મધ્યપ્રદેશ: મધ્યપ્રદેશના (Madhya Pradesh) કુનો નેશનલ પાર્કમાં (Kuno National Park) 17 સપ્ટેમ્બર એટલે કે આજે નામીબિયાથી (Namibia) આઠ ચિત્તા (Cheetahs) લાવવામાં આવ્યા છે. દેશ અને દુનિયાની નજર આ મેગા ઈવેન્ટ પર છે, કારણ કે ચિત્તાઓનું આ પ્રકારનું સ્થળાંતર આ પ્રથમ છે. મધ્યપ્રદેશના વિશાળ વન વિભાગના 748 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલ કુનો પાલપુર રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન ટૂંક સમયમાં આઠ આફ્રિકન ચિત્તાઓનું નવું ઘર બનશે. આ વિસ્તાર કોરિયાના છત્તીસગઢના સાલ જંગલો જેવો છે. તમને જણાવી દઈએ કે અસલ એશિયાટિક ચિત્તા લગભગ 70 વર્ષ પહેલા કોરિયામાં છેલ્લી વખત જોવામાં આવ્યો હતો.
ઉચ્ચ ઊંચાઈવાળા વિસ્તારો, દરિયાકાંઠાના અને ઉત્તરપૂર્વીય વિસ્તારો સિવાય ભારતના મેદાનોને ચિત્તાઓ રહેવા માટે યોગ્ય ગણવામાં આવે છે. આ જંગલી પ્રાણીઓને લાવતા પહેલા ભારતના ઘણા વિસ્તારોમાં વિચારણા કરવામાં આવી રહી હતી કે તેમને ક્યાં રાખવા? 2010 અને 2012 વચ્ચે મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, રાજસ્થાન, ગુજરાત અને ઉત્તર પ્રદેશમાં દસ સ્થળોનો સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. પાછળથી જાણવા મળ્યું કે મધ્ય પ્રદેશના શ્યોપુર જિલ્લામાં આવેલ કુનો નેશનલ પાર્ક ચિત્તાઓ માટે સૌથી શ્રેષ્ઠ અને સલામત સ્થળ છે. વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા અને વાઇલ્ડલાઇફ ટ્રસ્ટ ઑફ ઇન્ડિયા (WTI) દ્વારા ક્લાઇમેટ વેરિયેબલ્સ, શિકારની ઘનતા, સ્પર્ધાત્મક શિકારીની વસ્તી અને ઐતિહાસિક શ્રેણીના આધારે કરવામાં આવેલા મૂલ્યાંકનના આધારે તેને ચિત્તાઓ માટે શ્રેષ્ઠ નિવાસસ્થાન તરીકે ઓળખવામાં આવ્યું હતું.
ચિત્તા એક ભયંકર પ્રાણી છે. પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે ચિત્તા ભાગ્યે જ માણસોને નુકસાન પહોંચાડે છે. ભાગ્યે જ માણસો અને મોટા પ્રાણીઓ પર હુમલો કરે છે. તેઓ નાના પ્રાણીઓનો શિકાર કરવાનું વધુ પસંદ કરે છે. તમને જણાવી દઈએ કે ચિત્તા પૃથ્વી પર સૌથી ઝડપથી દોડનાર પ્રાણી છે. કુનો નેશનલ પાર્કમાં કોઈ માનવ વસાહત કે ગામ કે ખેતી નથી. ચિત્તાઓ માટે શિકાર કરવા લાયક ઘણો છે. એટલે કે ચિતા જમીન પર હોય કે ડુંગર પર, ઘાસમાં હોય કે ઝાડ પર, તેના માટે ખોરાકની કોઈ કમી નહીં રહે. કુનો નેશનલ પાર્કમાં મોટાભાગે ચિત્તલ જોવા મળે છે, જેનો શિકાર ચિત્તોને ખૂબ જ ગમશે.
ચિતલ, હરણની એક પ્રજાતિને ચિત્તા, વાઘ અને સિંહ માટે શ્રેષ્ઠ શિકાર આધાર માનવામાં આવે છે. કુનો નેશનલ પાર્કમાં અગાઉ લગભગ 24 ગામો હતા, જે સમયસર અન્ય સ્થળોએ ખસેડવામાં આવ્યા હતા. તેમને કુનો નેશનલ પાર્કના 748 ચોરસ કિલોમીટરના સંપૂર્ણ સુરક્ષિત વિસ્તારની સીમાની બહાર મોકલવામાં આવ્યા હતા.
નિષ્ણાતોના મતે કુનો નેશનલ પાર્કમાં 21 ચિત્તાઓ છે. જો 3,200 ચોરસ કિલોમીટરમાં યોગ્ય રીતે વ્યવસ્થા કરવામાં આવે તો 36 ચિત્તા અહીં રહી શકે છે અને પૂરા આનંદથી શિકાર કરી શકે છે. ચિત્તાની સાથે, કુનો પાર્ક વાઘ, સિંહ અને દીપડા માટે પણ શ્રેષ્ઠ સ્થળ છે. આ જંગલમાં દીપડાની વસ્તી ઘણી છે.
અહીં દર 100 ચોરસ કિલોમીટરમાં લગભગ નવ દીપડા જોવા મળે છે. જો કે ચિત્તા સૌથી ઝડપી દોડતું પ્રાણી છે, દીપડ કરતાં ચિત્તા વધુ તાકાતકવાર માનવામાં આવે છે. દીપડાઓને ચિત્તા કરતાં વધુ શક્તિશાળી માનવામાં આવે છે. ક્યારેક દીપડાઓ પણ ચિત્તા પર હુમલો કરે છે. તેથી ચિત્તા સુરક્ષિત રહે તેનું ખાસ ધ્યાન રાખવામાં આવશે.
