ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ બેંકોને આપવામાં આવતા લોન દર એટલે કે રેપો રેટમાં 0.50% ઘટાડો કર્યો છે. હવે રેપો રેટ ઘટીને 5.50% થઈ ગયો છે. આના કારણે બેંકોને RBI તરફથી ઓછા વ્યાજે લોન મળશે. જો બેંકો આ વ્યાજ ઘટાડાને તેમના ગ્રાહકોને ટ્રાન્સફર કરે છે તો આગામી દિવસોમાં લોન સસ્તી થઈ શકે છે. જો લોન સસ્તી થાય છે તો લોકોના વર્તમાન EMI પણ ઘટશે.
વ્યાજ દર ઘટાડવાનો નિર્ણય 4 થી 6 જૂન દરમિયાન યોજાયેલી નાણાકીય નીતિ સમિતિની બેઠકમાં લેવામાં આવ્યો હતો. RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ 6 જૂનની સવારે આ માહિતી આપી હતી. રેપો રેટમાં ઘટાડા પછી બેંકો હાઉસિંગ અને ઓટો જેવી લોન પર પણ વ્યાજ દર ઘટાડે છે. વ્યાજ દર ઘટવાથી હાઉસિંગની માંગ વધશે. વધુ લોકો રિયલ એસ્ટેટમાં રોકાણ કરી શકશે. આનાથી રિયલ એસ્ટેટ ક્ષેત્રને પણ પ્રોત્સાહન મળશે.
RBI બેંકોને જે દરે લોન આપે છે તેને રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે. ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવા માટે તેમાં વધારો અને ઘટાડો કરવામાં આવે છે. તાજેતરના ઘટાડા પછી 20 વર્ષ માટે લેવામાં આવેલી ₹ 20 લાખની લોન પર લગભગ ₹ 1.48 લાખનો લાભ મળશે. તેવી જ રીતે ₹ 30 લાખની લોન પર ₹ 2.22 લાખનો લાભ મળશે. નવા અને હાલના બંને ગ્રાહકોને તેનો લાભ મળશે.
આ વર્ષે રેપો રેટમાં 3 વખત ઘટાડો થયો
RBI એ ફેબ્રુઆરીમાં યોજાયેલી બેઠકમાં વ્યાજ દર 6.5% થી ઘટાડીને 6.25% કર્યો હતો. આ ઘટાડો લગભગ 5 વર્ષ પછી નાણાકીય નીતિ સમિતિ દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. એપ્રિલમાં યોજાયેલી બેઠકમાં બીજી વખત વ્યાજ દરમાં પણ 0.25% ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો. હવે ત્રીજી વખત દર ઘટાડવામાં આવ્યા છે. એટલે કે નાણાકીય નીતિ સમિતિએ ત્રણ વખત વ્યાજ દરમાં 1% ઘટાડો કર્યો છે.
રેપો રેટ શું છે, તે લોન કેવી રીતે સસ્તી બનાવે છે?
RBI બેંકોને જે વ્યાજ દરે લોન આપે છે તેને રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે. નીચા રેપો રેટને કારણે બેંકને ઓછા વ્યાજ દરે લોન મળશે. જ્યારે બેંકો સસ્તા દરે લોન મેળવે છે ત્યારે તેઓ ઘણીવાર ગ્રાહકોને તેનો લાભ આપે છે. એટલે કે બેંકો પણ તેમના વ્યાજ દર ઘટાડે છે.
RBI ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે કેશ રિઝર્વ રેશિયો (CRR) ને 4.00% થી ઘટાડીને 3.00% કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે RBI ના આ પગલાથી ₹2.5 લાખ કરોડ નાણાકીય વ્યવસ્થામાં આવશે. CRR એ નાણાં છે જે બેંકોએ તેમની કુલ થાપણોનો એક ભાગ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI) પાસે રાખવાના હોય છે. આ સાથે RBI નિયંત્રિત કરે છે કે બજારમાં કેટલું નાણું રહેશે. જો CRR ઘટાડવામાં આવે છે તો બેંકો પાસે લોન આપવા માટે વધુ પૈસા હશે જેમ કે આ વખતે 1% ના ઘટાડાથી સિસ્ટમમાં ₹2.5 લાખ કરોડ આવશે.
