હિન્દી હાર્ટલેન્ડ (વાંચો રાજસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ અને છત્તીસગઢ) 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલાં રાજકીય ગતિવિધિઓથી ધમધમી રહ્યું છે. આ રાજ્યોમાં વિધાનસભા ચૂંટણી માટે બ્યુગલ ફૂંકાઈ ચૂક્યું છે. જીત કે હાર નિર્ણાયક થઈ શકે છે અને સામાન્ય ચૂંટણી તરફ સંભવિત નિર્દેશક બની રહેશે. શું તે શબ્દના વાસ્તવિક અર્થમાં સેમિ-ફાઇનલ રાઉન્ડ હશે?
શાહી યુદ્ધ રાજકીય કટ્ટર હરીફ ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે છે. કારણ કે, આ રાજ્યોમાં ભાગ્યે જ કોઈ ત્રીજો ખેલાડી છે. ચૂંટણીનું બ્યુગલ વાગ્યું તે પહેલાં જ બન્ને પક્ષો તમામ સંભવિત બાબતોમાં એકબીજાને હરાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે- પછી તે ચૂંટણીની વ્યૂહરચના હોય કે ઉમેદવારોની જાહેરાત. બંને પક્ષોની નીતિઓ અને વલણમાં સ્પષ્ટ પરિવર્તન જોવા મળી રહ્યું છે – પછી સારું હોય કે નહીં. જો કે, યુદ્ધ માટે પોતાની સ્થિતિ નક્કી કરવામાં ફક્ત સમય જ કહેશે. સૌથી મોટો ફેરફાર બે બાબતો પર કરવામાં આવ્યો છે- કથાને સુયોજિત કરવી અને હરીફાઈ માટે મૂળભૂત નિયમો તૈયાર કરવા.
બે શિબિરોમાં મતદાનની તૈયારીઓનું આશ્ચર્યજનક તત્ત્વ ભૂમિકાઓમાં પલટાઈ રહ્યું છે, જેના પરિણામે પહેલ બદલાઈ ગઈ છે અને બીજાને અનુસરવા માટે માહોલ તૈયાર થયો છે. ભૂતકાળમાં તે ભાજપ હતું જેમાં સારી પાર્ટી મિશનરી અને અનુભવી વ્યૂહરચનાકારો હતા, જેઓ વાર્તાને સેટ કરતા હતા. કેટલાંક કારણોસર, આ વખતે કોંગ્રેસે ભાજપને અનુયાયી બનાવીને પહેલ છીનવી લીધી છે. શું તે ભાજપની ચૂંટણીની સંભાવનાઓ પર અસર કરશે અથવા કોંગ્રેસને મધ્ય પ્રદેશમાં પક્ષને હાંકી કાઢવામાં મદદ કરશે અને દર પાંચ વર્ષે પરિવર્તનની પરંપરાવાળા રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં સત્તા જાળવી રાખીને મિથક તોડી નાખશે?
આ રાજ્યોમાં એક રસપ્રદ લડાઈ બની રહી છે જ્યાં ભાજપે છેલ્લી લોકસભા ચૂંટણીમાં લગભગ ક્લીન સ્વીપ કર્યું છે અને ફરી એક વાર મોદી-પરિબળ પર સવારી કરતા ઉપલબ્ધિ હાંસલ કરવાની આશા રાખે છે. શું વિધાનસભાની ચૂંટણીનાં પરિણામો, ત્રણ રાજ્યોમાં ભાજપની હારની અપમાનજનક સ્થિતિની અસર સીધી લોકસભાની ચૂંટણી પર પડશે? કોંગ્રેસની તરફેણમાં ત્રાજવું નમવું એ બે તદ્દન હકીકતો છે જેની સીધી અસર મતદાનનું અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવવા પર પડી શકે છે. પ્રથમ, ગઈ ચૂંટણીઓની જેમ આ વખતે પણ ભાજપ ઉમેદવારોની પસંદગીને લઈને સંકટમાં ઘેરાયેલું છે.
