નવી દિલ્હીઃ (New Delhi) દેશમાં તાજેતરમાં રસ્તાઓનો ઝડપી વિકાસ થયો છે. કોઈપણ દેશના વિકાસમાં રસ્તા મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. આ જ કારણ છે કે દેશના ઘણા શહેરોને જોડવા માટે હાઈવે અને એક્સપ્રેસ વેનું (Express Way) નેટવર્ક બિછાવવામાં આવી રહ્યું છે. દેશનો સૌથી લાંબો એક્સપ્રેસ વે દિલ્હી અને મુંબઈ (Delhi To Mumbai) વચ્ચે બની રહ્યો છે. તેની લંબાઈ 1350 કિમી છે અને તે વિશ્વનો સૌથી લાંબો એક્સપ્રેસવે માનવામાં આવે છે. પરંતુ દેશના સૌથી લાંબા નેશનલ હાઈવેની (National Highway) લંબાઈ આના કરતા લગભગ ત્રણ ગણી વધારે છે. તે છે NH-44 જે જમ્મુ અને કાશ્મીરના (Kashmir) શ્રીનગરથી શરૂ થાય છે અને તમિલનાડુમાં કન્યાકુમારીને (Kanyakumari) જોડે છે. તેની લંબાઈ લગભગ 3,745 કિમી છે. તે દેશના ઉત્તરીય છેડાને દક્ષિણ છેડા સાથે જોડે છે. અગાઉ તે NH-7 તરીકે ઓળખાતું હતું.
શ્રીનગરથી શરૂ થાય છે
આ હાઇવે જમ્મુ-કાશ્મીરની રાજધાની શ્રીનગરથી શરૂ થાય છે. ત્યાં તે ઉધમપુર અને અનંતનાગમાંથી પસાર થાય છે. પંજાબમાં તે પઠાણકોટ, લુધિયાણા અને જલંધરને જોડે છે. આ પછી તે હરિયાણા થઈને ઉત્તર પ્રદેશ આવે છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં તે આગ્રા અને મથુરામાંથી પસાર થાય છે. તેનું આગામી સ્ટોપ મધ્યપ્રદેશમાં ગ્વાલિયર છે. મધ્યપ્રદેશ પછી તેનું આગામી સ્થળ મહારાષ્ટ્રનું નાગપુર છે. આ પછી તે તેલંગાણાના આદિલાબાદ અને આંધ્રપ્રદેશના કુર્નૂલમાંથી પસાર થાય છે. આ પછી તે કર્ણાટકની રાજધાની બેંગ્લોર થઈને તમિલનાડુ જાય છે. મંદિરોના શહેર મદુરાઈ પછી તે તેના ગંતવ્ય સ્થાન કન્યાકુમારી પહોંચે છે.
આ હાઇવે દેશના લગભગ 21 મોટા શહેરોને જોડે છે. NH-44 દેશના 11 રાજ્યોમાંથી પસાર થાય છે. જેમાં જમ્મુ અને કાશ્મીર, પંજાબ, હરિયાણા, દિલ્હી, ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, તેલંગાણા, આંધ્રપ્રદેશ, કર્ણાટક અને તમિલનાડુનો સમાવેશ થાય છે. આ રીતે તે માત્ર દેશનો સૌથી લાંબો હાઇવે નથી પરંતુ તેમાંથી પસાર થવાથી ભારતની સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વિવિધતાની ઝલક મળે છે. આ હાઇવે પરથી પસાર થતાં બરફથી ઢંકાયેલ પર્વતો, ઘાસના મેદાનો, સુંદર તળાવો અને મનોહર દૃશ્યો જોવા મળે છે.
હાઈ-વે પર છે પાકિસ્તાનની નજર
આ રસ્તો વ્યૂહાત્મક રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે અને પાકિસ્તાનને અડીને આવેલા ઘણા વિસ્તારોમાંથી પસાર થાય છે. આ જ કારણ છે કે પાકિસ્તાન તેના પર થઈ રહેલી ગતિવિધિઓ પર ચાંપતી નજર રાખે છે. નેશનલ હાઇવે 44 પઠાણકોટથી ઉધમપુર, અનંતનાગ, શ્રીનગર અને ઉરી સુધી પસાર થાય છે. પંજાબથી જમ્મુ-કાશ્મીર જતા આ હાઈવેથી પાકિસ્તાનની સરહદ બહુ દૂર નથી. કેટલાક વિસ્તારોમાં પાકિસ્તાન સરહદ તેનાથી માત્ર છ કિલોમીટર દૂર છે. આ કારણથી પઠાણકોટ-જમ્મુ હાઈવે પર ભારતીય સેના હંમેશા દેખરેખ હેઠળ રહે છે. દરેક સિઝનમાં 24 કલાક તેનું કડક નિરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.
આ હાઈવેનો સૌથી મોટો ભાગ તમિલનાડુમાં છે. આ દક્ષિણ રાજ્યમાં NH-44 નો 627 કિમીનો વિસ્તાર છે. તે મધ્ય પ્રદેશમાં 504 કિમી, તેલંગાણામાં 504 કિમી, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં 304 કિમી અને આંધ્ર પ્રદેશમાં 250 કિમી આવરી લે છે. એ જ રીતે, તેનું 232 કિમી મહારાષ્ટ્રમાં, 189 કિમી ઉત્તર પ્રદેશમાં, 184 કિમી હરિયાણામાં, 150 કિમી કર્ણાટકમાં અને 278 કિમી પંજાબમાં છે. તે દેશના ઘણા મહત્વપૂર્ણ શહેરોમાંથી નીકળે છે. તેમાં શ્રીનગર, જમ્મુ, પઠાણકોટ, જલંધર, લુધિયાણા, અંબાલા, કરનાલ, દિલ્હી, આગ્રા, ગ્વાલિયર, ઝાંસી, નાગપુર, હૈદરાબાદ, બેંગ્લોર, ધર્મપુરી, સાલેમ, કરુર, મદુરાઈ, તિરુનેલવેલી અને કન્યાકુમારીનો સમાવેશ થાય છે.
દેશના રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોના વિકાસ અને જાળવણી માટે ભારતીય રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ સત્તામંડળ જવાબદાર છે. તે માર્ગ પરિવહન અને ધોરીમાર્ગ મંત્રાલય હેઠળ ભારત સરકારનું એક ઉપક્રમ છે. તેનું કાર્ય રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોનો વિકાસ, જાળવણી અને સંચાલન કરવાનું છે. તેની સ્થાપના 1988માં થઈ હતી. તેનું લક્ષ્ય દેશમાં ઝડપથી રસ્તાઓ વિકસાવવાનું હતું. ભારતમાં નેશનલ હાઈવે (NH) નું નેટવર્ક વણાયેલું છે. દેશમાં આ રસ્તાઓની કુલ લંબાઈ લગભગ 66 લાખ કિલોમીટર છે. પરંતુ આ હાઈવેની લંબાઈ લગભગ બે ટકા જેટલી છે. જો કે દેશના કુલ ટ્રાફિકના લગભગ 40 ટકા ટ્રાફિક તેમના પર છે. આ હાઈવેને ઓળખવામાં સરળતા રહે તે માટે નંબર આપવામાં આવ્યા છે.
