હાલમાં અમેરિકી પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે અમેરિકી સૈન્ય નેતાઓને રશિયા અને ચીન જેવા અન્ય દેશો સાથે ગતિ જાળવી રાખવા માટે પરમાણુ શસ્ત્રોનું પરીક્ષણ ફરી શરૂ કરવા હાકલ કરી છે. “અન્ય દેશોના પરીક્ષણ કાર્યક્રમોને કારણે, મેં યુદ્ધ વિભાગને સમાન ધોરણે અમારા પરમાણુ શસ્ત્રોનું પરીક્ષણ શરૂ કરવા સૂચના આપી છે,” એમ તેમણે દક્ષિણ કોરિયામાં ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ સાથે મુલાકાત પહેલાં સોશિયલ મીડિયા પર લખ્યું. અમેરિકાએ 1992 થી પરમાણુ પરીક્ષણ હાથ ધર્યું નથી. ટ્રમ્પે પરમાણુ સંચાલિત મિસાઇલના પરીક્ષણ માટે રશિયાની નિંદા કર્યાના થોડા દિવસો પછી આ નિવેદન આવ્યું છે. જ્યારે ક્રેમલિન કહે છે કે તેના પરીક્ષણો “બિન પરમાણુ” હતા.
આર્મ્સ કંટ્રોલ એસોસિએશન (ACA) અનુસાર, ઉત્તર કોરિયા સિવાય કોઈ દેશે આ સદીમાં પરમાણુ પરીક્ષણ વિસ્ફોટ કર્યો નથી – અને પ્યોંગયાંગે પણ 2018 માં મોરેટોરિયમની જાહેરાત કરી હતી. ટ્રમ્પની જાહેરાતથી તે સ્પષ્ટ થયું નથી કે તે પરમાણુ વિસ્ફોટના પરીક્ષણનો ઉલ્લેખ કરી રહ્યા છે, અથવા ફક્ત એક શસ્ત્ર પ્રણાલી કે જે પરમાણુ હથિયાર પહોંચાડવામાં સક્ષમ હોય તેનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. બુધવારે રાત્રે તેમની પોસ્ટમાં પરમાણુ શસ્ત્રોની “જબરદસ્ત વિનાશક શક્તિ” ને સ્વીકારવામાં આવી હતી, પરંતુ જણાવ્યું હતું કે તેમની પાસે તેમના કાર્યાલયના પ્રથમ કાર્યકાળ દરમિયાન યુએસ શસ્ત્રાગારને અપડેટ કરવા અને નવીનીકરણ કરવા સિવાય “કોઈ વિકલ્પ” ન હતો.
આ જાહેરાત લાંબા સમયથી ચાલતી અમેરિકન નીતિમાં સ્પષ્ટ પલટો દર્શાવે છે. છેલ્લું યુએસ પરમાણુ શસ્ત્રો પરીક્ષણ 1992 માં હતું, ભૂતપૂર્વ રિપબ્લિકન પ્રમુખ જ્યોર્જ એચડબ્લ્યુ બુશે શીત યુદ્ધ સમાપ્ત થતાં મોરેટોરિયમ જારી કર્યું તે પહેલાં. રશિયાએ આ સપ્તાહના અંતે જાહેરાત કરી હતી કે તેણે પરમાણુ હથિયારો વહન કરવા સક્ષમ બે નવા શસ્ત્રોનું સફળતાપૂર્વક પરીક્ષણ કર્યું છે. આમાં એક મિસાઇલનો સમાવેશ થાય છે જે ક્રેમલિને જણાવ્યું હતું કે યુએસ સંરક્ષણ પ્રણાલીમાં પ્રવેશ કરી શકે છે, અને પોસાઇડન નામનું પાણીની અંદરનું ડ્રોન, જે અમેરિકન પશ્ચિમ કિનારે અથડાવા અને કિરણોત્સર્ગી સમુદ્રના તરંગોને ઉત્તેજિત કરવામાં સક્ષમ છે. પરંતુ તે પરીક્ષણોમાં પરમાણુ શસ્ત્રોના વિસ્ફોટનો સમાવેશ થતો ન હતો. ગુરુવારે, રશિયાએ નકારી કાઢ્યું કે તેણે પરમાણુ પરીક્ષણો કર્યા હતા.