હકીકત એ છે કે પાર્ટી દ્વારા મોટી સંખ્યામાં સાંસદો અને કેન્દ્રીય પ્રધાનોને વિધાનસભાની ચૂંટણી લડવા માટે મેદાનમાં ઉતારવામાં આવી રહ્યા છે, જેને ડિમોશન માનવામાં આવે છે. તેનાથી એક અલગ પ્રકારનું સંકટ ઊભું થયું છે. સીટિંગ ધારાસભ્યો અને અન્ય ટિકિટના આશાસ્પદોને હટાવવાથી એક પ્રકારનો બળવો થયો છે, જે અગાઉ ભાજપમાં સાંભળવામાં આવ્યો ન હતો. ભાજપના રણનીતિકારો દ્વારા તેને વ્યૂહાત્મક ચાલ ગણાવી રહ્યા છે. જો કે, જમીની સ્તર પર તેનું પરિણામ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહ્યું છે, જેના પરિણામે કાર્યકરો વચ્ચે તોફાન અને બેચેની ઊભી થઈ છે. જેમ કે માનવામાં આવે છે કે, શું આ પગલું, વાસ્તવમાં ચૂંટણીમાં પાર્ટીની સંભાવનાઓને મજબૂત કરશે, જમીની સ્તરે આ તીવ્ર પ્રતિક્રિયાને ધ્યાનમાં રાખીને આ એક રસપ્રદ સવાલ છે.
બીજું અને વધુ નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે પક્ષ મુખ્ય પ્રધાનપદના ઉમેદવારને રજૂ કરવાના પ્રશ્ન પર ઝઘડો કરી રહ્યો છે. શું મધ્ય પ્રદેશમાં સત્તાધારીને બીજી તક આપવી જોઈએ અથવા રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં જ્યાં પાર્ટી સત્તાથી બહાર છે, શું ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાનના ચહેરાઓને પાછા લાવવા જોઈએ? આ પ્રશ્નો ભાજપને ખૂબ જ પરેશાન કરી રહ્યા છે. એમ કહેવું ખોટું નહીં હોય કે છેલ્લા ચાર દાયકામાં પહેલી વાર ભાજપ મધ્ય પ્રદેશમાં મુખ્ય મંત્રીપદના ચહેરા વગર ચૂંટણીમાં ઊતરી રહ્યું છે.
લગભગ 2003ની ચૂંટણીમાં પાર્ટીએ આ ઐતિહાસિક ચૂંટણીમાં ભૂતપૂર્વ કેન્દ્રીય પ્રધાન અને ભગવા-રાજકારણના પ્રતીક ઉમા ભારતીને મુખ્ય પ્રધાન તરીકે ચૂંટણી જાહેર કર્યાના 10-મહિના પહેલાં જ નામ આપ્યું હતું. ત્યાર પછીની ચૂંટણીઓમાં પણ ભાજપના ટોચના નેતાઓ હંમેશાં મુખ્ય મંત્રી ઉમેદવારના ચહેરા પર ચૂંટણી લડતા હતા અને મિસ્ટર શિવરાજ સિંહ ચૌહાણને પાર્ટીનું મજબૂત સમર્થન હતું પરંતુ આ વખતે નહીં. રસપ્રદ વાત એ છે કે, પાર્ટી હાઈકમાન્ડે મુખ્ય મંત્રીની યાદીને વિસ્તૃત કરીને ચૌહાણ માટે સ્પર્ધા ઊભી કરી દીધી છે. કેટલાંક તેને વધુ આનંદદાયક તરીકે લઈ શકે છે, પરંતુ તે મૂંઝવણમાં વધારો કરે છે.
