નવી દિલ્હી: ચૂંટણી પંચે (Election Commission) સુપ્રીમ કોર્ટ (Supreme Court) દ્વારા નિર્ધારિત સમયમર્યાદાના એક દિવસ પહેલા સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) તરફથી મળેલા ઈલેકટરોલ બોન્ડ્સ (Electrol Bonds)નો ડેટા તેની વેબસાઈટ પર અપલોડ કર્યો છે. આ ડેટા સાર્વજનિક થતાં જ સૌથી વધુ દાન આપનારી કંપનીઓના નામ સામે આવ્યા છે.
ચૂંટણી પંચે પોતાની વેબસાઈટ પર SBIનો ડેટા અપલોડ કર્યો છે. ચૂંટણી દાનના આંકડા 12 એપ્રિલ 2019 થી 11 જાન્યુઆરી 2024 સુધીના છે. આ યાદીમાં બહાર આવ્યું છે કે 59 વર્ષીય લોટરી કિંગ માર્ટિન સેન્ટિયાગો (Lottery King Martin Santiago) એ સૌથી વધુ 1368 કરોડ રૂપિયાનું દાન આપ્યું છે. માર્ટિનની કંપની ફ્યુચર ગેમિંગ એન્ડ હોટેલ્સ સર્વિસે આ બોન્ડ 21 ઓક્ટોબર, 2020 અને જાન્યુઆરી 2024 વચ્ચે ખરીદ્યા છે. ચાલો જાણીએ કોણ છે માર્ટિન સેન્ટિયાગો?
‘લોટરી કિંગ’ સેન્ટિયાગો માર્ટિનની કંપની ફ્યુચર ગેમિંગ એન્ડ હોટેલ્સ સર્વિસે રાજકીય પક્ષો માટે મહત્તમ સંખ્યામાં ચૂંટણી બોન્ડ ખરીદ્યા છે. માર્ટિને શરૂઆતમાં મ્યાનમારમાં (Myanmar) મજૂર તરીકે કામ કરીને પોતાના પરિવારનો ઉછેર કર્યો હતો. જે બાદ તે ભારત આવ્યો અને લોટરીનો ધંધો શરૂ કર્યો હતો. તેમણે 1988માં કોઈમ્બતુરમાં (Coimbatore) માર્ટિન લોટરી એજન્સીઝ લિમિટેડની સ્થાપના કરી.
લોટરી રેગ્યુલેશન એક્ટ 1998 હેઠળ આઈપીસી હેઠળ માર્ટિનની કંપની વિરુદ્ધ ઘણા કેસ નોંધવામાં આવ્યા છે. ફ્યુચર ગેમિંગ એન્ડ હોટેલ સર્વિસીસ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ 30 ડિસેમ્બર 1991ના રોજ સામેલ કરવામાં આવી હતી. આ કંપની સિક્કિમ, નાગાલેન્ડ અને પશ્ચિમ બંગાળ સહિત સમગ્ર દેશમાં લોટરીની ટિકિટ વેચે છે. એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટે 23 સપ્ટેમ્બર 2023ના રોજ ફ્યુચર ગેમિંગ અને હોટેલ સર્વિસિસ સામે કોર્ટમાં ચાર્જશીટ પણ દાખલ કરી હતી.
મજૂરથી લોટરી કિંગ બનવાની સફર
આવી જ વાર્તા છે ફ્યુચર ગેમિંગ એન્ડ હોટેલ્સ સર્વિસના સેન્ટિયાગો માર્ટિનની, જેણે મ્યાનમારમાં એક મજૂરથી લઈને ‘લોટરી કિંગ’ બનવાની સફર કરી. તેમનું પ્રારંભિક જીવન મુશ્કેલીઓ અને મુશ્કેલ સંજોગોમાં પસાર થયું હતું. પછી સમયનું ચક્ર બદલાયું અને માર્ટિનની પ્રતિષ્ઠા દિવસેને દિવસે વધતી ગઈ. તેમણે લોટરી દ્વારા સામાન્ય લોકોને સપના દેખાડ્યા અને નસીબની રમતમાં બિઝનેસને ઉંચાઈ પર લઈ ગયા. દક્ષિણમાં આ ફર્મ માર્ટિન કર્ણાટક હેઠળ ચાલે છે, જ્યારે ઉત્તર-પૂર્વમાં તે માર્ટિન સિક્કિમ લોટરી તરીકે ઓળખાય છે.
માર્ટિન મ્યાનમારમાં મજૂર તરીકે કામ કરતો હતો
માર્ટિન ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટની વેબસાઈટમાં આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, શરૂઆતમાં માર્ટિન મ્યાનમારના યાંગોન શહેરમાં મજૂર તરીકે કામ કરતો હતો. આ પૈસાથી તે પોતાના પરિવારનું ભરણપોષણ કરતો હતો. બાદમાં તે ભારત પાછો આવ્યો અને 1988માં તેણે તામિલનાડુમાં લોટરીનો બિઝનેસ શરૂ કર્યો. કોઈમ્બતુરમાં રહેતાં તેમણે ધીમે ધીમે કર્ણાટક અને કેરળ તરફ વિસ્તાર કર્યો. બાદમાં તેણે સિક્કિમ, મેઘાલય, અરુણાચલ પ્રદેશ, પંજાબ અને મહારાષ્ટ્રમાં પણ કામ કરવાની પરવાનગી મેળવી. સામાન્ય લોકોની આશાઓ અને સપનાઓ પર બનેલા તેમના સામ્રાજ્યએ તેમને પુષ્કળ સંપત્તિ અને પ્રભાવનો માણસ બનાવ્યો.