“પોસાઇડન અને બ્યુરેવેસ્ટનિકના પરીક્ષણો અંગે, અમે આશા રાખીએ છીએ કે ટ્રમ્પને માહિતી યોગ્ય રીતે પહોંચાડવામાં આવી હતી,” એમ ક્રેમલિનના પ્રવક્તા દિમિત્રી પેસ્કોવે પત્રકારોને જણાવ્યું હતું. “યુએસ એ એક સાર્વભૌમ દેશ છે જેને તેના સાર્વભૌમ નિર્ણયો લેવાનો અધિકાર છે. પરંતુ હું રાષ્ટ્રપતિ પુતિનના નિવેદનને યાદ કરવા માંગુ છું, જે ઘણી વખત પુનરાવર્તિત થયું છે: જો કોઈ મોરેટોરિયમમાંથી વિદાય લેશે, તો રશિયા તે મુજબ કાર્ય કરશે,” એમ પ્રવક્તાએ કહ્યું. ચીને પણ ટ્રમ્પની જાહેરાતનો જવાબ આપ્યો છે અને કહ્યું છે કે તેને આશા છે કે અમેરિકા વ્યાપક પરમાણુ-પરીક્ષણ-પ્રતિબંધ સંધિ (CTBT) હેઠળ તેની જવાબદારીઓને નિષ્ઠાપૂર્વક પૂર્ણ કરશે અને પરમાણુ પરીક્ષણને સ્થગિત કરવાની તેની પ્રતિબદ્ધતાનું સન્માન કરશે.
ટ્રમ્પે કહ્યું છે કે અમેરિકા પાસે અન્ય દેશ કરતાં વધુ પરમાણુ હથિયારો છે. ફેડરેશન ઓફ અમેરિકન સાયન્ટિસ્ટ્સ (FAS) અનુસાર, દરેક દેશ દ્વારા રાખવામાં આવેલા વોરહેડ્સની ચોક્કસ સંખ્યા દરેક કેસમાં ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે – પરંતુ રશિયા પાસે કુલ 5,459 વોરહેડ્સ હોવાનું માનવામાં આવે છે જ્યારે યુએસ પાસે લગભગ 5,177 છે. યુએસ સ્થિત ACA એ થોડો વધારે અંદાજો આપે છે, કહે છે કે અમેરિકાનો પરમાણુ ભંડાર લગભગ 5,225 વોરહેડ્સ પર બેસે છે, જ્યારે રશિયામાં આશરે 5,580 છે.
લગભગ 600 વોરહેડ્સ સાથે ચીન ત્રીજી સૌથી મોટી પરમાણુ શક્તિ છે, ફેબ્રુઆરી 2026 માં વ્યૂહાત્મક શસ્ત્રો ઘટાડવાની સંધિ (નવી શરૂઆત) – યુએસ અને રશિયા વચ્ચેની બાકી રહેલી પરમાણુ શસ્ત્ર સંધિ શરુ થાય તે પહેલા આ નિવેદન આવ્યું છે. આ કરાર દરેક દેશને ખંડોને પાર કરવા સક્ષમ તૈનાત મિસાઇલો પર 1,550 વોરહેડ્સ સુધી મર્યાદિત કરે છે. હવે ટ્રમ્પ આવી સંધિઓની અવગણના કરીને અને મોરાટોરિયમનો ત્યાગ કરીને ફરીથી અણુ પરીક્ષણો શરૂ કરશે તો ફરી એકવાર પરીક્ષણ દોડ શરૂ થશે.