બીજી તરફ ચૂંટણી પૂર્વ સંઘર્ષનો ઈતિહાસ ધરાવતી કોંગ્રેસ આ વખતે તુલનાત્મક રીતે આસાન સ્થિતિમાં છે. વિવિધ સ્તરે વિગતવાર ચર્ચા કર્યા બાદ અને શક્ય હોય ત્યાં સુધી સર્વસંમતિ કેળવ્યા બાદ ઉમેદવારોની યાદી શાંતિપૂર્વક જાહેર કરવામાં આવી છે. દાખલા તરીકે, છત્તીસગઢમાં 40 ઉમેદવારોની પ્રથમ યાદી આ ઘટનાનું પરિણામ હતું. કારણ કે, અંતિમ પરિણામમાં દરેક મતવિસ્તાર માટે એક જ ઉમેદવાર ઊભો થયો હતો.
કોંગ્રેસને મુખ્ય મંત્રીપદના ઉમેદવારોના મુદ્દે ભાગ્યે જ કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. રાજસ્થાનમાં થોડી અડચણોને બાદ કરતાં ચૂંટણી પ્રક્રિયા શરૂ થાય તે પહેલાં જ આ મુદ્દો પૂરો થઈ ગયો હોય તેવું લાગી રહ્યું હતું. મિસ્ટર કમલનાથ મધ્ય પ્રદેશમાં પ્રથમ દિવસથી જ ભાગ્યે જ કોઈ અસંમતિના અવાજો સાથે મુખ્ય મંત્રી પદના ઉમેદવાર છે. જો કે, પાર્ટીએ છત્તીસગઢ અને રાજસ્થાનમાં મુખ્ય મંત્રીના ચહેરાઓની ઔપચારિક જાહેરાત કરી નથી. આમ છતાં સત્તાધારી ભૂપેશ બધેલ અને અશોક ગેહલોત અનુક્રમે સારી રીતે જોડાયેલા છે અને ડ્રાઇવરની સીટ પર છે અને પ્રચારનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે.
તેની તુલનામાં ભાજપમાં પ્રવર્તી રહેલા માહોલ સાથે કરો. રાજસ્થાનના બે વખતના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને લોકપ્રિય નેતા વસુંધરા રાજેને પરસેવો પાડીને હાઈકમાન્ડની ઇચ્છા પ્રમાણે કામ કરવાની ફરજ પડી રહી છે. જો કે, તેણીએ હલનચલન કરવાનો ઇનકાર કર્યો છે અને છેલ્લા સમય સુધી શરતો નક્કી કરવા માટે તૈયાર છે. એવું લાગે છે કે તેણીને મુખ્ય મંત્રી પદના ઉમેદવાર તરીકે નોમિનેટ કરવામાં આવશે. આ સ્થિતિએ રાજસ્થાન ભાજપમાં કલહ અને અનિશ્ચિતતાની હવા ઊભી કરી છે.
છત્તીસગઢ ભાજપમાં પણ આવો જ માહોલ છે. ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને રાજ્યમાં પક્ષના એક માત્ર કદાવર નેતા રમણ સિંહ, જો કે પ્રારંભિક અનિચ્છા પછી તેમના ગૃહ મતવિસ્તારમાંથી ફરીથી ચૂંટણી લડવા માટે નામાંકિત થયા હતા, તે હજુ પણ મૂંઝવણમાં છે. ચૂંટણી જીતવાની સ્થિતિમાં તેઓ મુખ્ય મંત્રીપદના ઉમેદવાર બનશે કે નહીં? બીજી તરફ અને પરિવર્તન માટે કોંગ્રેસ ઉત્સાહિત અને આત્મવિશ્વાસથી ભરપૂર જોવા મળી રહી છે. તેના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ અને હવે સ્ટાર પ્રચારક મિસ્ટર રાહુલ ગાંધી જે રીતે ચૂંટણી માટે માહોલ અને એજન્ડા નક્કી કરી રહ્યા છે તેના પરથી આત્મવિશ્વાસ જોવા મળી રહ્યો છે. તાજેતરના ભૂતકાળથી વિપરીત કૉંગ્રેસ તેના કટ્ટર હરીફ ભાજપનો સામનો કરવામાં આગળ છે અને મિસ્ટર ગાંધી અદાણી જૂથ સાથેની તેમની મિલીભગતનો આરોપ લગાવતા મિસ્ટર મોદી પર કટાક્ષ કરવાનું પણ ચૂક્યા નથી.