13 વર્ષની ઉંમરે બિઝનેસ શરૂ કર્યો
કંપનીના જણાવ્યા અનુસાર, માર્ટિને 13 વર્ષની ઉંમરે લોટરી બિઝનેસમાં પ્રવેશ કર્યો હતો અને તેણે દેશભરમાં લોટરી ખરીદનારા અને વેચનારનું મોટું નેટવર્ક બનાવ્યું છે. કંપનીની વેબસાઈટ એ પણ જણાવે છે કે માર્ટિનને ઘણી વખત દેશમાં સૌથી વધુ કરદાતાનો ખિતાબ મળ્યો છે. જ્યારે દક્ષિણ ભારતમાં વેપારની વાત આવે છે, ત્યારે માત્ર થોડા જ નામ છે જે વિવાદો અને ચર્ચાઓમાં રહે છે.
માર્ટિનનું પણ એક નામ છે. તેમણે કોઈમ્બતુરમાં લોટરી એજન્સીઝ લિમિટેડની સ્થાપના કરી. તેનું નામ, ‘લોટરી માર્ટિન’ અને તેના વ્યવસાયને ઘરગથ્થુ નામ બનાવ્યું, તે બે-અંકની લોટરીનો ક્રેઝ હતો જેણે થોડા જ સમયમાં આ પ્રદેશમાં તોફાન મચાવી દીધું.
માર્ટિનનો ધંધો લોટરીથી આગળ ગયો
છેલ્લા દાયકામાં, માર્ટિનના વ્યવસાયનો વિસ્તાર લોટરીથી આગળ વધ્યો. કોઈમ્બતુર નજીકના નામાંકિત વ્યવસાયોમાં માર્ટિન હોમિયોપેથી મેડિકલ કોલેજ અને હોસ્પિટલ, એસએસ મ્યુઝિક, એક ટેલિવિઝન મ્યુઝિક ચેનલ, એમ એન્ડ સી પ્રોપર્ટી ડેવલપમેન્ટ, માર્ટિન નન્થાવનમ એપાર્ટમેન્ટ્સ અને લિમા રિયલ એસ્ટેટ પ્રાઈવેટ લિમિટેડનો સમાવેશ થાય છે.
માર્ટિનની કંપની દાવો કરે છે કે લોટરી કાયદેસર છે તેવા 13 રાજ્યોમાં 1,000 થી વધુ કર્મચારીઓ છે. તેમાં અરુણાચલ પ્રદેશ, આસામ, ગોવા, કેરળ, મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, મણિપુર, મેઘાલય, મિઝોરમ, નાગાલેન્ડ, પંજાબ, સિક્કિમ અને પશ્ચિમ બંગાળ, નાગાલેન્ડ અને સિક્કિમના નામ સામેલ છે. ભાવિ અહીં એકમાત્ર લોટરી વિતરક છે.
ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ ખરીદનાર 10 કંપનીઓ કોણ છે?
ફ્યુચર ગેમિંગ એન્ડ હોટેલ સર્વિસિસ (₹1,368 કરોડ)
મેઘા એન્જિનિયરિંગ એન્ડ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર લિમિટેડ (₹966 કરોડ)
ક્વિક સપ્લાય ચેઈન પ્રાઈવેટ લિમિટેડ (₹410 કરોડ)
વેદાંત લિમિટેડ (₹400 કરોડ)
હલ્દિયા એનર્જી લિ. (₹377 કરોડ)
ભારતી ગ્રુપ (₹247 કરોડ)
એસ્સેલ માઇનિંગ એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ લિ. (₹224 કરોડ)
વેસ્ટર્ન યુપી પાવર ટ્રાન્સમિશન કંપની લિ. (₹220 કરોડ)
કેવેન્ટર ફૂડ પાર્ક ઇન્ફ્રા લિ. (₹195 કરોડ)
મદનલાલ લિ. (₹185 કરોડ)
આ કંપનીઓએ પણ બોન્ડ ખરીદયા છે
ચૂંટણી બોન્ડ ખરીદનાર અન્ય મોટી કંપનીઓમાં ગ્રાસિમ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, ટોરેન્ટ પાવર, ભારતી એરટેલ, ડીએલએફ કોમર્શિયલ ડેવલપર્સ, એપોલો ટાયર્સ, લક્ષ્મી મિત્તલ, એડલવાઈસ, પીવીઆર, સુલા વાઈન, વેલસ્પન, સન ફાર્મા, આઈટીસી, મહિન્દ્રાનો સમાવેશ થાય છે. અને મહિન્દ્રા, ડીએલએફ, પીવીઆર, બિરલા, બજાજ, જિંદાલ, સ્પાઈસ જેટ, ઈન્ડિગો અને ગોએન્કા વગેરેના નામો સામેલ છે.
