નવી દિલ્હીઃ અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કમલા હેરિસ પર જીત મેળવી છે. રિપબ્લિકન ઉમેદવાર ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને ડેમોક્રેટ ઉમેદવાર કમલા હેરિસ વચ્ચે જોરદાર ટક્કર હતી. જો ટ્રમ્પ અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ બનશે તો તેની અસર ભારત પર પણ પડશે તે નિશ્ચિત છે.
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના સંબંધોને વધુ મજબૂત બનાવવાની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી છે. દિવાળીના ખાસ અવસર પર ટ્રમ્પે સોશિયલ મીડિયા સાઇટ X પર પોસ્ટ કરીને ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને પોતાના મિત્ર ગણાવ્યા હતા. જ્યારે તેમની સરકાર સત્તામાં આવશે ત્યારે બંને દેશો વચ્ચેની ભાગીદારીને વધુ આગળ વધારવાનું વચન પણ આપ્યું છે.
ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે પણ બાંગ્લાદેશમાં તાજેતરના બળવા દરમિયાન હિંદુઓ અને અન્ય લઘુમતીઓ સામે થયેલી હિંસાની સખત નિંદા કરી છે. અત્યાર સુધી આવા ઘણા અહેવાલો સામે આવ્યા છે, જે પુષ્ટિ કરે છે કે બાંગ્લાદેશમાં બળવા પછી સેંકડો હિન્દુઓને જીવલેણ હુમલાઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વચ્ચેની કેમેસ્ટ્રી પણ ઘણી ચર્ચામાં રહી છે. બંને નેતાઓ વચ્ચેના ગાઢ સંબંધો ઘણા હાઈ-પ્રોફાઈલ કાર્યક્રમોમાં દેખાઈ રહ્યા છે. 2019 માં ટેક્સાસમાં હાઉડી, મોદી! આ રેલીમાં દેખાતું હતું, જ્યાં ટ્રમ્પે લગભગ 50,000 લોકોની સામે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનું આયોજન કર્યું હતું. વિદેશી નેતા માટે અમેરિકામાં આયોજિત આ સૌથી મોટા મેળાવડામાંનું એક હતું.
જ્યારે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ ભારત આવ્યા હતા ત્યારે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ વિશ્વના સૌથી મોટા ક્રિકેટ સ્ટેડિયમમાં તેમની યજમાની કરી હતી. આ દરમિયાન અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિના સ્વાગત માટે 1 લાખ 20 હજારથી વધુ લોકો હાજર રહ્યા હતા. બંને નેતાઓ વચ્ચેનો આ તાલમેલ માત્ર પ્રતિકાત્મક નથી. બંનેના રાષ્ટ્રવાદી વિચારો લગભગ સમાન છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનું ‘ઈન્ડિયા ફર્સ્ટ’ વિઝન અને ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની ‘અમેરિકા ફર્સ્ટ’ નીતિ એકદમ સમાન છે. બંને નેતાઓ સ્થાનિક વિકાસ, આર્થિક રાષ્ટ્રવાદ અને રાષ્ટ્રીય સરહદોની સુરક્ષા પર ભાર મૂકે છે.
આર્થિક અને વેપાર નીતિઓ પર શું અસર પડશે?
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની આગેવાની હેઠળનું વહીવટીતંત્ર સ્પષ્ટપણે યુએસ-કેન્દ્રિત વેપાર નીતિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. તે ભારત પર વેપાર અવરોધો ઘટાડવા અને ટેરિફનો સામનો કરવા માટે દબાણ પણ બનાવશે. આવી સ્થિતિમાં ભારતની આઈટી, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને ટેક્સટાઈલ સેક્ટરની નિકાસને મોટા પાયે અસર થઈ શકે છે.
આ વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં ટ્રમ્પે આયાત ડ્યૂટીના મામલે ભારતને દુરુપયોગ કરનાર ગણાવ્યું હતું. તેમ છતાં તેમણે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના વખાણ કર્યા અને તેમને અદ્ભુત વ્યક્તિ ગણાવ્યા. મિશિગનના ફ્લિન્ટમાં એક ટાઉન હોલમાં ટ્રેડ અને ટેરિફ પર ચર્ચા કરતી વખતે ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે ભારત આ મામલે મોટો દુરુપયોગ કરનાર છે. આ લોકો સૌથી હોંશિયાર લોકો છે. તેઓ પછાત નથી. આયાતની બાબતમાં ભારત ટોચ પર છે, જેનો ઉપયોગ તે આપણી સામે કરે છે.