આ ઉત્સાહપૂર્ણ મનોદશા હિમાચલ પ્રદેશ અને બાદમાં કર્ણાટકમાં પાર્ટીની તાજેતરની જીતનું પરિણામ છે. મિસ્ટર ગાંધીએ હિન્દી પટ્ટામાંથી દક્ષિણમાં તેલંગાણા અને દૂરના ઉત્તર-પૂર્વ રાજ્ય મિઝોરમમાં યુદ્ધને આગળ વધાર્યું છે જ્યાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાશે. મિઝોરમમાં તેમણે પીએમ અને તેમની સરકાર પરના તેમના હુમલાના આધાર તરીકે પડોશી મણિપુરમાં ચિંતાજનક ઘટનાક્રમોને બનાવ્યા છે. આઈઝોલમાં ભારત જોડો યાત્રાના મર્યાદિત સંસ્કરણ દરમિયાન તેમનું ધ્યાન મણિપુરની જેમ યુવાઓને ઉત્તર-પૂર્વીય રાજ્યોની ઓળખને પડકારવા માટે ભાજપની શેતાની યોજના વિરુદ્ધ એક કરવાનું હતું. તે લોકો સાથે ત્વરિત સંબંધ સ્થાપિત કરવામાં સક્ષમ હતા. શું આ મતમાં તબદીલ થશે કારણ કે મિસ્ટર ગાંધીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો?
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.
હિન્દી હાર્ટલેન્ડ (વાંચો રાજસ્થાન, મધ્ય પ્રદેશ અને છત્તીસગઢ) 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલાં રાજકીય ગતિવિધિઓથી ધમધમી રહ્યું છે. આ રાજ્યોમાં વિધાનસભા ચૂંટણી માટે બ્યુગલ ફૂંકાઈ ચૂક્યું છે. જીત કે હાર નિર્ણાયક થઈ શકે છે અને સામાન્ય ચૂંટણી તરફ સંભવિત નિર્દેશક બની રહેશે. શું તે શબ્દના વાસ્તવિક અર્થમાં સેમિ-ફાઇનલ રાઉન્ડ હશે?
શાહી યુદ્ધ રાજકીય કટ્ટર હરીફ ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે છે. કારણ કે, આ રાજ્યોમાં ભાગ્યે જ કોઈ ત્રીજો ખેલાડી છે. ચૂંટણીનું બ્યુગલ વાગ્યું તે પહેલાં જ બન્ને પક્ષો તમામ સંભવિત બાબતોમાં એકબીજાને હરાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે- પછી તે ચૂંટણીની વ્યૂહરચના હોય કે ઉમેદવારોની જાહેરાત. બંને પક્ષોની નીતિઓ અને વલણમાં સ્પષ્ટ પરિવર્તન જોવા મળી રહ્યું છે – પછી સારું હોય કે નહીં. જો કે, યુદ્ધ માટે પોતાની સ્થિતિ નક્કી કરવામાં ફક્ત સમય જ કહેશે. સૌથી મોટો ફેરફાર બે બાબતો પર કરવામાં આવ્યો છે- કથાને સુયોજિત કરવી અને હરીફાઈ માટે મૂળભૂત નિયમો તૈયાર કરવા.
