ઉત્તરાખંડ દેશનું પહેલું રાજ્ય છે જ્યાં આજથી સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવામાં આવી છે. ઉત્તરાખંડમાં સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ થતાંની સાથે જ લગ્ન, સંબંધ, મિલકત, બહુપત્નીત્વ વગેરે જેવી ઘણી બાબતો હવે પહેલા જેવી નથી રહી. આ કાયદાના અમલ સાથે લગ્ન નોંધણી ફરજિયાત બની ગઈ છે. આ રાજ્યમાં છૂટાછેડાનો કાયદો તમામ ધર્મો માટે સમાન રહેશે. આ સાથે બહુપત્નીત્વ અને હલાલા જેવી પ્રથાઓ બંધ થઈ જશે.
6 મહિનાની અંદર લગ્નની નોંધણી
UCC ના અમલીકરણ સાથે, તમામ લગ્નોની નોંધણી ફરજિયાત બની ગઈ છે. લોકોને તેમના લગ્નની ઓનલાઈન નોંધણી કરાવવામાં મદદ કરવા માટે સુવિધાઓ ઉભી કરવામાં આવી છે જેથી તેઓને તેના માટે સરકારી કચેરીઓમાં જવું ન પડે. આ માટેનો કટ ઓફ 27 માર્ચ 2010 રાખવામાં આવ્યો છે. મતલબ કે આ દિવસથી થતા તમામ લગ્નનું રજીસ્ટ્રેશન કરાવવાનું રહેશે. 6 મહિનાની અંદર લગ્નની નોંધણી કરાવવી ફરજિયાત રહેશે.
લિન-ઇન રિલેશનની નોંધણી ફરજિયાત કરાઈ
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ હેઠળ લિવ-ઇન રિલેશનશિપમાં રહેવા માટે માતા-પિતાની પરવાનગી ફરજિયાત રહેશે. આ સંબંધમાં રહેતા યુગલોએ રજિસ્ટ્રાર સમક્ષ તેમના સંબંધો જાહેર કરવાના રહેશે. જો તેઓ સંબંધ ખતમ કરવા માંગતા હોય તો આ માહિતી રજિસ્ટ્રારને પણ આપવી પડશે. લિવ-ઇનમાંથી જન્મેલા બાળકને કાયદેસર ગણવામાં આવશે.
જો લિવ-ઇન રિલેશનશીપ તૂટી જાય તો મહિલા ભરણપોષણની માંગ કરી શકશે. નોટિસ આપ્યા વિના એક મહિનાથી વધુ સમય સુધી લિવ-ઈન રિલેશનશિપમાં રહેવા પર 10,000 રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે. રજિસ્ટ્રાર દંપતીની નોંધણી કરાવનાર તેમના માતા-પિતા અથવા વાલીને માહિતી આપશે, આ માહિતી સંપૂર્ણ રીતે ગુપ્ત રાખવામાં આવશે.
સમગ્ર મિલકતની વસિયતની છૂટ
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડના અમલ પછી કોઈપણ વ્યક્તિ તેની સંપૂર્ણ મિલકત વસીયત કરી શકે છે. યુનિફોર્મ સિવિલ કોડના અમલ પહેલા મુસ્લિમ, ખ્રિસ્તી અને પારસી સમુદાયો માટે ઇચ્છાના અલગ-અલગ નિયમો હતા. હવે આ નિયમો દરેક માટે સમાન હશે.
લગ્ન સાથે છૂટાછેડાની નોંધણી
આ કાયદા દ્વારા જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણીની જેમ લગ્ન અને છૂટાછેડા બંનેની નોંધણી પણ કરી શકાશે. આ રજીસ્ટ્રેશન વેબ પોર્ટલ દ્વારા પણ કરી શકાય છે.
અન્ય ધર્મના બાળકને દત્તક લઈ શકશે નહીં
યુસીસી હેઠળ, તમામ ધર્મોને બાળકોને દત્તક લેવાનો અધિકાર હશે. જો કે, અન્ય ધર્મના બાળકને દત્તક લઈ શકાશે નહીં.
અનુસૂચિત જનજાતિ UCC ના દાયરાની બહાર
બંધારણની કલમ 342 હેઠળ ઉલ્લેખિત અનુસૂચિત જનજાતિઓને આ સંહિતાની બહાર રાખવામાં આવી છે, જેથી તે જાતિઓ અને તેમના રિવાજોને સુરક્ષિત કરી શકાય. આ સિવાય ટ્રાન્સજેન્ડર્સની પરંપરાઓમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવશે નહીં.
સરકારે વેબસાઈટ બહાર પાડી
ઉત્તરાખંડ સરકારે લગ્ન અને લિવ-ઇન રિલેશનશિપની નોંધણી માટે વેબસાઇટ બનાવી છે. તેનું સરનામું ucc.uk.gov.in છે. 500 રૂપિયાની ફી ભરીને અહીં લીવ-ઇન રજીસ્ટ્રેશન કરાવી શકાય છે. અહીં નોંધણી કરવા માટે, તમારે પહેલા આ વેબસાઇટ પર એકાઉન્ટ ખોલવું પડશે. ત્યારપછી આ વેબસાઈટ દ્વારા તમને મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજોની માહિતી મળશે. તે દસ્તાવેજો સબમિટ કર્યા પછી તમારે 15 દિવસની અંદર લિવ-ઇન નોંધણી કરાવવી પડશે.
પુત્ર અને પુત્રીને મિલકતમાં સમાન અધિકાર છે
સંપત્તિના અધિકારોમાં બાળકો વચ્ચે કોઈ ભેદભાવ રાખવામાં આવશે નહીં, એટલે કે, કુદરતી સંબંધોના આધારે જન્મેલા, સહાયિત પદ્ધતિઓ દ્વારા જન્મેલા અથવા લિવ-ઈન રિલેશન્સ દ્વારા જન્મેલા બાળકો વગેરેને પણ મિલકતમાં સમાન અધિકાર ગણવામાં આવશે. આ કાયદા હેઠળ તમામ ધર્મો અને સમુદાયોની દીકરીઓને સંપત્તિમાં સમાન અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે.
મિલકતમાં માતાપિતાનો પણ અધિકાર છે
કોઈપણ વ્યક્તિના મૃત્યુ પછી તેની મિલકતને લઈને પરિવારના સભ્યો વચ્ચે કોઈપણ પ્રકારનો વિવાદ ન સર્જાય તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે મૃતકની મિલકત પર તેની પત્ની, બાળકો અને માતા-પિતાને સમાન અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે.
હલાલા-બહુપત્નીત્વ પર પ્રતિબંધ
ઉત્તરાખંડમાં લાગુ કરાયેલા UCCમાં ઈસ્લામમાં પ્રચલિત હલાલા પ્રથા પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે.
18 વર્ષ પહેલાં લગ્ન નહીં, મુસ્લિમો પણ આ શ્રેણીમાં સામેલ
દરેક ધર્મના લોકો પોતપોતાના રીત-રિવાજ પ્રમાણે લગ્ન કરી શકે છે, પરંતુ તમામ ધર્મોમાં લગ્નની લઘુત્તમ ઉંમર છોકરાઓ માટે 21 વર્ષ અને છોકરીઓ માટે 18 વર્ષ ફરજિયાત કરવામાં આવી છે. હવે મુસ્લિમ યુવતીઓ પણ 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા લગ્ન નહીં કરી શકે.
