉત્તરાધિકારીની જાહેરાત પછીથી કરવામાં આવશે. તેમના વસિયતનામામાં તેમના ઉત્તરાધિકારીનું નામ આપવામાં આવ્યું છે, જે જાહેર કરતા પહેલા લિસ્બનમાં તેમના પરિવાર અને ધાર્મિક નેતાઓની હાજરીમાં વાંચવામાં આવશે. ઇસ્માઇલી સમુદાયની વેબસાઇટ અનુસાર ઉત્તરાધિકારીની પસંદગી તેમના પુરુષ વંશજો અથવા સંબંધીઓમાંથી કરવામાં આવે છે.
પયંગબરના સીધા વંશજ
આગા ખાન પરિવાર ઇસ્લામના પયગંબર મુહમ્મદના સીધા વંશજ હોવાનું માનવામાં આવે છે. 1957માં જ્યારે તેમના દાદાએ અચાનક તેમના પુત્ર અલી ખાનને અવગણીને તેમને વારસદાર તરીકે નામ આપ્યું ત્યારે પ્રિન્સ કરીમ આગા ખાન 20 વર્ષના હતા. તેમને નોમિનેટ કરતી વખતે એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે નેતૃત્વ એવા યુવાન વ્યક્તિને સોંપવું જોઈએ જે નવા યુગમાં મોટો થયો હોય.
તેમની નિમણૂક સમયે તેઓ હાર્વર્ડ ગ્રેજ્યુએટ હતા. 2012 માં વેનિટી ફેર મેગેઝિન સાથેની એક મુલાકાતમાં, તેમણે કહ્યું હતું કે, હું એક સ્નાતક હતો જે જાણતો હતો કે હું મારા બાકીના જીવન માટે શું કરવાનો છું. મને નથી લાગતું કે મારી પરિસ્થિતિમાં કોઈ તૈયાર હોત.
લોક કલ્યાણ માટે સમર્પિત જીવન કર્યું હતું
આગા ખાન ચોથાએ પોતાનું આખું જીવન જાહેર કલ્યાણ માટે સમર્પિત કર્યું હતું. તેમણે આગા ખાન ડેવલપમેન્ટ નેટવર્ક (AKDN) ની સ્થાપના કરી જે આજે 96,000 લોકોને રોજગારી આપે છે અને આરોગ્યસંભાળ, શિક્ષણ, આવાસ અને આર્થિક વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તેમના પ્રયાસો અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને તાજિકિસ્તાન સહિત અનેક દેશોમાં ફેલાયેલા હતા. તેઓએ સ્થાનિક અર્થતંત્રો અને આરોગ્યસંભાળ માળખામાં રોકાણ કર્યું હતું.
ઇસ્લામિક સંસ્કૃતિના રક્ષકો
ઇસ્લામિક સંસ્કૃતિના મૂલ્યોના રક્ષક તરીકે તેમને મુસ્લિમ સમાજ અને પશ્ચિમ વચ્ચેના સેતુ તરીકે જોવામાં આવતા હતા. જોકે, તેઓ રાજકારણમાં જોડાવા માટે અનિચ્છા ધરાવતા હતા. આગા ખાન ઇસ્લામિક કલા અને સંસ્કૃતિના કટ્ટર સમર્થક હતા. તેમણે આર્કિટેક્ચર માટે આગા ખાન એવોર્ડની સ્થાપના કરી અને MIT અને હાર્વર્ડ ખાતે ઇસ્લામિક સ્થાપત્ય કાર્યક્રમોને ટેકો આપ્યો.
ઇસ્માઇલી મુસ્લિમો આવકનો હિસ્સો આપે છે
ઇસ્માઇલી સમુદાય મૂળ ભારતમાં કેન્દ્રિત હતો પરંતુ પૂર્વ આફ્રિકા, મધ્ય અને દક્ષિણ એશિયા અને મધ્ય પૂર્વમાં એક વિશાળ સમુદાય તરીકે ફેલાયેલો હતો. ઇસ્માઇલી મુસ્લિમો આગા ખાનને પોતાનો નેતા માને છે અને તેમને તેમની આવકનો 12.5 ટકા હિસ્સો આપવાનું પોતાનું કર્તવ્ય માને છે. અમારી પાસે પૈસા એકત્ર કરવાનો કોઈ ખ્યાલ નથી.
ઇસ્લામિક નૈતિકતા એ છે કે જો ભગવાને તમને સમાજમાં એક વિશેષાધિકૃત વ્યક્તિ બનવાની ક્ષમતા અથવા સૌભાગ્ય આપ્યું હોય તો તમારી પાસે સમાજ પ્રત્યે નૈતિક જવાબદારી છે. જોકે, તેમના નાણાકીય સામ્રાજ્યની હદ માપવી મુશ્કેલ છે. કેટલાક અહેવાલો અનુસાર તેમની અંગત સંપત્તિ અબજોમાં છે.