બે શિબિરોમાં મતદાનની તૈયારીઓનું આશ્ચર્યજનક તત્ત્વ ભૂમિકાઓમાં પલટાઈ રહ્યું છે, જેના પરિણામે પહેલ બદલાઈ ગઈ છે અને બીજાને અનુસરવા માટે માહોલ તૈયાર થયો છે. ભૂતકાળમાં તે ભાજપ હતું જેમાં સારી પાર્ટી મિશનરી અને અનુભવી વ્યૂહરચનાકારો હતા, જેઓ વાર્તાને સેટ કરતા હતા. કેટલાંક કારણોસર, આ વખતે કોંગ્રેસે ભાજપને અનુયાયી બનાવીને પહેલ છીનવી લીધી છે. શું તે ભાજપની ચૂંટણીની સંભાવનાઓ પર અસર કરશે અથવા કોંગ્રેસને મધ્ય પ્રદેશમાં પક્ષને હાંકી કાઢવામાં મદદ કરશે અને દર પાંચ વર્ષે પરિવર્તનની પરંપરાવાળા રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં સત્તા જાળવી રાખીને મિથક તોડી નાખશે?
આ રાજ્યોમાં એક રસપ્રદ લડાઈ બની રહી છે જ્યાં ભાજપે છેલ્લી લોકસભા ચૂંટણીમાં લગભગ ક્લીન સ્વીપ કર્યું છે અને ફરી એક વાર મોદી-પરિબળ પર સવારી કરતા ઉપલબ્ધિ હાંસલ કરવાની આશા રાખે છે. શું વિધાનસભાની ચૂંટણીનાં પરિણામો, ત્રણ રાજ્યોમાં ભાજપની હારની અપમાનજનક સ્થિતિની અસર સીધી લોકસભાની ચૂંટણી પર પડશે? કોંગ્રેસની તરફેણમાં ત્રાજવું નમવું એ બે તદ્દન હકીકતો છે જેની સીધી અસર મતદાનનું અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવવા પર પડી શકે છે. પ્રથમ, ગઈ ચૂંટણીઓની જેમ આ વખતે પણ ભાજપ ઉમેદવારોની પસંદગીને લઈને સંકટમાં ઘેરાયેલું છે.
હકીકત એ છે કે પાર્ટી દ્વારા મોટી સંખ્યામાં સાંસદો અને કેન્દ્રીય પ્રધાનોને વિધાનસભાની ચૂંટણી લડવા માટે મેદાનમાં ઉતારવામાં આવી રહ્યા છે, જેને ડિમોશન માનવામાં આવે છે. તેનાથી એક અલગ પ્રકારનું સંકટ ઊભું થયું છે. સીટિંગ ધારાસભ્યો અને અન્ય ટિકિટના આશાસ્પદોને હટાવવાથી એક પ્રકારનો બળવો થયો છે, જે અગાઉ ભાજપમાં સાંભળવામાં આવ્યો ન હતો. ભાજપના રણનીતિકારો દ્વારા તેને વ્યૂહાત્મક ચાલ ગણાવી રહ્યા છે. જો કે, જમીની સ્તર પર તેનું પરિણામ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહ્યું છે, જેના પરિણામે કાર્યકરો વચ્ચે તોફાન અને બેચેની ઊભી થઈ છે. જેમ કે માનવામાં આવે છે કે, શું આ પગલું, વાસ્તવમાં ચૂંટણીમાં પાર્ટીની સંભાવનાઓને મજબૂત કરશે, જમીની સ્તરે આ તીવ્ર પ્રતિક્રિયાને ધ્યાનમાં રાખીને આ એક રસપ્રદ સવાલ છે.
