આજથી લગભગ 7 વર્ષ પછી અવકાશમાંથી પૃથ્વી પર એક મોટો ખતરો આવવાની શક્યતા છે. વિશ્વભરની અવકાશ સંશોધન એજન્સીઓ હાલમાં આ ખતરાનો સામનો કરવા માટે યોજનાઓ તૈયાર કરવામાં વ્યસ્ત છે. ભલે તે અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી- નાસા હોય કે ચીન, જે આ ખતરાનો સામનો કરવા માટે સુરક્ષા દળોની એક અલગ ટુકડી બનાવવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આ એક ઉલ્કાપિંડનો ખતરો છે જે 2032 માં પૃથ્વી સાથે અથડાઈ શકે છે. હાલમાં આ ઉલ્કાપિંડ પૃથ્વી પર પડવાનું જોખમ ઓછું છે જો કે જો આ સાચું પડે તો નુકસાન ખૂબ મોટું થઈ શકે છે.
YR4 ઉલ્કાપિંડનું પૂરું નામ 2024 YR4 છે. આ ઉલ્કાપિંડને એપોલો પ્રકારના પદાર્થ તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યું હતું જે પૃથ્વીની આસપાસ ફરશે. YR4 સૌપ્રથમ 27 ડિસેમ્બર 2024 ના રોજ ચિલીના રિઓ હર્ટાડોમાં સ્થિત ઉલ્કાના નિરીક્ષણ સ્ટેશન દ્વારા શોધાયું હતું. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે એસ્ટરોઇડ ટેરેસ્ટ્રીયલ ઇમ્પેક્ટ લાસ્ટ એલર્ટ સિસ્ટમ (ATLAS) એ આ ઉલ્કાપિંડથી ઉદ્ભવતા ભય વિશે ચેતવણી જારી કરી હતી ત્યારે વિશ્વભરની અવકાશ એજન્સીઓમાં ગભરાટ ફેલાઈ ગયો હતો. ત્યારથી અવકાશ એજન્સીઓએ YR4 ને અવકાશમાંથી પડતા જોખમી પદાર્થોની યાદીમાં પ્રથમ ક્રમે રાખ્યું છે.
જો YR4 પૃથ્વી સાથે અથડાય તો તે કેટલું નુકસાન પહોંચાડી શકે છે?
વૈજ્ઞાનિકોના મતે જો YR4 ઉલ્કાપિંડ પૃથ્વી સાથે અથડાવા તરફ આગળ વધશે તો તેની ગતિમાં ગુરુત્વાકર્ષણ બળ પણ ઉમેરાશે. એટલે કે તે લગભગ 17 કિમી પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે પૃથ્વી સાથે અથડાવી શકે છે. જોકે પૃથ્વી પર તેની અસર કેટલી મોટી હશે તે તેના સપાટી પર આધાર રાખે છે. જો આ ઉલ્કાની 130 ફૂટ પહોળી સપાટી પૃથ્વી સાથે અથડાય તો તે એક મોટા વિસ્ફોટ જેવું હશે. આનાથી પૃથ્વી પર મોટો વિસ્ફોટ થઈ શકે છે, જોકે વધારે વિનાશ થવાની શક્યતા નથી. પરંતુ જો આ ઉલ્કાની 300 ફૂટ લાંબી સપાટી આ ગતિએ પૃથ્વી પર અથડાય છે તો તે આખા શહેરનો નાશ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ પોતે જ એક આપત્તિ હશે અને તેથી આ YR4 પર નજર રાખવી મહત્વપૂર્ણ છે.
ખડકનું બનેલું હોવાથી તે હવામાં નાશ પામે તેવી શક્યતા છે
વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે એવી પણ શક્યતા છે કે આ ઉલ્કા પૃથ્વી સાથે અથડાતા પહેલા હવામાં જ આગથી નાશ પામી શકે છે. જોકે જો આવું ન થાય તો તેની અથડામણથી થતા વિસ્ફોટથી મોટા પાયે વિનાશ થઈ શકે છે. તેની શક્તિ 80 લાખ ટન TNT (વિસ્ફોટક) જેટલી હશે જે હિરોશિમા પર ફેંકાયેલા અણુ બોમ્બ કરતાં 500 ગણી વધુ શક્તિશાળી હશે. આવા વિસ્ફોટથી 50 કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં ભારે વિનાશ થઈ શકે છે. જો ઉલ્કાપિંડ સમુદ્ર કે મહાસાગરમાં પડે છે તો તે સુનામીનું કારણ બની શકે છે.
પૃથ્વી પર ક્યાં નુકસાન થવાની શક્યતા છે?