ભારતીય ઉત્પાદનો માટે અમેરિકા એક વિશાળ બજાર છે. જો આપણે આંકડાઓ પર નજર કરીએ તો ભારતે 2023-24માં અમેરિકાથી $42.2 બિલિયનના માલની આયાત કરી હતી. ભારતે અમેરિકામાં અંદાજે 77.52 અબજ ડોલરની નિકાસ કરી હતી. આ અંગે ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે જો તેમની સરકાર આવશે તો તેઓ આ સ્થિતિને બદલી દેશે અને ટેરિફ ડ્યુટી ઘટાડવા માટે ભારત પર દબાણ પણ બનાવશે. જો હજુ પણ કામ નહીં થાય તો તેમણે ભારતમાંથી નિકાસ થતી પ્રોડક્ટ્સ પર ટેક્સ વધારવાની ચેતવણી આપી છે.
આ સિવાય ટ્રમ્પે એમ પણ કહ્યું હતું કે આયાત ડ્યૂટીના મામલે ભારત ખૂબ જ કડક છે, બ્રાઝિલ ખૂબ જ કડક છે. ચીન સૌથી કડક છે પરંતુ અમે ટેરિફ સાથે ચીનનું ધ્યાન રાખતા હતા. આવી સ્થિતિમાં જો ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર અમેરિકન કંપનીઓને તેમની સપ્લાય ચેન અન્યત્ર લઈ જવા અને ચીન પર તેમની નિર્ભરતા ઘટાડવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. તો તે ભારતના પક્ષમાં કામ કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત સાનુકૂળ નીતિઓ સાથે વધુ અમેરિકન કંપનીઓને આકર્ષી શકે છે, જેનાથી આર્થિક સંભાવનાઓને વેગ મળશે. જોકે, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર ટેરિફ ડ્યુટી ઘટાડવા માટે ભારત પર દબાણ પણ લાવી શકે છે.
સંરક્ષણ-સુરક્ષા
ચીનને લઈને ભારતને જે પણ ચિંતા છે તે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના વલણ સાથે મેળ ખાય છે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રના નેતૃત્વમાં ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સંરક્ષણ સહયોગ વધુ સારી અને મજબૂત બનવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. છેલ્લી વખત ટ્રમ્પના કાર્યકાળ દરમિયાન ભારત-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ચીનના પ્રભાવનો સામનો કરવા માટે અમેરિકા, ભારત, જાપાન અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે સુરક્ષા ભાગીદારી ક્વાડને મજબૂત બનાવવામાં આવી હતી. ચીન અને પાકિસ્તાન જેવા પાડોશી દેશો સાથેના તણાવ વચ્ચે વધારાની સંયુક્ત લશ્કરી કવાયત, શસ્ત્રોનું વેચાણ અને ટેક્નોલોજી ટ્રાન્સફર ભારતની સંરક્ષણ ક્ષમતાઓને મજબૂત બનાવી શકે છે.
H1B વિઝા
ટ્રમ્પની નીતિઓ ઇમિગ્રન્ટ્સને લઈને ઘણી કડક રહી છે. પહેલાં તેમની સરકાર હતી ત્યારે ભારતીય વ્યાવસાયિકોને અમેરિકામાં કામ કરવા માટે H1B વિઝા મેળવવામાં ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. ટ્રમ્પના નવા કાર્યકાળ દરમિયાન પણ ભારત સરકારે આ મામલે અમેરિકી સરકાર સાથે દલીલ કરવી પડશે.
ટ્રમ્પ માને છે કે અમેરિકન નોકરીઓ પર પ્રથમ અધિકાર અમેરિકન નાગરિકોનો હોવો જોઈએ. જ્યારે ડેમોક્રેટિક પાર્ટીનું માનવું છે કે અમેરિકાને પ્રતિભાની જરૂર છે અને તે દુનિયામાં ગમે ત્યાંથી હોય, તેને અહીં આવવા દેવી જોઈએ. ઇમિગ્રન્ટ્સની સુરક્ષા- ટ્રમ્પ પર સફેદ સર્વોપરિતાની વિચારધારાને પ્રોત્સાહન આપવાનો આરોપ છે. તેમના વિરોધીઓનું કહેવું છે કે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ઇમિગ્રન્ટ્સ સાથે માત્ર ભેદભાવ જ નથી થતો પરંતુ હિંસાનો ભોગ પણ લેવાય છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત અમેરિકામાં રહેતા ભારતીય ઈમિગ્રન્ટ્સની સુરક્ષાને લઈને ચિંતિત રહેશે.