બીજું અને વધુ નોંધપાત્ર બાબત એ છે કે પક્ષ મુખ્ય પ્રધાનપદના ઉમેદવારને રજૂ કરવાના પ્રશ્ન પર ઝઘડો કરી રહ્યો છે. શું મધ્ય પ્રદેશમાં સત્તાધારીને બીજી તક આપવી જોઈએ અથવા રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢમાં જ્યાં પાર્ટી સત્તાથી બહાર છે, શું ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાનના ચહેરાઓને પાછા લાવવા જોઈએ? આ પ્રશ્નો ભાજપને ખૂબ જ પરેશાન કરી રહ્યા છે. એમ કહેવું ખોટું નહીં હોય કે છેલ્લા ચાર દાયકામાં પહેલી વાર ભાજપ મધ્ય પ્રદેશમાં મુખ્ય મંત્રીપદના ચહેરા વગર ચૂંટણીમાં ઊતરી રહ્યું છે.
લગભગ 2003ની ચૂંટણીમાં પાર્ટીએ આ ઐતિહાસિક ચૂંટણીમાં ભૂતપૂર્વ કેન્દ્રીય પ્રધાન અને ભગવા-રાજકારણના પ્રતીક ઉમા ભારતીને મુખ્ય પ્રધાન તરીકે ચૂંટણી જાહેર કર્યાના 10-મહિના પહેલાં જ નામ આપ્યું હતું. ત્યાર પછીની ચૂંટણીઓમાં પણ ભાજપના ટોચના નેતાઓ હંમેશાં મુખ્ય મંત્રી ઉમેદવારના ચહેરા પર ચૂંટણી લડતા હતા અને મિસ્ટર શિવરાજ સિંહ ચૌહાણને પાર્ટીનું મજબૂત સમર્થન હતું પરંતુ આ વખતે નહીં. રસપ્રદ વાત એ છે કે, પાર્ટી હાઈકમાન્ડે મુખ્ય મંત્રીની યાદીને વિસ્તૃત કરીને ચૌહાણ માટે સ્પર્ધા ઊભી કરી દીધી છે. કેટલાંક તેને વધુ આનંદદાયક તરીકે લઈ શકે છે, પરંતુ તે મૂંઝવણમાં વધારો કરે છે.
બીજી તરફ ચૂંટણી પૂર્વ સંઘર્ષનો ઈતિહાસ ધરાવતી કોંગ્રેસ આ વખતે તુલનાત્મક રીતે આસાન સ્થિતિમાં છે. વિવિધ સ્તરે વિગતવાર ચર્ચા કર્યા બાદ અને શક્ય હોય ત્યાં સુધી સર્વસંમતિ કેળવ્યા બાદ ઉમેદવારોની યાદી શાંતિપૂર્વક જાહેર કરવામાં આવી છે. દાખલા તરીકે, છત્તીસગઢમાં 40 ઉમેદવારોની પ્રથમ યાદી આ ઘટનાનું પરિણામ હતું. કારણ કે, અંતિમ પરિણામમાં દરેક મતવિસ્તાર માટે એક જ ઉમેદવાર ઊભો થયો હતો.
કોંગ્રેસને મુખ્ય મંત્રીપદના ઉમેદવારોના મુદ્દે ભાગ્યે જ કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. રાજસ્થાનમાં થોડી અડચણોને બાદ કરતાં ચૂંટણી પ્રક્રિયા શરૂ થાય તે પહેલાં જ આ મુદ્દો પૂરો થઈ ગયો હોય તેવું લાગી રહ્યું હતું. મિસ્ટર કમલનાથ મધ્ય પ્રદેશમાં પ્રથમ દિવસથી જ ભાગ્યે જ કોઈ અસંમતિના અવાજો સાથે મુખ્ય મંત્રી પદના ઉમેદવાર છે. જો કે, પાર્ટીએ છત્તીસગઢ અને રાજસ્થાનમાં મુખ્ય મંત્રીના ચહેરાઓની ઔપચારિક જાહેરાત કરી નથી. આમ છતાં સત્તાધારી ભૂપેશ બધેલ અને અશોક ગેહલોત અનુક્રમે સારી રીતે જોડાયેલા છે અને ડ્રાઇવરની સીટ પર છે અને પ્રચારનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે.