આ ઉલ્કાપિંડ પૃથ્વી સાથે અથડાવાની સંભાવના માત્ર 2.3 ટકા છે. તેનો અર્થ એ કે YR4 પૃથ્વીની નજીકથી પસાર થવાની શક્યતા 97 ટકાથી વધુ છે. આમ છતાં નાસા ઉલ્કાના હાલના ભ્રમણકક્ષાઓની ગણતરીના આધારે તેના અંદાજો જાહેર કરવાનું ચાલુ રાખે છે. નાસાના કેટાલિના સ્કાય સર્વે પ્રોજેક્ટના એન્જિનિયર ડેવિડ રેન્કિનના જણાવ્યા અનુસાર જો ઉલ્કાની ટક્કર સાચી હોય તો તેની અસરનો ત્રિજ્યા પણ ઘણો મોટો હોઈ શકે છે. નાસા દ્વારા કરવામાં આવેલી વર્તમાન આગાહીઓ અનુસાર YR4 દક્ષિણ અમેરિકા, પેસિફિક મહાસાગર, દક્ષિણ એશિયા, અરબી સમુદ્ર, એટલાન્ટિક મહાસાગર અથવા આફ્રિકાના ભાગોને અસર કરી શકે છે.
આ ઉલ્કાના સૌથી ખરાબ પ્રભાવનો સામનો કરવા માટે દક્ષિણ એશિયાના જે દેશોમાં સૌથી વધુ સંભાવના છે તેમાં ભારત, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશનો સમાવેશ થાય છે; આફ્રિકામાંથી, ઇથોપિયા, સુદાન અને નાઇજીરીયાનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત દક્ષિણ અમેરિકામાં વેનેઝુએલા, કોલંબિયા અને ઇક્વાડોરને પણ જોખમી વિસ્તારોમાં મૂકવામાં આવ્યા છે. જોકે આ ફક્ત પ્રારંભિક ડેટા પર આધારિત અંદાજ છે. જો YR4 તેની ગતિ અને ભ્રમણકક્ષામાં ફેરફાર કરે છે તો તેની અસરનો અંદાજો બદલાઈ શકે છે.
આ ઉલ્કાપિંડથી ઉદ્ભવતા ખતરાની તીવ્રતાનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે અમેરિકાના નાસા અને યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી ઉપરાંત હવે ચીને પણ YR4 ના ખતરાનો સામનો કરવા માટે તૈયારી શરૂ કરી દીધી છે. ચીનના અખબાર સાઉથ ચાઇના મોર્નિંગ પોસ્ટ અને બ્રિટિશ અખબાર ધ ગાર્ડિયનના અહેવાલો અનુસાર ઉલ્કાના ખતરાને ધ્યાનમાં રાખીને ચીને પ્લેનેટરી ડિફેન્સ ફોર્સ બનાવવાનું શરૂ કરી દીધું છે.
આ માટે ચીનમાં ભરતી શરૂ કરવામાં આવી છે. ચીનના સ્ટેટ એડમિનિસ્ટ્રેશન ઓફ સાયન્સ, ટેકનોલોજી એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રી (SASTIND) ખાતે એક ઓનલાઈન જોબ પોસ્ટમાં 35 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ અને એસ્ટરોઇડ શોધ જેવા વિષયોમાં સ્નાતક થયેલા એરોસ્પેસ એન્જિનિયરોને અરજી કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. નોકરીની પોસ્ટ મુજબ ચીનમાં આવા 16 લોકોની ભરતી કરવામાં આવનાર છે. આમાંથી ત્રણને પ્લેનેટરી ડિફેન્સ ફોર્સમાં સામેલ કરવામાં આવશે. એટલું જ નહીં આ ભરતી માટે ફક્ત કડક રાજકીય વલણ ધરાવતા ઉમેદવારોની શોધ કરવામાં આવી છે જે ફક્ત ચીનની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી અને તેના નેતા શી જિનપિંગ સાથે મેળ ખાય છે.
કેટલાક અહેવાલો અનુસાર ચીને પહેલાથી જ તેના ગ્રહ સંરક્ષણ દળને તૈયાર કરી દીધું છે અને નવી ભરતી ફક્ત તે સંરક્ષણ દળની તાકાત વધારવા અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ વધારવાના ઉદ્દેશ્યથી કરવામાં આવી રહી છે. આ અહેવાલો કહે છે કે ચીન 2027 માં એક એસ્ટરોઇડ – 2015 XF261 ને નષ્ટ કરવા માટે NASA ના 2022 જેવા જ ઓપરેશનનું પુનરાવર્તન કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.