તેની તુલનામાં ભાજપમાં પ્રવર્તી રહેલા માહોલ સાથે કરો. રાજસ્થાનના બે વખતના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને લોકપ્રિય નેતા વસુંધરા રાજેને પરસેવો પાડીને હાઈકમાન્ડની ઇચ્છા પ્રમાણે કામ કરવાની ફરજ પડી રહી છે. જો કે, તેણીએ હલનચલન કરવાનો ઇનકાર કર્યો છે અને છેલ્લા સમય સુધી શરતો નક્કી કરવા માટે તૈયાર છે. એવું લાગે છે કે તેણીને મુખ્ય મંત્રી પદના ઉમેદવાર તરીકે નોમિનેટ કરવામાં આવશે. આ સ્થિતિએ રાજસ્થાન ભાજપમાં કલહ અને અનિશ્ચિતતાની હવા ઊભી કરી છે.
છત્તીસગઢ ભાજપમાં પણ આવો જ માહોલ છે. ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને રાજ્યમાં પક્ષના એક માત્ર કદાવર નેતા રમણ સિંહ, જો કે પ્રારંભિક અનિચ્છા પછી તેમના ગૃહ મતવિસ્તારમાંથી ફરીથી ચૂંટણી લડવા માટે નામાંકિત થયા હતા, તે હજુ પણ મૂંઝવણમાં છે. ચૂંટણી જીતવાની સ્થિતિમાં તેઓ મુખ્ય મંત્રીપદના ઉમેદવાર બનશે કે નહીં? બીજી તરફ અને પરિવર્તન માટે કોંગ્રેસ ઉત્સાહિત અને આત્મવિશ્વાસથી ભરપૂર જોવા મળી રહી છે. તેના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ અને હવે સ્ટાર પ્રચારક મિસ્ટર રાહુલ ગાંધી જે રીતે ચૂંટણી માટે માહોલ અને એજન્ડા નક્કી કરી રહ્યા છે તેના પરથી આત્મવિશ્વાસ જોવા મળી રહ્યો છે. તાજેતરના ભૂતકાળથી વિપરીત કૉંગ્રેસ તેના કટ્ટર હરીફ ભાજપનો સામનો કરવામાં આગળ છે અને મિસ્ટર ગાંધી અદાણી જૂથ સાથેની તેમની મિલીભગતનો આરોપ લગાવતા મિસ્ટર મોદી પર કટાક્ષ કરવાનું પણ ચૂક્યા નથી.
આ ઉત્સાહપૂર્ણ મનોદશા હિમાચલ પ્રદેશ અને બાદમાં કર્ણાટકમાં પાર્ટીની તાજેતરની જીતનું પરિણામ છે. મિસ્ટર ગાંધીએ હિન્દી પટ્ટામાંથી દક્ષિણમાં તેલંગાણા અને દૂરના ઉત્તર-પૂર્વ રાજ્ય મિઝોરમમાં યુદ્ધને આગળ વધાર્યું છે જ્યાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાશે. મિઝોરમમાં તેમણે પીએમ અને તેમની સરકાર પરના તેમના હુમલાના આધાર તરીકે પડોશી મણિપુરમાં ચિંતાજનક ઘટનાક્રમોને બનાવ્યા છે. આઈઝોલમાં ભારત જોડો યાત્રાના મર્યાદિત સંસ્કરણ દરમિયાન તેમનું ધ્યાન મણિપુરની જેમ યુવાઓને ઉત્તર-પૂર્વીય રાજ્યોની ઓળખને પડકારવા માટે ભાજપની શેતાની યોજના વિરુદ્ધ એક કરવાનું હતું. તે લોકો સાથે ત્વરિત સંબંધ સ્થાપિત કરવામાં સક્ષમ હતા. શું આ મતમાં તબદીલ થશે કારણ કે મિસ્ટર ગાંધીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો?
– આ લેખમાં પ્રગટ થયેલાં વિચારો લેખકનાં પોતાના છે.